“Lấy công làm lãi” Tại con phố trung tâm ở một thị trấn nhỏ thuộc huyện Louny, tỉnh Usti, CH Czech (CH Czech), cứ vài chục bước chân lại có một cửa hàng thực phẩm của người Việt. Dân số chỉ có khoảng vài nghìn người, nhưng riêng cửa hàng của chủ người Việt đã có hơn 10 cửa hàng. Tính trung bình mỗi cửa hàng phục vụ chưa đầy 100 người. Đó là chưa tính cửa hàng của người Czech và các siêu thị nằm cách đó không xa.
Ghé thăm một cửa hàng thực phẩm của người Việt, quê gốc tại Hà Tĩnh, chủ cửa hàng cho hay tình trạng buôn bán tại đây khá ế ẩm. Các cửa hàng của người Việt mở san sát nhau và cố hút khách bằng cách hạ giá, đến mức giá nhập và giá bán không chênh nhau nhiều, có mặt hàng thậm chí bán không có lãi. Sở dĩ các cửa hàng thực phẩm của người Việt còn tồn tại được là do những ông chủ, bà chủ không thuê nhân viên để giảm chi phí và vợ chồng, con cái thay nhau làm việc từ sáng sớm đến 10, 11 giờ đêm, không nghỉ cuối tuần, ngày lễ. Đó là thực trạng chung của “làng pốt” (nói tắt của từ potraviny - hàng thực phẩm) Việt ở Czech trong mùa Hè năm nay. Các cửa hàng vải vóc còn khó khăn hơn.
Tìm hướng đi mới Nghề đang khá hot hiện nay trong cộng đồng người Việt và thu nhập ổn định là kinh doanh nhà hàng và dịch vụ làm đẹp. Trong một năm trở lại đây có rất nhiều người chuyển từ hàng vải và hàng thực phẩm sang hai lĩnh vực này. Chị Diệp, thành viên của CLB Phụ nữ Hoa Hồng ở quận Praha 7, cho biết: “Đội múa của chị em Hoa Hồng không còn hoạt động nữa vì một số diễn viên cốt cán ngừng buôn bán hàng vải ở chợ Holesovice mà chuyển sang quận Praha 1 và Praha 2 để mở nhà hàng, quán ăn nhanh và làm nail”.
| Một cửa hàng kinh doanh quần áo của người Việt ở CH Czech. (Nguồn: Báo tin tức) |
Ông Hoàng Đình Thắng, Chủ tịch Hội Người Việt Nam tại CH Czech, chia sẻ: Người Việt Nam tại Czech chủ yếu sống bằng nghề kinh doanh. Nhìn lại quá trình kinh doanh 20 năm trở lại đây thì rõ ràng tình hình kinh doanh ngày càng khó khăn. Mỗi khi khó khăn thì người Việt Nam tại CH Czech lại phải thích nghi với khó khăn đó và tìm hướng đi mới. Vào những năm 1990, sau “cách mạng nhung”, việc buôn bán rất thuận lợi. Người ta có thể mua thứ gì, bán thứ gì cũng rất có lãi và chuyện ế ẩm rất ít, lãi suất tương đối cao. Khi đó luật pháp quản lý chưa chặt chẽ như bây giờ. Nhưng càng ngày sau đó thì quản lý về luật pháp chặt chẽ hơn, mạng lưới đại siêu thị khi nền chính trị ổn định phát triển rất nhanh, tạo ra sự cạnh tranh rất lớn trên thị trường kinh doanh.
Ông Thắng nhận xét, bây giờ người Việt Nam bắt buộc phải suy nghĩ để có hướng chuyển đổi mặt hàng kinh doanh, hình thức kinh doanh, địa điểm kinh doanh. Những năm đầu mở ra thì người Việt kinh doanh khắp nơi và chủ yếu kinh doanh ở vùng biên giới để phục vụ cho công dân các nước có thu nhập cao hơn. Nhưng sau khi biên giới mở cửa thì việc đó kém đi. Và khi kinh doanh giày dép, vải vóc, quần áo bị mạng lưới đại siêu thị cạnh tranh nhiều thì người Việt chuyển sang bán hàng thực phẩm, hàng ăn, mở nhà hàng, quán. Gần đây hơn thì mở các dịch vụ, trong đó có làm móng tay, cắt tóc, gội đầu... Theo ông Thắng, người Việt ở CH Czech có ưu điểm là cần cù, chịu khó, năng động. Nhưng nhược điểm là mỗi khi một lĩnh vực kinh doanh, dịch vụ nào do một người trong cộng đồng mở ra là “cả làng” ào vào, sẵn sàng giẫm chân lên nhau hoặc “cùng chết”.
Anh Phan Chính, một trong những doanh nhân Việt thành đạt ở CH Czech, cũng có nhận xét tương tự về yếu điểm trong kinh doanh của những người đồng hương: “Cộng đồng cần tránh hiện tượng chạy theo lợi nhuận trước mắt mà không định hướng, không phân tích được bản chất của ngành kinh doanh mà mình đang hoặc sắp theo đuổi. Phải nắm rõ yếu tố cần và đủ cho ngành kinh doanh đó là như thế nào. Tôi thấy là bây giờ ít người nghĩ sâu xa mà chỉ làm theo phong trào. Hôm nay thấy ngành này có lợi nhuận thì đổ xô vào mặc dù chưa có sự chuẩn bị thấu đáo”.
Chị Nguyễn Thị Thuận, quê Thái Nguyên, cũng từng kinh doanh hàng vải ở quận Praha 9, nhưng từ nhiều năm nay chị chuyển sang một lĩnh vực mới mà ít người Việt để ý là dịch vụ giặt là. Chị chia sẻ: “Thấy kinh doanh quần áo không có tương lai, chị quyết tâm đổi nghề, dù đã đầu tư nhiều tỷ đồng vào cửa hàng. Mới đầu gia đình chị chỉ dám mở hai quầy nhỏ trong siêu thị, giờ đã mở rộng lên 22 quầy trên toàn Czech. Mặt bằng thuê 5-10 năm, giá thuê hợp lý.
Những người đồng hành Theo ông Hoàng Đình Thắng, ngoài việc khuyến khích những tấm gương dám nghĩ, dám làm như anh Chính, chị Thuận thì Hội Doanh nghiệp Việt Nam tại CH Czech cần phát huy hơn nữa vai trò của mình trong việc định hướng cho cộng đồng đa dạng hóa ngành nghề, tìm ra những lĩnh vực kinh doanh, dịch vụ mới. Có như thế thì việc làm ăn mới có hiệu quả lâu dài, bảo đảm sự tồn tại bền vững của người Việt tại Czech.
Một điều thuận lợi đối với những người Việt kinh doanh ở CH Czech là họ luôn có những người bạn đồng hành gắn bó chặt chẽ, đó là một số công ty của Czech chuyên về lĩnh vực tư vấn pháp lý và đầu tư mặt bằng kinh doanh. Intercora Group là một trong số đó. Công ty này đã hoạt động có hiệu quả trong suốt 25 năm qua, liên tục được xếp vào top 100 doanh nghiệp có uy tín của CH Czech. Công ty đã giúp nhiều người Việt kinh doanh có hiệu quả vì cung cấp mặt bằng phù hợp, tư vấn pháp lý chặt chẽ. Giám đốc điều hành của Intercora Group, ông Ivan Hlavacek cũng đánh giá cao sự năng động của các doanh nhân Việt Nam cũng như tương lai tốt đẹp của thế hệ người Việt thứ hai vì họ được tạo nền tảng vững chắc.