Múa là một hình thức nghệ thuật biểu diễn độc đáo, phản ánh sâu sắc nguồn gốc văn hóa và bản sắc của mỗi quốc gia. Xét về lịch sử và bối cảnh phát triển, nghệ thuật múa của Việt Nam và Hàn Quốc có nhiều điểm chung đáng chú ý...
| Múa rồng tại vườn hoa Lý Thái Tổ, Hà Nội. (Ảnh: Phương Lan) |
Nền tảng và nguồn gốc của nghệ thuật
Nho giáo và Phật giáo là những học thuyết triết học và tôn giáo ảnh hưởng sâu sắc đến văn hóa, nghệ thuật của cả Việt Nam và Hàn Quốc.
Những giá trị cốt lõi của hai tôn giáo này như sự hài hòa, cân bằng, tương tác giữa con người và thiên nhiên, được phản ánh một cách rõ nét trong các điệu múa truyền thống của hai quốc gia.
Ví dụ trong múa cung đình của Việt Nam, các vũ công thể hiện sự tinh tế, điềm tĩnh và uyển chuyển, nhấn mạnh vào việc điều phối nhịp nhàng các động tác cơ thể.
Tương tự, trong các buổi lễ truyền thống Hàn Quốc như Jongmyo Jeryeak hay múa mặt nạ Talchum, các vũ công thể hiện sự cân bằng, linh hoạt và điều hòa giữa các chuyển động, phản ánh triết lý nhập thế của Phật giáo.
| Biểu diễn trong lễ truyền thống Jongmyo Jeryeak của Hàn Quốc. (Nguồn: Asiasociety) |
Ngoài ra, nguồn gốc của múa truyền thống hai nước đều xuất phát từ cuộc sống lao động và sinh hoạt, phong tục tập quán, những nghi thức thờ cúng hay lễ hội.
Tất cả đều phản ánh và thể hiện tình cảm, tâm lý, tính cách, quan niệm thẩm mỹ và những giá trị cốt lõi của dân tộc được lưu truyền, bảo tồn và phát huy qua nhiều thế hệ.
Phong cách và kỹ thuật biểu diễn
Dù có những khác biệt về hình thức biểu diễn, múa Việt Nam và Hàn Quốc có nhiều nét chung về phong cách và kỹ thuật thể hiện.
Đó là sự nhấn mạnh vào tính uyển chuyển, điêu luyện của cơ thể, sự phối hợp nhịp nhàng giữa các động tác và nhạc, tiết tấu, cũng như việc tạo ra những hình ảnh mang tính biểu tượng.
| Tác phẩm múa “Lụa mây”. (Ảnh: Thanh Hà) |
Về phong cách biểu diễn, trong múa truyền thống của Việt Nam, các vũ công thường sử dụng những động tác uốn lượn, mềm mại như lượn sóng, bay bổng như cánh chim, phản ánh sự giao thoa giữa con người và thiên nhiên.
Tương tự, múa truyền thống Hàn Quốc cũng đặc trưng bởi những chuyển động uyển chuyển, nhịp nhàng, kết hợp ăn ý với âm nhạc, tạo nên những hình ảnh biểu trưng đầy tinh tế.
Múa truyền thống của cả hai đất nước đều xây dựng tính tạo hình và đội hình múa có tính thẩm mỹ cao, mang đậm chất văn hoá Á Đông. Xử lý không gian tuyến múa đa dạng và linh hoạt.
Về mặt kỹ thuật, cả múa truyền thống của Việt Nam và Hàn Quốc đều chú trọng vào sự kiểm soát, điều khiển của cơ thể một cách tinh tế. Vũ công cần phải có khả năng giữ thăng bằng, di chuyển linh hoạt, phối hợp nhịp nhàng các bộ phận cơ thể.
Điều này đòi hỏi sự luyện tập kỹ càng, kiên trì để đạt được sự điêu luyện, mềm mại tối đa. Sự chuyển động của ngôn ngữ múa bay bổng và tinh tế khắc hoạ nên những giá trị của bản sắc văn hoá độc đáo, mang tính thẩm mỹ và tính nhân văn cao đẹp.
Một điểm đặc sắc khác là việc sử dụng các phụ kiện, đạo cụ trong múa. Trong múa Việt Nam, các vũ công thường sử dụng những phụ kiện như quạt, khăn, gậy, áo dài... để tạo nên hình thể biểu trưng đầy ý nghĩa.
| Nghệ sĩ Kim Nayoung (Hàn Quốc) biểu diễn tại Tuần lễ Múa Việt Nam 2023. (Ảnh: Phương Lan) |
Tương tự, múa Hàn Quốc cũng sử dụng nhiều đạo cụ như quạt truyền thống buchae, khăn hanbok, hay các vũ khí như kiếm, gậy... nhằm tăng thêm tính biểu đạt và thẩm mỹ cho các điệu múa.
Phong cách múa của hai quốc gia rất phóng khoáng, tự nhiên, đời thường nhưng lồng vào trong nó là sự tinh xảo cùng cách vận dụng kỹ thuật điêu luyện qua những động tác múa.
Chủ đề và nội dung biểu đạt
Mặc dù có những khác biệt về bối cảnh lịch sử và văn hóa, múa Việt Nam và Hàn Quốc có nhiều chủ đề và nội dung biểu đạt tương đồng.
Chủ đề thường xuyên xuất hiện trong múa truyền thống của cả hai nền văn hóa là tình yêu thiên nhiên, yêu lao động và các giá trị văn hóa truyền thống lâu đời như tinh thần dũng cảm, lòng yêu nước và sự hài hòa giữa con người với môi trường xung quanh.
Các điệu múa thường miêu tả những hình ảnh thiên nhiên như hoa, chim, mây, sóng biển một cách tinh tế và uyển chuyển.
| Tác phẩm “Đường cày trên nương”. (Ảnh: Phương Lan) |
Ngoài ra, múa Việt Nam và Hàn Quốc cũng thường xuyên biểu đạt và tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống như tinh thần dũng cảm, lòng yêu nước, sự hài hòa giữa con người và môi trường.
Nhiều điệu múa ca ngợi những anh hùng dân tộc, các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, hay những lễ hội, nghi lễ truyền thống mang ý nghĩa tinh thần sâu sắc.
Một điểm chung khác trong nội dung biểu đạt của nghệ thuật múa truyền thống của cả hai đất nước là đều có những điệu múa có nội dung mang tính triết lý, tâm linh, phản ánh những tư tưởng của Nho giáo và Phật giáo về sự điềm tĩnh, cân bằng và mối quan hệ giữa con người với vũ trụ. Những điệu múa này thường gợi lên những cảm xúc sâu lắng, trầm mặc trong người xem.
| Múa dân gian Gilnori and Sogochum của Hàn Quốc. |
Như vậy, nghệ thuật múa truyền thống của Việt Nam và Hàn Quốc vẫn có nhiều nét chung về nền tảng, nguồn gốc, về phong cách, kỹ thuật biểu diễn và về chủ đề, nội dung biểu đạt.
Đây là những nét độc đáo, thể hiện sự giao thoa và đối thoại giữa hai nền văn hóa Đông Á, góp phần làm phong phú và đa dạng hơn bức tranh nghệ thuật múa của khu vực.