| Trung Quốc chiếm số lượng sinh viên nước ngoài lớn nhất ở Mỹ (khoảng 31%). (Nguồn: SCMP) |
Xung đột giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới Mỹ và Trung Quốc đã lên đến đỉnh điểm khi cả hai liên tiếp sử dụng các biện phát “ăn miếng trả miếng” nhau. Cụ thể, tháng 5/2019, Washington đã ban hành lệnh cấm các công ty Mỹ bán linh kiện cho Huawei nếu không có sự chấp thuận của chính quyền, đồng thời cấm doanh nghiệp Mỹ sử dụng thiết bị viễn thông của tập đoàn Trung Quốc. Đáp trả hành động này, Trung Quốc chuyển sang lập một "danh sách đen" càn quét các thực thể nước ngoài không đáng tin cậy.
Du học sinh Trung Quốc “chịu trận”
Trang Bloomberg đưa tin, một số sinh viên và học giả Trung Quốc cho biết, trong những tuần gần đây, họ thấy môi trường học tập và công việc ở Mỹ “ngày càng không thân thiện”. Cụ thể, Đại học Emory đã sa thải hai giáo sư người Mỹ gốc Trung Quốc vào ngày 16/5 hay tháng 5/2019, Chính quyền ông Trump ban hành đạo luật cấm bất cứ ai được quân đội Trung Quốc bảo trợ hoặc làm việc cho cơ quan này sẽ không được cấp Visa du học hoặc nghiên cứu tại Mỹ.
Giáo dục trong nhiều thập kỷ qua là lĩnh vực hợp tác mạnh mẽ giữa các quốc gia, Mỹ và Trung Quốc cũng không ngoại lệ. Sự gia tăng của du học sinh Trung Quốc đã góp phần “lấp đầy” kho bạc của các trường đại học Mỹ, đem đến cho nước Mỹ một nguồn thu lớn. Đổi lại, Mỹ cho phép nước này tiếp cận với một số trung tâm nghiên cứu tốt nhất của thế giới mà Mỹ sở hữu.
Theo số liệu mới nhất của Bộ An ninh Nội địa Mỹ, có khoảng 370.000 sinh viên Trung Quốc theo học ở Mỹ, nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Mặc dù Mỹ vẫn là điểm đến ưa thích của sinh viên Trung Quốc, nhưng sức hấp dẫn của nước này đã giảm đi trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ - Trung. Số lượng sinh viên Trung Quốc đến Mỹ tăng 3,6% trong năm 2018, chỉ bằng một nửa tốc độ của năm 2017.
Một cuộc khảo sát của nhà cung cấp giáo dục tư nhân lớn nhất Trung Quốc là New Oriental Education & Techonology Group cung cấp, 43% số người được hỏi coi Mỹ là lựa chọn hàng đầu trong năm 2019. Số liệu này giảm từ 49% trong hai năm trước đó.
Bên cạnh đó, Chính phủ Trung Quốc cũng cho biết, tỷ lệ sinh viên nước này bị Chính phủ Mỹ từ chối cấp Visa đã tăng lên 13,5% trong 3 tháng đầu năm nay, so với 3,2% trong cùng kỳ năm 2018.
Theo một số ứng cử viên tiến sĩ Trung Quốc tại Viện Công nghệ Massachusetts, trước đây, việc xin gia hạn visa hàng năm chỉ mất vài tuần nhưng hiện đang kéo dài trong nhiều tháng. Một số sinh viên cho rằng, họ đang có ý định trở về Trung Quốc sau khi tốt nghiệp, thay vì học thêm các văn bằng khác bởi họ lo lắng sẽ gặp nhiều trở ngại trong quá trình gia hạn Visa tại Mỹ.
Ông Xu Yongji, Phó Giám đốc Bộ phận Hợp tác và Trao đổi Quốc tế của Bộ Giáo dục Trung Quốc tuyên bố, các hành động của phía Mỹ đang gây ra sự “ớn lạnh” trong các hoạt động trao đổi và hợp tác giáo dục giữa Trung Quốc và Mỹ. “Chúng tôi hy vọng, phía Mỹ sẽ thay đổi điều này, có thái độ tích cực hơn để thúc đẩy trao đổi và hợp tác giáo dục song phương”, ông Xu Yongji nói.
Bộ Giáo dục Trung Quốc cũng lên tiếng cảnh báo các sinh viên Trung Quốc về những rủi ro khi theo đuổi nền giáo dục Mỹ trước tình trạng sinh viên nước này đã gặp phải vấn đề khi bị từ chối visa hay thời gian cấp visa bị kéo dài. “Điều này ảnh hưởng đến việc hoàn thành khóa học một cách suôn sẻ của sinh viên Trung Quốc đang theo học tại Mỹ,” đại diện Bộ Giáo dục Trung Quốc cho biết.
Chuyên gia nói gì?
Liu Weidong, một nhà nghiên cứu tại viện nghiên cứu Mỹ - Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc nhận định, Chính quyền Mỹ hiện tại đang tìm cách tách rời Trung Quốc. Mục tiêu nhắm vào sinh viên và học giả là một cách để đạt được điều này.
“Cũng có khả năng, Chính quyền Mỹ tin rằng, sinh viên Trung Quốc học tập tại Mỹ đang “lợi dụng” người Mỹ hoặc thậm chí là gián điệp”, ông Liu Weidong nói.
Ngoài ra, thời gian trước đã có hơn 8.000 sinh viên Trung Quốc bị đuổi học tại Mỹ. Các chuyên gia của WholeRen Education cho rằng, phần lớn nguyên nhân là do học sinh Trung Quốc có thái độ học tập không đúng cách và gặp nhiều vấn đề về tâm lý. Điều này cũng khiến Chính quyền Mỹ lo lắng về chất lượng đào tạo sinh viên nước ngoài.
Ông Liu Weidong cũng tin rằng, những khó khăn mà Mỹ đặt ra sẽ buộc Trung Quốc phải cải thiện những điểm yếu mình. Đặc biệt là đối với du học sinh muốn học tập và nghiêm cứu tại Mỹ. Bên cạnh đó, Mỹ cũng muốn Trung Quốc giảm sự phụ thuộc vào Mỹ, xem xét tăng cường hợp tác và trao đổi với các nước phát triển khác.
“Thay vì có bất kỳ hành động trả đũa nào, phía Trung Quốc nên cởi mở và hòa nhập hơn để chào đón du khách quốc tế, du khách Mỹ nhiều hơn. Điều này sẽ giúp Trung Quốc giành được sự ủng hộ của phần còn lại của thế giới”, ông Liu Weidong nói thêm.