| Tổng thống Barack Obama và Chủ tịch Raul Castro sau cuộc hội kiến ngày 21/3. (Nguồn: Reuters) |
Tại buổi họp báo, Chủ tịch Castro cho biết: trong 15 tháng qua, kể từ khi hai nhà lãnh đạo ra tuyên bố quyết định tái thiết lập quan hệ ngày 17/12/2014, những nỗ lực tiến tới bình thường hóa quan hệ đã có những kết quả cụ thể. Ông cũng đồng thời đánh giá những biện pháp mà Tổng thống Obama đưa ra cho tới nay để nới lỏng bao vây cấm vận Cuba là tích cực, tuy nhiên là chưa đủ, và cho biết đã cùng nhà lãnh đạo Mỹ thảo luận về một số biện pháp khác.
Chủ tịch Cuba nhấn mạnh: “Chính sách bao vây cấm vận (của Mỹ) chính là rào cản lớn nhất đối với quá trình phát triển kinh tế và gây dựng phúc lợi xã hội của chúng tôi” và kêu gọi Quốc hội Mỹ xóa bỏ chính sách thù địch đã được luật hóa và hiện tại “vẫn đang còn đầy đủ hiệu lực và có tính chất răn đe, trừng phạt và phạm vi pháp lý ngoài lãnh thổ”.
Chủ tịch Raul Castro đề cập việc Mỹ chấm dứt cấm vận và trao trả Cuba quyền kiểm soát Vịnh Guantanamo là những bước đi cần thiết để đẩy mạnh tiến trình bình thường hóa. Theo ông, quan hệ song phương có thể tốt đẹp hơn nhiều nếu Washington dỡ bỏ lệnh cấm vận áp đặt với Havana suốt 54 năm qua. Nhà lãnh đạo Raul Castro khẳng định "những bất đồng sâu sắc giữa hai nước sẽ không biến mất". Tuy nhiên, ông cũng cam kết tập trung vào những vấn đề giúp Cuba và Mỹ xích lại gần nhau.
Về phần mình, Tổng thống Obama thừa nhận cuộc bao vây cấm vận kinh tế, thương mại và tài chính mà Mỹ áp đặt lên Cuba trong hơn 50 năm qua không mang lại lợi ích cho hai nước, đồng thời cam kết “con đường tiến tới chấm dứt cấm vận sẽ vẫn tiếp tục” ngay cả khi ông kết thúc nhiệm kỳ Tổng thống của mình vào cuối năm nay. Bên cạnh đó, ông Obama ca ngợi “ngày mới” trong quan hệ giữa Washington và Havana sau hơn nửa thế kỷ đối địch. Ông nói quan hệ song phương giữa hai chính phủ chưa thể “biến chuyển trong một đêm”, song ông cảm kích trước tinh thần cởi mở của nhà lãnh đạo Cuba. Tổng thống Obama khẳng định: “Mỹ và Cuba hiện nay đang hợp tác trên nhiều lĩnh vực hơn bất kỳ thời điểm nào trước đây, và nếu quá trình này còn tiếp tục, chúng ta có thể mang tới một tương lai tươi sáng hơn cho cả người dân Mỹ và người dân Cuba”.
Người đứng đầu chính quyền Mỹ thừa nhận những thành tựu phi thường trong y tế và giáo dục của Cuba, đồng thời bày tỏ vinh dự trong chuyến thăm lịch sử của mình tới đảo quốc Caribbean này được dâng hoa tưởng niệm Anh hùng dân tộc Cuba José Martí - “nhà lãnh đạo tinh thần trong cuộc đấu tranh giành độc lập của Cuba và có tư tưởng sâu sắc ủng hộ tự do mọi nơi trên thế giới”. Ông Obama cũng đánh giá cao vai trò trung gian hòa giải và bảo trợ của Cuba trong cuộc đàm phán hòa bình giữa Chính phủ Colombia và Lực lượng Vũ trang cách mạng Colombia (FARC). Tổng thống Mỹ tái nhấn mạnh mong muốn phát triển quan hệ với Cuba bất chấp những khác biệt rõ ràng giữa hai nước.
Về tiến trình bình thường hóa quan hệ song phương Mỹ - Cuba, Tổng thống Obama cho rằng công tác này sẽ được tiếp tục trong nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ tiếp theo. Theo ông, Quốc hội Mỹ ngày càng nhận thấy lợi ích của việc dỡ bỏ cấm vận Cuba. Tuy nhiên, người đứng đầu Chính phủ Mỹ cũng cho rằng lệnh cấm vận sẽ được dỡ bỏ sớm hay muộn một phần phụ thuộc vào tiến trình giải quyết những bất đồng giữa hai bên. Tổng thống Obama thừa nhận “những khác biệt lớn” hiện nay với Cuba. Ông Obama cho biết, tại cuộc hội đàm trước đó với Chủ tịch Raul Castro, hai bên đã thảo luận “thẳng thắn và chân thành”.
Trong bối cảnh Tổng thống Obama đang có chuyến thăm lịch sử tại Cuba, Nhà Trắng ngày 21/3 đã gửi lời mời Cuba tới tham dự một hội nghị năng lượng khu vực vào cuối năm nay. Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ chủ trì hội nghị năng lượng này. Động thái này diễn ra trong thời điểm Venezuela, quốc gia cung cấp dầu thô chính cho Cuba, đang gặp nhiều khó khăn do giá dầu sụt giảm.
Trong một diễn biến liên quan, ngày 21/3, kết quả thăm dò do hai cơ quan truyền thông của Mỹ là tờ New York Times và hãng CBS News cùng tiến hành cho thấy, đa số người Mỹ ủng hộ việc khôi phục quan hệ ngoại giao với Cuba. Trong cuộc thăm dò trên, có 6/10 người Mỹ được hỏi tin rằng khôi phục quan hệ ngoại giao với Cuba chủ yếu sẽ mang lại những điều tốt cho Mỹ, và 52% người tham gia ủng hộ cách xử lý của chính quyền Tổng thống Barack Obama trong quan hệ với Cuba. Cuộc thăm dò được thực hiện bằng điện thoại từ ngày 11-15/3 với cách lựa chọn ngẫu nhiên khoảng 1.022 người trưởng thành trên toàn nước Mỹ.