Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam - 'Sứ giả' gìn giữ và lan tỏa tiếng Việt

Trong suốt hơn sáu thập kỷ hình thành và phát triển, NXBGDVN luôn xác định tiếng Việt không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn là linh hồn của văn hoá dân tộc và nền tảng của giáo dục quốc gia. Với vai trò là đơn vị chủ lực trong lĩnh vực xuất bản sách giáo khoa, NXBGDVN đã triển khai đồng bộ nhiều hoạt động nhằm giữ gìn, phát huy và lan toả giá trị tiếng Việt trong và ngoài nước.

Bảo tồn và phát triển tiếng Việt

Trước hết, NXBGDVN là đơn vị trực tiếp biên soạn, xuất bản sách giáo khoa tiếng Việt theo chương trình giáo dục phổ thông quốc gia, đảm bảo chuẩn mực, tính chính xác và tính khoa học trong ngôn ngữ, góp phần hình thành nền tảng ngôn ngữ vững chắc cho học sinh các cấp. Song song với đó, NXBGDVN tổ chức nghiên cứu, sưu tầm, biên khảo các giá trị văn học dân gian, ngôn ngữ học và ngữ dụng học, góp phần hiện đại hoá kho tàng tri thức tiếng Việt.

Đáp ứng nhu cầu học tập và giảng dạy ngày càng đa dạng, NXBGDVN phát triển hệ thống học liệu phong phú như sách bài tập, tài liệu nâng cao, từ điển, sách văn học và tài liệu rèn luyện kĩ năng tiếng Việt, phù hợp với nhiều đối tượng người học. Trong lĩnh vực hỗ trợ cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, NXBGDVN đã xuất bản các bộ sách như Quê Việt, Tiếng Việt vui, Chào tiếng Việt,… NXBGDVN cũng phối hợp với Ban Truyền hình Đối ngoại (VTV4) sản xuất các chương trình truyền hình dạy tiếng Việt cho trẻ em Việt Nam ở nước ngoài như Chào tiếng Việt, Tiếng Việt diệu kì, được phát sóng đều đặn hằng tuần từ tháng 4/2023 trên kênh VTV4 và nền tảng số của VTV, thu hút sự quan tâm tích cực từ cộng đồng kiều bào.

Bên cạnh đó, NXBGDVN cũng phối hợp với Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (UBNN về NVNONN) tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng giáo viên, chia sẻ phương pháp giảng dạy tiếng Việt hiệu quả tại nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ.

Không chỉ phối hợp trong các đợt tập huấn thường niên, vừa qua, NXBGDVN cùng với UBNN về NVNONN đã phối hợp với Tổng lãnh sự quán Việt Nam tại Khon Kaen (Thái Lan) đã tổ chức thành công Khoá tập huấn bồi dưỡng, nâng cao năng lực dạy học tiếng Việt cho giáo viên kiều bào tại Đông Bắc Thái Lan. Tại khoá tập huấn lần này, NXBGDVN giới thiệu và hướng dẫn sử dụng hệ sinh thái tài liệu tiếng Việt phong phú, hiện đại; bồi dưỡng các nội dung chuyên sâu về ngữ âm tiếng Việt, nghiệp vụ sư phạm, kỹ thuật tổ chức lớp ghép, và cảm thụ văn (thông qua chất liệu văn học dân gian) – giúp giáo viên dạy tiếng Việt nơi xứ người được trang bị kiến thức – phương pháp – cảm hứng một cách hệ thống và thực tiễn. Hệ sinh thái học liệu số, bao gồm sách giáo khoa điện tử, học liệu truyền hình và học liệu đa phương tiện miễn phí là một nỗ lực của NXBGDVN nhằm phục vụ cộng đồng, góp phần mở rộng cơ hội tiếp cận tiếng Việt cho học sinh trong và ngoài nước.

Đồng thời, NXBGDVN tích cực giới thiệu sách, truyền bá văn hoá Việt Nam ra thế giới, cung ứng tài liệu dạy và học tiếng Việt cho các cơ sở giáo dục, trung tâm văn hóa, trường học cộng đồng. Một trong những sáng kiến tiêu biểu là dự án Tủ sách tiếng Việt do NXBGDVN phối hợp cùng UBNN về NVNONN triển khai từ năm 2023. Các tủ sách đã được gửi tặng tới cộng đồng tại Fukuoka (Nhật Bản), Budapest (Hungary), Đài Loan (Trung Quốc), Paris và New Caledonia (Pháp), Praha và Brno (Czech), Melbourne (Australia), Udon Thani (Thái Lan), Vientiane (Lào), Minsk (Belarus), Stockholm (Thụy Điển)... Tủ sách là sự kết hợp đa dạng các thể loại sách nhằm phục vụ nhu cầu phong phú của người Việt xa quê, và đã được vinh danh với Giải Nhì - Giải thưởng Thông tin đối ngoại toàn quốc lần thứ X (2024).

Những nỗ lực nói trên thể hiện cam kết lâu dài của NXBGDVN trong việc bảo tồn và phát triển tiếng Việt – không chỉ như một nhiệm vụ giáo dục, mà còn là trách nhiệm văn hóa và chính trị đối với sự phát triển bền vững của cộng đồng người Việt Nam trong và ngoài nước.

Đổi mới và hội nhập

NXBGDVN xác định rõ rằng việc gìn giữ và lan toả tiếng Việt không chỉ là nhiệm vụ chuyên môn trong ngành giáo dục, mà còn là một sứ mệnh văn hoá gắn liền với trách nhiệm quốc gia trong công cuộc bảo vệ và phát huy bản sắc dân tộc trong bối cảnh hội nhập toàn cầu. Trên nền tảng đó, bên cạnh việc tiếp tục phát huy những hoạt động đang đạt hiệu quả tích cực, NXBGDVN xây dựng chiến lược phát triển dài hạn với nhiều định hướng trọng tâm.

NXBGDVN chú trọng nâng cao chất lượng hệ thống sách giáo khoa và tài liệu học tập tiếng Việt theo hướng chuẩn hoá, hiện đại, giàu tính nhân văn và phù hợp với đặc điểm đa dạng của người học, nhằm khẳng định vai trò của tiếng Việt như một ngôn ngữ phổ cập, hội nhập hiệu quả trong môi trường giáo dục trong nước và quốc tế. Đồng thời, NXBGDVN đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong hoạt động xuất bản và giảng dạy, từng bước hình thành hệ sinh thái học liệu tiếng Việt số, mở và linh hoạt, tạo điều kiện thuận lợi cho người học trong và ngoài nước tiếp cận, khai thác và sử dụng hiệu quả.

Song song với đó, NXBGDVN tăng cường mở rộng hợp tác quốc tế và gắn kết với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài thông qua các chương trình hỗ trợ dạy và học tiếng Việt, triển khai các dự án hợp tác xuất bản và trao đổi bản quyền sách tiếng Việt, góp phần đưa ngôn ngữ và văn hoá Việt Nam vươn xa trên trường quốc tế.

Bên cạnh các sản phẩm chuyên biệt cho giáo dục, NXBGDVN cũng phát triển các ấn phẩm văn hoá – giáo dục tích hợp ngôn ngữ, văn học, lịch sử và truyền thống dân tộc, góp phần nuôi dưỡng tình yêu tiếng Việt, khơi dậy ý thức cội nguồn và tinh thần tự hào văn hoá trong thế hệ trẻ.

Kiên định với tôn chỉ “Phát triển giáo dục – Giữ gìn bản sắc – Phụng sự Tổ quốc”, NXBGDVN xác định tiếng Việt là nền tảng xuyên suốt trong mọi chiến lược phát triển và đổi mới sáng tạo. Trong hành trình ấy, NXBGDVN cam kết tiếp tục đồng hành cùng cộng đồng người Việt trong và ngoài nước để bảo tồn, phát triển và lan toả tiếng Việt – ngôn ngữ thiêng liêng và giàu bản sắc của dân tộc Việt Nam.