| Trung Quốc quyết 'mạnh tay' với việc dạy và học thêm, khiến ngành dịch vụ trị giá gần 70 tỷ USD của Trung Quốc 'lao đao'. (Nguồn: SCMP) |
Khi đại diện một số công ty hàng đầu chuyên cung cấp các dịch vụ dạy thêm sau giờ học được triệu tập đến cuộc họp với Bộ Giáo dục Trung Quốc hồi tháng Ba, họ được Bộ này thông báo rằng những tài liệu và nội dung giảng dạy bắt buộc phải chính thống, đồng nghĩa với việc sẽ phải đối mặt với sự kiểm duyệt gắt gao hơn.
Các công ty tham dự cuộc họp cho biết họ hoàn toàn đồng ý hợp tác với cơ quan chức năng nhưng cũng giải thích rằng họ chưa thể thay đổi tài liệu giảng dạy trong một sớm một chiều.
Theo một nguồn tin giấu tên, trên thực tế, quyết định này cũng không phải là một nhiệm vụ dễ dàng đối với các cơ quan quản lý giáo dục vì sẽ cần phải có một lượng lớn nhân lực để thực hiện quy trình đánh giá chất lượng.
Sau đó, tháng trước, trong khi Bô Giáo dục Trung Quốc thậm chí còn chưa kịp đưa ra một bản kế hoạch chi tiết thì Quốc vụ viện đã cấm các công ty dạy thêm kiếm lời từ việc giảng dạy các môn học chính sau giờ học. Chính phủ Trung Quốc cũng hạn chế đầu tư nước ngoài – một trong những kênh “rót vốn” quan trọng của các công ty dạy thêm thời gian qua.
"Cú đánh mạnh" vào ngành dịch vụ tỷ đô
Với động thái “mạnh tay” này, ngành dịch vụ đang “ăn nên làm ra” trị giá gần 70 tỷ USD – từng được đánh giá là thiết yếu đối với những học sinh muốn thành công trong các kỳ thi trung học, đột ngột bị đình trệ.
Nguồn tin giấu tên cho biết: “Động thái siết chặt chưa từng có này đến từ sự chỉ đạo của lãnh đạo cấp cao và vượt qua thẩm quyền của Bộ Giáo dục. Mục tiêu không phải nhắm đến khu vực tư nhân mà nhằm mục đích chấn chỉnh lại nền giáo dục”.
Cũng theo nguồn tin giấu tên, các công ty giáo dục cung cấp dịch vụ dạy thêm sau giờ học nhiều năm qua đã xây dựng một hệ thống tài liệu giảng dạy riêng và điều này trái với mục tiêu của Chính phủ.
Giáo dục dạy và học thêm vốn được nhiều gia đình thuộc tầng lớp trung lưu, khá giả của Trung Quốc xem như một phương tiện để con em mình có một cuộc sống tốt hơn và địa vị xã hội được nâng cao.
Theo Tạp chí China News Weekly có trụ sở tại Bắc Kinh, ngành công nghiệp dạy thêm đang góp phần giải quyết cho hàng triệu việc làm. Nhiều sinh viên đang theo học tại các trường đại học cũng tham gia dạy thêm bán thời gian để chi trả học phí trên giảng đường.
Tuy nhiên, trong khi một số công ty giáo dục nhỏ bị phá sản hoặc đóng cửa do đại dịch thì một số nền tảng giáo dục trực tuyến lớn lại tiếp tục mở rộng và kiếm được bộn tiền nhờ nhu cầu tăng cao.
Năm 2020, tổng cộng đã có 13 công ty giáo dục Trung Quốc được niêm yết trên sàn chứng khoán. Một số được niêm yết trên các sàn chứng khoán trong nước, số còn lại niêm yết ở đặc khu hành chính Hong Kong hoặc Mỹ, theo báo cáo của Công ty kiểm toán PwC.
Nền tảng phân tích và khai thác dữ liệu iiMedia Research ước tính, thị trường giáo dục trực tuyến của Trung Quốc đã tăng khoảng 10% lên 454 tỷ Nhân dân tệ (70,25 tỷ USD) vào năm 2020, trong khi Công ty nghiên cứu và tư vấn Frost & Sullivan dự báo, thị trường giáo dục trực tuyến của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang phát triển mạnh mẽ và sẽ đạt giá trị 99,3 tỷ USD vào năm 2023.
Đón đầu xu hướng này, thời gian gần đây một loạt “gã khổng lồ công nghệ” của Trung Quốc như Alibaba, Tencent và ByteDance đã tham gia cuộc đua đầu tư vào lĩnh vực giáo dục.
Bà Miao Lu, Tổng thư ký của Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa (CCG), một tổ chức tư vấn của Bắc Kinh cho biết: “Thị trường dạy và học thêm đang phát triển khá liều lĩnh và chính quyền trung ương đang phát đi tín hiệu cho rằng giáo dục cần phải giữ khoảng cách nhất định với nguồn tài chính đầu tư bởi điều này sẽ làm gia tăng bất công xã hội và không phù hợp với một số triết lý của Chính phủ".
Bà Miao Lu cho rằng, nếu chính quyền Trung ương không "phanh gấp" thì cuộc cạnh tranh đầu tư vào giáo dục sẽ không dừng lại. "Luôn có một quá trình cân bằng trong hoạch định chính sách của Trung Quốc và tôi nghĩ mọi thứ sẽ sớm cân bằng trở lại", bà nói.
Nỗ lực tái thiết hệ thống giáo dục
Theo một học giả chính trị giấu tên sống tại Bắc Kinh, động thái siết chặt lần này của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình là nhằm tái thiết hệ thống giáo dục trước thềm Đại hội Đảng toàn quốc vào năm tới.
“Dịch vụ dạy thêm sau giờ học giúp tầng lớp trung lưu duy trì địa vị xã hội. Một mặt, chính quyền cần dựa vào tầng lớp trung lưu để tăng trưởng kinh tế, nhưng mặt khác, tầng lớp trung lưu phát triển mạnh mẽ cũng có thể là một lực lượng đầy thách thức đối với chính quyền”, học giả này cho hay.
Hơn 2 tháng trước, đã có những tin tức về việc tiếp tục siết chặt hơn nữa việc dạy thêm, học thêm. Những người trong ngành cho biết, hầu hết các công ty giáo dục đều đang “nín thở” chờ đợi và theo dõi, một số đã thảo luận về cách thức thực hiện quá trình chuyển đổi.
| Trung Quốc vẫn tiếp tục đầu tư mạnh mẽ cho giáo dục nghề nghiệp. (Nguồn: Tân Hoa xã) |
Trước đó, chính quyền Trung Quốc đã hạn chế việc giao bài tập về nhà và yêu cầu rút ngắn giờ dạy của các gia sư trực tuyến. Đầu năm nay, Ủy ban Kiểm tra kỷ luật Trung ương, cơ quan kiểm soát nội bộ cao nhất của Trung Quốc cho rằng, nhà nước cần tăng cường giám sát đối với ngành giáo dục trực tuyến, vốn đang bị rơi vào “vòng xoáy tư bản”. Vào tháng Sáu, Bộ Giáo dục nước này đã thành lập một bộ phận mới để giám sát việc dạy thêm sau giờ học.
Năm 2018, Chủ tịch Tập Cận Bình từng chỉ trích việc dạy thêm sau giờ học khi cho rằng dịch vụ này đang làm "làm tăng gánh nặng tài chính của học sinh và gia đình, vi phạm luật giáo dục", cũng như "phá vỡ trật tự bình thường của giáo dục" .“Một ngành công nghiệp đòi hỏi sự tận tâm không thể biến thành ngành tìm kiếm lợi nhuận”, ông nói.
Trong khi đó, bên cạnh việc siết chặt việc dạy và học thêm, Trung Quốc vẫn tiếp tục đầu tư mạnh mẽ cho giáo dục nghề nghiệp nhằm phục vụ cho kế hoạch “Made in China 2025”, hướng tới nâng cấp các ngành công nghệ cao, giảm bớt sự phu thuộc vào nhập khẩu. Kế hoạch này nằm trong Sáng kiến Vành đai và Con đường nhằm liên kết các nền nền kinh tế thành một mạng lưới thương mại lấy Trung Quốc làm trung tâm.
Trung Quốc hiện có hệ thống giáo dục nghề nghiệp lớn nhất thế giới. Năm 2020, chính quyền Trung ương đã phân bổ 25,71 tỷ Nhân dân tệ để thúc đẩy giáo dục giáo dục nghề nghiệp, theo Tân Hoa xã.
Tuy nhiên, động thái siết chặt mới của chính quyền Trung Quốc đang khiến nhiều bậc phụ huynh, đặc biệt là ở tầng lớp trung lưu lo ngại vì đa phần họ đều không muốn cho con vào các trường dạy nghề. “Tôi không biết liệu các lớp học mà tôi đã đăng ký cho con gái có thể hoàn thành được hay không", cô Zhang, một phụ huynh sinh sống ở Bắc Kinh than thở.
Bà Miao Lu cho rằng, những thay đổi trong tương lai của ngành giáo dục ở Trung Quốc sẽ vẫn cần phải xem xét các lực lượng thị trường, ít nhất là ở một mức độ nào đó, vì không thể dựa hoàn toàn vào chính phủ.
“Kể từ khi cải cách và mở cửa, đặc biệt là trong những năm gần đây, giáo dục định hướng thị trường đã giúp Trung Quốc hiện đại hóa và quốc tế hóa giáo dục. Đất nước sẽ vẫn cần họ trong tương lai", bà Miao Lu nhấn mạnh.