Kỷ niệm 48 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2023)

Ngót 90 tuổi vẫn là lính cụ Hồ

HÀ ANH
Nhập ngũ khi chưa đầy 17 tuổi, từng tham gia các chiến dịch như Thượng Lào, Tây Bắc, Điện Biên Phủ, Điện Biên Phủ trên không… cho đến ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước tới nay, điều Đại tá Nguyễn Xuân Mai tự hào nhất vẫn là được làm lính cụ Hồ.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Bức ảnh Đại tá Nguyễn Xuân Mai (người thứ hai, từ phải) chụp cùng Bác Hồ, tháng 1/1969. (Ảnh: NVCC)
Bức ảnh Đại tá Nguyễn Xuân Mai (người thứ hai, từ phải) chụp cùng Bác Hồ, tháng 1/1969. (Ảnh: NVCC)

Sinh năm 1935, Đại tá Nguyễn Xuân Mai quê gốc ở làng Văn Hội, xã Văn Bình, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Cha mẹ là công nhân Nhà máy diêm. Khi còn nhỏ, gia đình ông sống ở khu dành cho công nhân và người lao động nghèo. Tuy nhiên, ông vẫn được bố mẹ cho đi học ở trường của người Pháp.

Năm 1946, kháng chiến toàn quốc bùng nổ, cha mẹ mất, ông về sống với bác ruột ở Hưng Yên, trong vùng địch tạm chiếm. Chứng kiến hành động tàn bạo của quân xâm lược, ông xung phong nhập ngũ, trở thành người lính cụ Hồ.

Những ngày vui ở mặt trận

Đại tá Nguyễn Xuân Mai kể: “Lúc ấy, tôi chưa đến 17 tuổi và chỉ nặng 44kg. Để được đi bộ đội, tôi đã khai tăng tuổi và vào một cửa hàng lò rèn ở chợ xin mấy cục sắt để giấu trong người. Thế là được ngót 45kg theo đúng tiêu chuẩn nhập ngũ”.

Tham gia đơn vị phòng không trợ chiến của Đại đoàn 316 (Đại đoàn Bộ binh 316), khi ấy, ông Mai là chiến sĩ thuộc loại trẻ nhất, thường được cử tham gia biểu diễn văn nghệ. Không chỉ chiến đấu cùng các đồng đội qua các chiến dịch Thượng Lào, Tây Bắc, Điện Biên Phủ, ông còn được giao phụ trách làm “báo liếp” của đại đội - kỷ niệm khó quên ở

mặt trận. Đó là loại báo được dán trên các tấm liếp đan ở sân các lán trại của đại đội. Cấp trên động viên anh em trong đơn vị sáng tạo nội dung cho báo với nhiều thể loại: thơ ca, hò vè, chủ đề về kháng chiến, quân đội... Ngoài ra, ông được cử làm đội trưởng đội văn nghệ, làm công tác tư tưởng cho anh em yên tâm chiến đấu tại chiến dịch Tây Bắc.

Thời gian sau, tại chiến dịch Điện Biên Phủ, trong trận đánh ở bản Tà Lèng đến Khe Chít, gần cứ điểm Him Lam vào ngày 6/2/1954, Đại đội ông đã bắn rơi tại chỗ chiếc máy bay đầu tiên ở Điện Biên Phủ. Mừng chiến công, ông lại cùng đồng đội làm “báo hầm” - báo viết trong hầm của đại đội với bài “Tết bánh chưng chay, chiến công đậm” được đại đội hoan nghênh. Sau này, “báo hầm” của họ được nhiều người biết đến và nổi tiếng, trở thành món ăn tinh thần quan trọng cho chiến sĩ của đơn vị ở mặt trận Điện Biên Phủ.

Giải phóng Điện Biên, Đại tá Nguyễn Xuân Mai trở về Hà Nội vào năm 1955. Do có năng khiếu làm báo nên ông được đơn vị cử đi học làm báo và tốt nghiệp Trường Đảng Trung ương Nguyễn Ái Quốc (nay là Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh). Thời gian sau đó, ông được phân công về tòa soạn báo Phòng không - Không quân và làm lính trên mặt trận mới là phóng viên chiến trường.

Những cơ duyên gặp Bác Hồ

Có lẽ, không phải ai cũng có cơ duyên được nhiều lần gặp Bác Hồ như Đại tá Nguyễn Xuân Mai. Chính nhờ công việc của một phóng viên chiến trường mà ông có vinh dự được tiếp xúc, ghi lại mọi khoảnh khắc cũng như lưu giữ những bức ảnh quý về Người.

Mỗi lần gặp Bác là một kỷ niệm khó quên với vị Đại tá đã ngót 90 tuổi, chúng trở về như những thước phim quay chậm.

Lần đầu tiên vào năm 1961 khi Bác đến thăm Trung đoàn 230, lúc đó lấy bí danh là Đoàn Thống Nhất với ý nghĩa đại đội này được thành lập toàn là chiến sĩ miền Nam ra Bắc tập kết và có nhiều thành tích trong huấn luyện. Hôm đó, chưa có máy ảnh nên ông không chụp được hình ảnh Bác mà chỉ ghi âm. Khi vào trận địa, xem nơi ở, bếp ăn và nói chuyện với các chiến sĩ, ông vẫn nhớ mãi Bác căn dặn các chiến sĩ phải đoàn kết, yêu thương nhau như anh em một nhà, nêu cao tinh thần chiến đấu và ở với dân phải giúp đỡ nhân dân…

Còn lần gặp vào năm 1965, khi Bác đến thăm các chiến sĩ tại trận địa pháo cao xạ trong sân bay Bạch Mai là lần đầu tiên ông được chụp ảnh Bác. Cho đến tận giờ, ông vẫn tiếc vì khi đó được giao nhiệm vụ gấp, chỉ kịp cầm theo hai cuộn phim, một trong số đó đang chụp dở chỉ còn bốn kiểu.

Lần thứ hai ông chụp ảnh Bác vào tháng 4/1966 khi Người đến tận nơi xem xác chiếc máy bay không người lái bị ta bắn rơi từ độ cao 18 km, được đưa về phòng khoa học quân sự của quân chủng để nghiên cứu.

Theo Đại tá Nguyễn Xuân Mai, vào năm 1966, Mỹ đã đưa B-52 vào chiến trường miền Nam, cho nên từ rất sớm Bác đã suy nghĩ đến việc đánh máy bay B-52.

Ông còn nhớ rõ lời dạy của Bác với các chiến sĩ: “Các chú muốn bắt được cọp phải vào tận hang”. Thực hiện lời dạy ấy, Trung đoàn tên lửa 238 được lệnh lên đường vào “chảo lửa” Vĩnh Linh để tìm cách đánh B-52. Ngày 17/9/1967, tại trận địa Nông trường Quyết Thắng, Tiểu đoàn 84 đã hạ gục chiếc B-52 đầu tiên trên chiến trường Việt Nam.

Tự hào vì sở hữu nhiều bức ảnh quý về Bác, Đại tá Nguyễn Xuân Mai ưng ý nhất lần tác nghiệp Bác Hồ đến ăn Tết cùng với các chiến sĩ vào sáng mùng Một Tết Đinh Mùi năm 1967 ở sân bay Nội Bài. Ông nhớ lúc đó vào sáng sớm, trời mưa và khá lạnh, Bác đến nơi thì các chiến sĩ đã tập hợp thành đội hình với đội mũ sắt, mặc áo sơ mi và một áo trấn thủ cộc tay. Thấy vậy, Bác kiểm tra trong ngực áo của một chiến sĩ xem mặc có đủ ấm không, rồi Bác hỏi: “Chú mặc thế này có rét không?”.

Ảnh chụp Bác Hồ vào mùng Một Tết năm 1969 đến gặp một đơn vị phòng không - không quân. (Ảnh: NVCC)
Ảnh chụp Bác Hồ vào mùng Một Tết năm 1969 đến gặp một đơn vị phòng không - không quân. (Ảnh: NVCC)

Ông còn được gặp Bác Hồ vào mùng Một Tết năm 1969, khi Bác đến gặp một đơn vị phòng không - không quân. Ngày hôm đó, ông nhận nhiệm vụ ghi âm những lời Bác nói và viết thành bài.

Chiếc máy này sau đó được dùng để ghi âm nhiều sự kiện như các đồng chí Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp đến động viên bộ đội trên trận địa tên lửa… Hiện chiếc máy được ông tặng lại Bảo tàng Hồ Chí Minh.

Điều đặc biệt, trong lần cuối cùng được gặp Bác Hồ, Đại tá Nguyễn Xuân Mai đã được chụp ảnh cùng với Bác.

Thời gian sau này tuy không còn cơ hội nào được gặp Bác nữa nhưng những kỷ niệm đó luôn là động lực và niềm khích lệ giúp ông thực hiện tốt nhiệm vụ công tác từ trận chiến Điện Biên Phủ trên không năm 1972 cho đến Ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước năm 1975.

Đại tá Nguyễn Xuân Mai chia sẻ về lịch sử tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia. (Ảnh: Hà Anh)
Đại tá Nguyễn Xuân Mai chia sẻ về lịch sử tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia. (Ảnh: Hà Anh)

Giữ mãi phẩm chất người lính

Kết thúc kháng chiến chống Mỹ, Đại tá Nguyễn Xuân Mai được đề bạt làm Phó phòng tuyên huấn của Quân chủng Phòng không-Không quân kiêm Tổng biên tập báo Phòng không-Không quân. Đến năm 1990, ông nghỉ hưu và đến năm 2004, trở thành Tổng biên tập báo Cựu chiến binh Việt Nam.

Đến năm 2005, khi đã 70 tuổi, ông nghỉ hưu nhưng vẫn tham gia viết bài cộng tác với nhiều báo khác nhau và có nhiều bài viết với tư cách là nhân chứng lịch sử. Học tập ở Bác đức tính giản dị, gần gũi và quan tâm mọi người, Đại tá Nguyễn Mai Xuân luôn sống gương mẫu, được gia đình và bạn bè quý trọng.

Hiện những bức ảnh chụp về Bác Hồ được ông lưu giữ rất cẩn thận và giới thiệu với những ai quan tâm. Đặc biệt, mỗi khi được hỏi về lịch sử, những trận chiến và những kỷ niệm về Bác Hồ, vị Đại tá ngót 90 tuổi lại say sưa chia sẻ với niềm tự hào vô bờ bến...

Đơn giản là người Việt Nam làm tròn bổn phận với đất nước...

Đơn giản là người Việt Nam làm tròn bổn phận với đất nước...

Tham gia phục vụ về công tác thông tin, tuyên truyền của Phái đoàn Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt ...

50 năm Hiệp định Paris: Những ý nghĩa lịch sử

50 năm Hiệp định Paris: Những ý nghĩa lịch sử

50 năm trôi qua kể từ khi Hiệp định Paris được ký kết, việc bàn về những bài học rút ra từ thỏa thuận lịch ...

Tổ chức lễ hội đua ghe Ngo mừng Ngày Giải phóng miền Nam

Tổ chức lễ hội đua ghe Ngo mừng Ngày Giải phóng miền Nam

Không thuần túy là một cuộc thi thể thao, đua ghe Ngo còn là một lễ hội truyền thống đặc trưng của đồng bào Khmer ...

Ngày 30/4: Nỗi day dứt của anh Bộ đội Cụ Hồ trên trận tuyến mới...

Ngày 30/4: Nỗi day dứt của anh Bộ đội Cụ Hồ trên trận tuyến mới...

Ngày 30/4 với Đại tá Nguyễn Hùng Phong có rất nhiều cảm xúc. Ông từng nghĩ, nếu sống sót qua chiến tranh, ông sẽ mang ...

Trưng bày ‘Chung một con đường’ mừng Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước

Trưng bày ‘Chung một con đường’ mừng Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước

Giới thiệu gần 200 tài liệu, hiện vật tiêu biểu, trưng bày làm nổi bật vai trò của Tổng Hành dinh Quân đội Nhân dân ...

Xem nhiều

Đọc thêm

Chủ tịch nước Lương Cường: Việt Nam 'mong muốn làm sâu sắc hơn nữa' quan hệ hợp tác với Cuba

Chủ tịch nước Lương Cường: Việt Nam 'mong muốn làm sâu sắc hơn nữa' quan hệ hợp tác với Cuba

Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh Việt Nam mong muốn làm sâu sắc và nâng cao hơn nữa hiệu quả quan hệ hợp tác với Cuba trên tất cả ...
Giải đua Vỏ Lãi 2024: Sự kiện thể thao đặc sắc của đồng bào Khmer

Giải đua Vỏ Lãi 2024: Sự kiện thể thao đặc sắc của đồng bào Khmer

Giải đua Vỏ Lãi mở rộng của đồng bào Khmer khai mạc tại sông Trà Quýt, thị trấn Châu Thành, huyện Châu Thành, tỉnh Sóc Trăng thu hút 1.000 vận ...
Thủ tướng: Phát huy không gian sáng tạo, nâng cao chất lượng dạy và học

Thủ tướng: Phát huy không gian sáng tạo, nâng cao chất lượng dạy và học

Chiều 2/11, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính - Chủ tịch Ủy ban quốc gia Đổi mới giáo dục và đào tạo chủ trì Phiên họp ...
Khai trương trụ sở Học viện Đào tạo & Tư vấn MindTalk Talent: Nơi phát triển trí tuệ Việt - Dấu ấn 7 năm thành lập

Khai trương trụ sở Học viện Đào tạo & Tư vấn MindTalk Talent: Nơi phát triển trí tuệ Việt - Dấu ấn 7 năm thành lập

Ngày 1/11/ 2024, Học viện Đào tạo & Tư vấn MindTalk Talent chính thức khai trương trụ sở mới tại 86/42 Phổ Quang, Phường 2, Quận Tân Bình, TP. HCM. ...
Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Người đứng đầu cơ quan lập pháp Crimea Vladimir Konstantinov ngày 2/11 cáo buộc phương Tây đang bí mật cung cấp vũ khí tầm xa cho Ukraine bằng nhiều chiêu ...
Doanh nhân Mai Phương: Đam mê, tâm huyết cùng Đông trùng hạ thảo

Doanh nhân Mai Phương: Đam mê, tâm huyết cùng Đông trùng hạ thảo

Thời điểm đại dịch Covid -19 bùng phát từ năm 2020 cũng là doanh nhân Nguyễn Thị Mai Phương nhận ra tiềm năng to lớn của thị trường các sản ...
Lịch nghỉ tết Nguyên đán 2025 của học sinh TP. Hồ Chí Minh

Lịch nghỉ tết Nguyên đán 2025 của học sinh TP. Hồ Chí Minh

Lịch nghỉ Tết Nguyên đán 2025 của học sinh TP. Hồ Chí Minh sẽ chỉ kéo dài 9 ngày, từ 25/1 đến hết 2/2 (Dương lịch), dự kiến ít hơn năm ngoái 7 ngày.
Điều kiện xét thăng hạng giáo viên công lập các cấp từ ngày 15/12/2024

Điều kiện xét thăng hạng giáo viên công lập các cấp từ ngày 15/12/2024

Điều kiện xét thăng hạng giáo viên công lập từ 15/12/2024 được quy định tại Thông tư 13/2024/TT-BGDĐT, có hiệu lực từ ngày 15/12/2024.
Tỷ lệ đỗ tốt nghiệp THPT liên tục tăng với con số gần tuyệt đối

Tỷ lệ đỗ tốt nghiệp THPT liên tục tăng với con số gần tuyệt đối

Năm 2024 là năm có tỷ lệ thí sinh đỗ tốt nghiệp THPT cao nhất 10 năm qua, với tỷ lệ 99,4% thí sinh đỗ tốt nghiệp.
Bộ GD&ĐT ban hành quy định tiêu chuẩn thăng hạng chức danh nghề nghiệp giáo viên

Bộ GD&ĐT ban hành quy định tiêu chuẩn thăng hạng chức danh nghề nghiệp giáo viên

Bộ GD&ĐT vừa thông tin những điểm mới về quy định tiêu chuẩn, điều kiện xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp giáo viên mầm non...
Thi vào lớp 10: Môn thứ 3 sẽ thay đổi hàng năm để tránh học lệch, học tủ

Thi vào lớp 10: Môn thứ 3 sẽ thay đổi hàng năm để tránh học lệch, học tủ

Thứ trưởng Bộ GDĐT Phạm Ngọc Thưởng cho biết, việc thay đổi môn thi thứ 3 vào lớp 10 hằng năm giúp học sinh học đều các môn, tránh học lệch, học tủ.
Nhiều trường đại học dự kiến bỏ xét tuyển học bạ từ năm 2025

Nhiều trường đại học dự kiến bỏ xét tuyển học bạ từ năm 2025

Nhiều trường đại học dự kiến sẽ bỏ xét tuyển học bạ từ năm 2025. Trong khi, hàng loạt trường đã không sử dụng phương thức này từ năm trước.
8 lợi ích sức khỏe khi uống trà matcha hằng ngày

8 lợi ích sức khỏe khi uống trà matcha hằng ngày

Tiêu thụ trà matcha mỗi ngày giúp não bộ tỉnh táo, giảm căng thẳng, kiểm soát cân nặng và đường huyết, hỗ trợ sức khỏe đường ruột và giảm cân.
Chuyên gia tư vấn về nguyên nhân và biện pháp giảm nguy cơ thiếu máu lên não

Chuyên gia tư vấn về nguyên nhân và biện pháp giảm nguy cơ thiếu máu lên não

Thiếu máu lên não là tình trạng máu lên não không đủ, khiến tế bào não không được nuôi dưỡng, là một dấu hiệu cảnh báo nhồi máu não.
Những loại vitamin là 'cứu tinh' của da khô, lão hóa nhanh

Những loại vitamin là 'cứu tinh' của da khô, lão hóa nhanh

Thiếu hụt vitamin C hay E ảnh hưởng đến khả năng giữ ẩm, bảo vệ tế bào da khỏi tổn thương do môi trường, khiến da khô, lão hóa nhanh.
Lấy ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược

Lấy ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược

Để đáp ứng nhu cầu cấp thiết và phù hợp với sự thay đổi của bối cảnh kinh tế - xã hội thì việc xây dựng Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số ...
Hơn 2.000 người tham gia đi bộ vì bệnh nhân ung thư Việt Nam

Hơn 2.000 người tham gia đi bộ vì bệnh nhân ung thư Việt Nam

Ngày 20/10, hơn 2.000 người đã tham dự sự kiện '5.000 bước chân hạnh phúc - Ngày hội đi bộ vì bệnh nhân ung thư Việt Nam 2024'.
Đau cổ vai gáy ngày càng trẻ hoá

Đau cổ vai gáy ngày càng trẻ hoá

Đau cổ vai gáy là tình trạng cơ vùng vai gáy co cứng gây đau, kèm theo các hạn chế vận động khi quay cổ hoặc quay đầu.
Phiên bản di động