Cứ 4 năm một lần, sâu khấu chính trị nước Mỹ lại có hai vở diễn lớn: Đại hội đảng Cộng hòa và Đại hội đảng Dân chủ. Năm nay, hai sự kiện này diễn ra với bầu không khí vô cùng căng thẳng, nhất là sau kỳ bầu cử sơ bộ vô cùng khốc liệt và trong bối cảnh các cuộc biểu tình liên quan đến tình trạng phân biệt chủng tộc và sự đối xử của cảnh sát đối với người da màu đang diễn ra rầm rộ trên khắp nước Mỹ.
Đại hội đảng Cộng hòa bắt đầu từ ngày 18-21/7 tại Cleveland, và đảng Dân chủ sẽ họp đại hội tại Philadelphia từ ngày 25-28/7.
| Hình ảnh của Đại hội đảng Cộng hòa năm 2004. (Nguồn: Chicago Tribune) |
Lựa chọn ứng cử viên đại diện
Các đại biểu của hai đảng sẽ bỏ phiếu theo từng bang để chính thức đưa ra ứng cử viên đại diện cho đảng mình tham gia cuộc tổng tuyển cử ngày 8/11. Quá trình này sẽ kéo dài hàng giờ đồng hồ và kết thúc bằng các bài phát biểu. Lá phiếu của các đại biểu dựa trên kết quả vòng bỏ phiếu sơ bộ ở các bang mà họ đại diện, diễn ra từ tháng 6/2016.
Nhiều đại biểu đảng Cộng hòa phản đối Donald Trump đã tìm cách ngăn không cho ứng cử viên này chính thức được đề cử làm người đại diện cho đảng mình trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng. Nỗ lực của những đại biểu này, nhằm thay đổi luật lệ của đảng và cho phép các đại biểu tự bỏ phiếu theo quan điểm của mình, đã thất bại ngay trong ngày họp đầu tiên, do họ không thể kêu gọi tổ chức một cuộc bỏ phiếu về đề xuất nói trên. Diễn biến này đã kích động một làn sóng biểu tình ngay tại đại hội.
| Ứng cử viên duy nhất của đảng Cộng hòa Donald Trump và phu nhân Melania Trump tại Đại hội Đảng năm 2016. (Nguồn: AP) |
Đại hội đảng Dân chủ sắp tới sẽ có sự tham gia của hơn 700 “siêu đại biểu”, vốn là các quan chức được bầu chọn và có nhiều ảnh hưởng. Siêu đại biểu có quyền bỏ phiếu cho ứng cử viên mà họ ủng hộ. Với việc giành được đa số ghế đại biểu trong vòng bầu cử sơ bộ, ông Trump và bà Clinton đã đảm bảo chắc chắn vị trí ứng cử viên đại diện cho đảng trong cuộc đua vào Nhà Trắng.
Các đại biểu tham dự Đại hội hai đảng cũng công bố danh sách các ứng cử viên cho vị trí phó Tổng thống, theo lựa chọn của các ứng cử viên Tổng thống. Danh sách này được công bố một vài ngày trước khi khai mạc đại hội.
Các diễn giả tại đại hội thường là các thành viên kỳ cựu cho đến những thành viên mới của đảng. Bài phát biểu có nội dung trọng tâm nhất sẽ là bài phát biểu chính thức và thường sẽ được các đảng trao cho các “ngôi sao” đang nổi của mình. Chính bài phát biểu của Tổng thống Barack Obama tại đại hội đảng Dân chủ 2004 đã giúp ông giành được sự ủng hộ lớn của người dân Mỹ, rộng mở cánh cửa vào Nhà Trắng bốn năm sau đó của ông.
| Barack Obama tại Đại hội đảng Dân chủ năm 2012. (Nguồn: Getty) |
Tại các kỳ đại hội, người ta cũng sẽ thông qua cương lĩnh chính trị, một bản tuyên ngôn về các nguyên tắc và chính sách. Văn bản này sẽ được hoàn tất trước kỳ đại hội và thường không có nhiều bất ngờ.
Trên thực tế, cương lĩnh chính trị của đảng Cộng hòa năm nay có xu hướng thiên hữu hơn bình thường, với lập trường cứng rắn về mọi vấn đề từ phim khiêu dâm cho đến biến đổi khí hậu. Trong khi đó, cương lĩnh chính trị của đảng Dân chủ thì về cơ bản cũng đã hoàn tất và cũng ít tính trung dung như trước, do ảnh hưởng từ ứng cử viên Bernie Sanders.
Bất ngờ và cơ hội
Thông thường, các ứng cử viên Tổng thống là người phát biểu cuối cùng, tuy nhiên ông Trump từng tuyên bố rằng “truyền thống” này quá “nhàm chán” và có thể ông sẽ tạo ra bất ngờ.
Đại hội đảng Cộng hòa năm nay có thể sẽ khác với kịch bản thường lệ, với việc ứng cử viên đầy tai tiếng Donald Trump không nhận được sự ủng hộ tuyệt đối của giới lãnh đạo đảng, và Cleveland đang phải đối phó với làn sóng biểu tình. Sự chia rẽ trong nội bộ đảng Cộng hòa liên quan đến Donald Trump đã khiến ứng cử viên này không nhận được sự ưu ái của các thành viên “nặng ký”, tương tự những gì mà hai cựu Tổng thống Mỹ George Herbert Walker Bush và George Washington Bush cùng hai ứng cử viên chính thức đại diện cho đảng Cộng hòa, Mitt Romney và John McCain, từng nhận được.
Tuy nhiên, có vẻ như tỷ phú Donald Trump không quan tâm lắm đến điều này. Trong khi đó, Đại hội đảng Dân chủ có thể có những diễn biến dễ đoán hơn với sự đoàn kết nội bộ và đà thắng thế của bà Clinton.
| Ứng cử viên Donald Trump có thể vẫn không được nội bộ đảng Cộng hòa ủng hộ sau kỳ đại hội này. Nhưng tỷ phú Trump có vẻ không bận tâm về điều đó. (Nguồn: AP) |
Đại hội đảng là cơ hội để mỗi đảng thể hiện sự đoàn kết sau vòng bầu cử sơ bộ đấu đá gay gắt và tạo động lực cho các ứng cử viên đại diện cho hai đảng, những người hiện đang nhận được tỷ lệ ủng hộ khá thấp.
Theo Giáo sư chính trị Jeanne Zaino, tại Cao đẳng Iona, New York, những sự kiện này là “cơ hội cho mỗi đảng thể hiện trước người dân Mỹ, để họ thu hút sự ủng hộ cho đảng mình, cho ứng cử viên đại diện, và để cả nước biết được lập trường của đảng mình, không chỉ trong cuộc bầu cử tổng thống, cuộc bầu cử quốc hội năm nay, và các cuộc bầu cử cấp bang, cấp địa phương”. Nhiều cuộc thăm dò dư luận được tiến hành sau đại hội đảng thường cho thấy sự ủng hộ giành cho các ứng cử viên luôn tăng vọt.
Người ta dự đoán các nhóm ủng hộ những vấn đề nhạy cảm như phi hạt nhân hóa hay “quyền lợi cho người da màu” nhiều khả năng sẽ tiến hành biểu tình tại Cleveland. Phe ủng hộ và phản đối ứng cử viên Donald Trump được cho là cũng có thể sẽ đụng độ với nhau. Công tác đảm bảo an ninh có thể sẽ trở nên khó khăn hơn khi một số người biểu tình tuyên bố rằng họ sẽ mang theo súng, điều được cho là hợp pháp ở bang Ohio. Trong khi đó tại Philadelphia, những người ủng hộ ông Sanders đã lên kế hoạch biểu tình bằng vũ lực.