Nobel 2023: Đỉnh cao khoa học hướng về con người

HOÀNG TRUNG HIẾU
Điểm đáng chú ý của mùa giải Nobel năm 2023 là sự tôn vinh những nghiên cứu thiết thực phục vụ nhân loại và những đóng góp liên quan vấn đề nữ quyền.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Các nhà khoa học được trao giải Nobel Vật lý 2023. (Nguồn: phys.org)
Các nhà khoa học được trao giải Nobel Vật lý 2023. (Nguồn: phys.org)

Mùa giải Nobel 2023 bắt đầu từ ngày 2/10 với giải Nobel Y sinh, vinh danh hai nhà khoa học Katalin Karikó (Hungary) và Drew Weissman (Mỹ) với những khám phá đặt nền tảng cho công nghệ vaccine mRNA.

Ba nhà vật lý lượng tử Anne L’Huillier (Đại học Lund, Thụy Điển), Ferenc Krausz (Viện Quang học lượng tử Max-Planck, Đức) và Pierre Agostini (Đại học bang Ohio, Mỹ) cùng được xướng danh với giải Nobel Vật lý.

Giải Nobel Hóa học tôn vinh ba nhà khoa học đặt nền móng cho chấm lượng tử là Moungi G. Bawendi (Viện Công nghệ Massachusetts, Mỹ), Louis E. Brus (Đại học Columbia, Mỹ), Alexei I. Ekimov (cựu Giám đốc khoa học của công ty Nanocrystals Technology, Mỹ).

Giải Nobel Văn học được trao cho tác giả người Na Uy Jon Fosse vì những vở kịch và tác phẩm văn xuôi đầy sáng tạo, đã “lên tiếng cho những điều không thể nói thành lời”.

Giải Nobel Hòa bình thuộc về bà Narges Mohammadi do nỗ lực đấu tranh chống lại sự áp bức phụ nữ ở Iran và thúc đẩy nhân quyền nói chung.

Tân chủ nhân của giải Nobel kinh tế là nhà kinh tế học người Mỹ Claudia Goldin với công trình nghiên cứu về vai trò của nữ giới trong lực lượng lao động. Đây là giải cuối cùng, khép lại một mùa giải Nobel sôi động, thu hút sự chú ý của công chúng toàn cầu.

Phục vụ thiết thực

Với các giải Nobel năm nay, truyền thông quốc tế nhấn mạnh tới yếu tố “hướng về con người một cách thiết thực”. Minh chứng là các giải Nobel Y Sinh, Hóa học, Vật lý và Văn chương đều lấy việc phục vụ con người làm mục đích, bên cạnh việc theo đuổi giá trị đỉnh cao của khoa học.

Tạp chí khoa học Science et Vie nhận định: “Trực tiếp hay gián tiếp, các nghiên cứu khoa học cơ bản đã tác động tích cực tới y học, trên phương diện vaccine, thuốc, hay phương pháp điều trị các bệnh nan y”.

Đặc biệt phải kể đến giải Nobel Y sinh 2023 được trao cho hai nhà khoa học với những phát minh mang tính đột phá, thay đổi hiểu biết căn bản về cách mRNA (RNA thông tin) tương tác với hệ miễn dịch. Điều này giúp tốc độ phát triển vaccine nhanh chưa từng thấy, khi nhân loại phải đương đầu với mối đe dọa y tế cộng đồng lớn nhất thời hiện đại là đại dịch Covid-19.

Giải Nobel Hóa học 2023 trao cho ba nhà khoa học cũng được coi là mang lại đột phá cho y học. Họ đã phát hiện và phát triển chấm lượng tử, một dạng tinh thể nano đột phá, có thể chiếu sáng mô khối u cho bác sĩ phẫu thuật. Theo Chủ tịch Ủy ban Nobel Hóa học Johan Aqvist, chúng được ví như “ánh sáng dẫn đường” trong các ca phẫu thuật phức tạp, đặc biệt là trong phẫu trị ung thư nhằm loại bỏ chính xác, tận gốc các mô bệnh và hạn chế tổn thương mô lành để “gỡ án tử” cho bệnh nhân.

Theo trang Nobel Prize, đây là giải Nobel Hóa học thứ 115 được trao tặng kể từ năm 1901. Cũng như Nobel Vật lý, hầu hết các nhà khoa học đoạt giải Nobel Hóa học đều là nam giới.

Còn văn chương đương nhiên là lấy cảm hứng từ cuộc sống, số phận con người. Nhà văn, nhà viết kịch Na Uy Jon Fosse đã thắng giải này là một tên tuổi lớn của văn học Bắc Âu.

Khi công bố giải thưởng, Chủ tịch của Viện hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, ông Mats Malm nhấn mạnh: “Giải được trao cho Jon Fosse vì những tác phẩm mang tính sáng tạo, lên tiếng cho những điều không thể nói thành lời. Tác giả khai thác góc khuất từ cuộc sống hằng ngày trong cuộc sống, khi con người đứng trước sự lưỡng lự”.

Tôn vinh nữ giới

Điểm nổi bật khác của mùa giải Nobel năm nay là sự tôn vinh phụ nữ - một nửa hoàn hảo của thế giới.

Nobel 2023 chứng kiến số lượng kỷ lục phụ nữ được trao giải thưởng, nâng tổng số phụ nữ nhận giải Nobel lên 64 người kể từ năm 1901.

Bốn nữ chủ nhân của giải thưởng Nobel 2023 bao gồm: Nhà khoa học Anne L’Huillier (Pháp) - một trong ba chủ nhân của giải Nobel Vật lý; nhà khoa học Katalin Karikó (Hungary) - đồng chủ nhân của giải Nobel Y học; nhà hoạt động nữ quyền Narges Mohammadi (Iran) - chủ nhân của giải Nobel Hòa bình; nhà kinh tế học Claudia Goldin (Mỹ) - chủ nhân của giải Nobel Kinh tế.

Theo hãng tin AFP, Nobel 2023 được xem là năm kỷ lục vì có tới hai phụ nữ nhận giải thưởng với tư cách cá nhân. Lần đầu tiên, gần một nửa (khoảng 47%) giải thưởng Nobel thuộc về phụ nữ, nhiều hơn so với tỷ lệ 42% vào năm 2009 (năm người).

Năm nay cũng là năm tôn vinh những người có đóng góp sâu sắc tới sự tiến bộ của nữ quyền.

Người thứ nhất là bà Narges Mohammadi (Iran) - chủ nhân của giải Nobel Hòa bình.

Người thứ hai là bà Claudia Goldin, nhà khoa học nữ đầu tiên “một mình” nhận giải Nobel Kinh tế. Bà Goldin được tôn vinh vì “góp phần nâng cao hiểu biết của chúng ta về vai trò của phụ nữ trong thị trường lao động”.

Lễ trao các giải Nobel Y sinh, Vật lý, Hóa học, Văn học, Kinh tế diễn ra tại thủ đô Stockholm của Thụy Điển. Riêng giải Nobel Hòa bình trao tại thủ đô Oslo của Na Uy. Khác với các giải Nobel khác trao cho cá nhân thì giải Nobel Hòa bình có thể được trao cho cá nhân hay một tổ chức.

Các giải thưởng Nobel 2023 sẽ được trao cùng Bằng chứng nhận và Huy chương vào ngày 10/12, là ngày mất của nhà phát minh Alfred Nobel. Chủ nhân giải Nobel năm nay sẽ được nhận khoản tiền thưởng 11 triệu Krona Thụy Điển (986.000 USD), tăng 1 triệu Krona Thụy Điển so với năm 2022.

Giải Nobel Hóa học 2023 tôn vinh những nghiên cứu khám phá và phát triển các chấm lượng tử

Giải Nobel Hóa học 2023 tôn vinh những nghiên cứu khám phá và phát triển các chấm lượng tử

Giải Nobel Hóa học 2023 trao cho các nhà khoa học Moungi Bawendi, Louis Brus, Alexei Ekimov, tôn vinh công trình khám phá và phát ...

Giải Nobel Văn học 2023 được trao cho tác giả Na Uy nổi tiếng Jon Fosse

Giải Nobel Văn học 2023 được trao cho tác giả Na Uy nổi tiếng Jon Fosse

Ông Jon Fosse, 64 tuổi, nổi tiếng với số lượng đồ sộ các tác phẩm được viết bằng ngôn ngữ Nynorsk của Na Uy thuộc ...

Giải Nobel Hòa bình 2023 vinh danh nhà hoạt động nữ quyền người Iran

Giải Nobel Hòa bình 2023 vinh danh nhà hoạt động nữ quyền người Iran

Ủy ban Nobel Na Uy hôm 6/10 đã trao giải Nobel Hòa bình 2023 cho bà Narges Mohammadi vì đấu tranh chống lại sự áp ...

Nobel Kinh tế 2023 gọi tên nữ khoa học gia người Mỹ 77 tuổi

Nobel Kinh tế 2023 gọi tên nữ khoa học gia người Mỹ 77 tuổi

Claudia Goldin, nữ giáo sư kinh tế tại Đại học Harvard, đã giành giải Nobel Kinh tế 2023 nhờ công trình nghiên cứu về vai ...

Hai chủ nhân giải L’Oréal-UNESCO vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học được vinh danh giải Nobel 2023

Hai chủ nhân giải L’Oréal-UNESCO vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học được vinh danh giải Nobel 2023

Giáo sư Katalin Karikó và Giáo sư Anne L'Huillier, 2 nhà khoa học nữ nhận giải Nobel năm nay trong lĩnh vực Y sinh và ...

(tổng hợp)

Xem nhiều

Đọc thêm

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 8/11 và sáng 9/11: Lịch thi đấu La Liga - Vallecano vs Las Palmas; VĐQG Saudi Arabia - Al Riyadh vs Al Nassr

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 8/11 và sáng 9/11: Lịch thi đấu La Liga - Vallecano vs Las Palmas; VĐQG Saudi Arabia - Al Riyadh vs Al Nassr

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 8/11 và sáng 9/11: Lịch thi đấu La Liga - Vallecano vs Las Palmas; U17 EURO - U17 Italy vs U17 Wales...
Kết quả bóng đá hôm nay 8/11 (mới nhất)

Kết quả bóng đá hôm nay 8/11 (mới nhất)

Xem kết quả bóng đá đêm qua và hôm nay 8/11, Cup C1, Ngoại hạng Anh, La Liga, Serie A, Tây Ban Nha, Anh, Pháp, Đức, Italy... đều được cập ...
Việt Nam nhận chuyển giao vai trò Chủ tịch CLMV từ Myanmar

Việt Nam nhận chuyển giao vai trò Chủ tịch CLMV từ Myanmar

Thủ tướng Phạm Minh Chính dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị cấp cao Hợp tác Campuchia-Lào-Myanmar-Việt Nam (CLMV) lần thứ 11 ngày 11/7.
Tổng thống Nga khen ông Trump dũng cảm, úp mở về hành động quân sự với Triều Tiên, tuyên bố Trung Quốc là đồng minh

Tổng thống Nga khen ông Trump dũng cảm, úp mở về hành động quân sự với Triều Tiên, tuyên bố Trung Quốc là đồng minh

Tổng thống Nga Putin vừa có bài phát biểu về tình hình thế giới, mối quan hệ của Moscow với nhiều nước và cuộc bầu cử Mỹ 2024 vừa qua.
'Thần tiên tỷ tỷ' Lưu Diệc Phi gây sốt với nhan sắc ấn tượng

'Thần tiên tỷ tỷ' Lưu Diệc Phi gây sốt với nhan sắc ấn tượng

Diễn viên Lưu Diệc Phi phim Câu chuyện hoa hồng nổi bật với đầm tôn dáng, khoe eo thon...
Tin bão trên Biển Đông: Bão di chuyển chủ yếu theo hướng Tây, tiến về phía quần đảo Hoàng Sa

Tin bão trên Biển Đông: Bão di chuyển chủ yếu theo hướng Tây, tiến về phía quần đảo Hoàng Sa

Sáng sớm nay (8/11), bão Yinxing đã đi vào vùng biển phía Đông của khu vực Bắc Biển Đông, trở thành cơn bão số 7 trong năm 2024.
Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel tiến hành tập kích đường không vào nhiều mục tiêu ở Iran. Đợt tấn công trả đũa của Israel có những điểm đáng chú ý và đặt ra nhiều vấn đề.
Phần Lan-Trung Quốc: Van giảm áp

Phần Lan-Trung Quốc: Van giảm áp

Không chỉ thúc đẩy quan hệ song phương, chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Phần Lan còn góp phần ổn định quan hệ Trung Quốc EU...
Bán đảo Triều Tiên nóng ran, căng thẳng leo thang, 'gọi tên' bờ vực chiến tranh

Bán đảo Triều Tiên nóng ran, căng thẳng leo thang, 'gọi tên' bờ vực chiến tranh

Bán đảo Triều Tiên bất ngờ trở nên nóng bỏng nhất trong 70 năm qua, đến mức nhiều chuyên gia nhận định tình thế bên miệng hố chiến tranh...
Hội nghị thượng đỉnh BRICS và công cụ nâng tầm tự chủ

Hội nghị thượng đỉnh BRICS và công cụ nâng tầm tự chủ

Tăng cường quyền tự chủ và chủ quyền tài chính, giảm phụ thuộc vào hệ thống do phương Tây chi phối là một trong những trọng tâm của Hội nghị BRICS...
Tổng thống Mỹ đến Đức: Chuyến chia tay không nhẹ nhàng!

Tổng thống Mỹ đến Đức: Chuyến chia tay không nhẹ nhàng!

Không còn đua tiếp vào Nhà Trắng khiến việc đến Đức lần này của ông Joe Biden trở thành chuyến đi tạm biệt châu Âu trên cương vị Tổng thống Mỹ.
ASEAN tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm

ASEAN tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm

Không chỉ thảo luận vấn đề nội bộ, Hội nghị cấp cao ASEAN và các hội nghị liên quan còn là cơ hội để Hiệp hội khẳng định vai trò trung tâm của mình.
Hiệp định Paris liệu có lâm nguy vì kết quả bầu cử Mỹ?

Hiệp định Paris liệu có lâm nguy vì kết quả bầu cử Mỹ?

Bầu cử Mỹ khép lại với những lo ngại từ giới chuyên gia rằng Washington có thể suy giảm cam kết trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu.
Chủ tịch Tập Cận Bình nhắn nhủ gì tới ông Trump trong thông điệp chúc mừng?

Chủ tịch Tập Cận Bình nhắn nhủ gì tới ông Trump trong thông điệp chúc mừng?

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã gửi thông điệp chúc mừng tới Tổng thống Mỹ mới đắc cử Donald Trump, khẳng định hai bên nên hợp tác, thay vì đối đầu.
Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Cả ông Trump và bà Harris đều đang tìm cách mô tả bên kia là 'yếu thế trước Trung Quốc' trong nỗ lực vượt qua phe đối lập.
Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ truyền thống Mỹ-Anh có thể sẽ đổi khác, khi cuộc bầu cử sắp tới mở ra hai viễn cảnh khác nhau cho mối thâm tình này.
Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Phó Tổng thống Kamala Harris đã có bài phát biểu khép lại chiến dịch tranh cử tại công viên Ellipse ở Washington, D.C.
'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024 sẽ có ảnh hưởng lớn đến cục diện xung đột Nga-Ukraine.
Phiên bản di động