| Lễ hội Lùng Tùng của người Thái ở Lai Châu. (Nguồn: dantocmiennui.vn) |
Lễ hội nhằm cầu cho một năm sản xuất mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, mùa màng bội thu, người dân khỏe mạnh.
Than Uyên - vùng đất cư trú của dân tộc Thái từ lâu đời. Người Thái nơi đây có nhiều lễ hội như: Lễ hội Lùng Tùng, lễ hội Hạn Khuống, lễ hội Kin Pang, lễ hội Xòe Chiêng… Riêng lễ hội Lùng Tùng từng được tổ chức lần cuối vào năm 1958 sau đó dần bị mai một. Đến năm 2018, lễ hội này được Sở Văn hoá Thể thao và Du lịch tỉnh Lai Châu phục dựng, góp phần bảo tồn, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Thái nói riêng và đồng bào các dân tộc huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu nói chung.
Chủ tịch UBND xã Mường Cang (huyện Than Uyên) Nguyễn Tự Trọng cho biết, Lễ hội Lùng Tùng là một trong những lễ hội quan trọng của dân tộc Thái, được tổ chức hằng năm vào dịp tháng Giêng (thường diễn ra từ ngày mùng 6-10 tháng Giêng).
Năm nay, Lễ hội Lùng Tùng được tổ chức ở xã Mường Cang vào ngày 18/2 (tức mùng 9 Tết) tại cánh đồng bản Cang Mường. Đây là hoạt động giao lưu, thể hiện tinh thần kết nối cộng đồng, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc, quảng bá, giới thiệu hình ảnh của huyện Than Uyên tới du khách trong và ngoài tỉnh.
Theo nghệ nhân Lò Văn Sơi, xã Mường Cang, Lễ hội là nét văn hóa đặc sắc, nhân văn của đồng bào Thái ở Than Uyên, cần được gìn giữ, bảo tồn, tổ chức thường xuyên để lan tỏa nét đẹp văn hóa đến với cộng đồng, du khách gần xa.
Lễ hội Lùng Tùng gồm hai phần: Lễ và hội. Trong phần lễ diễn ra nhiều nghi thức như: Cúng Nàng Han; cúng Thành hoàng, thần linh, thần núi, thần rừng...
Nghi lễ đầu tiên, bản mường thường mở một lễ cúng, trong đó già làng hoặc ông mo (thầy cúng) phải làm lễ xin báo cáo thần linh, thổ địa, sau đó mới tổ chức lễ cúng Nàng Han ngay tại bản.
Nàng Han được coi là vị đại diện cho lực lượng thần linh bảo vệ bản mường, cúng xong thì đoàn người rước cờ trống và lễ vật cúng Nàng Han ra mảnh ruộng được chuẩn bị cho lễ hội.
Tại đây sắp thêm 4 mâm cúng nữa, là các mâm cúng chúng sinh; cúng thành hoàng làng; cúng thần linh các cõi tiên giới và dưới biển, dưới đất; cúng các thần núi, thần rừng, thần đất khu vực từ Bình Lư đến Tú Lệ (ranh giới Than Uyên ngày xưa), sau đó mới đến các nghi thức cày bừa, gieo hạt... cầu cho một năm sản xuất mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, mùa màng bội thu, cầu cho người dân được khỏe mạnh.
Phần hội được bắt đầu bằng nghi thức người già làng có uy tín trong bản, trong xã đánh trống và chiêng khai hội. Ngay sau đó, đại diện chính quyền cùng người dân bản xuống đồng thực hiện nghi thức cày bừa, gieo hạt, mở đầu một năm sản xuất mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, người dân được khỏe mạnh.
Tại lễ hội, nhân dân và du khách được tham gia các trò chơi dân gian, giao lưu văn nghệ với những tiết mục mang đậm bản sắc dân tộc Thái như tung còn, đánh yến, bắn nỏ, tó má lẹ, kéo co, đẩy gậy, vòng xòe, thưởng thức ẩm thực địa phương...
Huyện Than Uyên có những cánh đồng lúa trù phú như Mường Than, Mường Cang... Nơi đây cũng có nhiều sản vật địa phương, hệ thống cảnh quan thiên nhiên như sông hồ, rừng xanh, núi cao, gắn liền với những bản làng mang đậm nét văn hóa đặc trưng của đồng bào các dân tộc Mông, Thái, Khơ Mú... Đây là lợi thế lớn để phát triển du lịch Than Uyên, thu hút du khách tham quan, trải nghiệm, nghỉ dưỡng.
Lễ hội Lùng Tùng được phục dựng và tổ chức lại từ năm 2018, góp phần bảo tồn gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Thái nói riêng và đồng bào các dân tộc của huyện Than Uyên cũng như tỉnh Lai Châu nói chung.