Nỗi lòng của "thần đèn" Trung Thu

"Đồ chơi của Trung Quốc tràn lan, bọn trẻ dần không còn hứng thú và chơi những chiếc đèn ông sao xanh đỏ, đèn cù hay đèn kéo quân. Đã vậy, hồi năm 2006, tôi quyết tâm làm một cái đèn thật cao, to để mọi người chú ý và nhớ tới truyền thống đang dần bị mai một".
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Hai năm trước, trong chương trình Những chuyện lạ Việt Nam, chiếc đèn kéo quân cao 7m của một người đàn ông nhỏ bé người làng Đàn Viên, xã Cao Viên, huyện Thanh Oai được ghi tên trong sách Kỷ lục Việt Nam. Ông là Vũ Văn Sinh, hậu duệ của một gia đình có truyền thống lâu đời làm đèn lồng và có lẽ cũng là nghệ nhân cuối cùng vẫn đang cố lưu giữ nét bản sắc văn hóa dân tộc mỗi độ rằm tháng 8.

Về Đàn Viên (Hà Nội 2), làng nghề nổi tiếng làm đèn lồng một thời, những ngày cận kề Trung thu không còn thấy không khí nô nức chuẩn bị làm đèn của người dân nơi đây, đường làng vắng hoe.

Lần theo chỉ dẫn, phóng viên Ngoisao tìm đến nhà nghệ nhân Sinh, người được dân làng phong là "thần đèn". Ông chủ của những chiếc lồng đèn cởi trần, tay lúc nào cũng "cầm chắc" chiếc điếu cày tiếp chuyện chân chất, mộc mạc và dễ gần. Chốc chốc ông lại ngửa cổ rít cái "roẹt" hơi thuốc lào rồi nhả khói đầy nhà. Nói đến nghề làm đèn gia truyền, người nghệ nhân thật thà: "Đồ chơi Trung thu truyền thống đang mất đi bản sắc mà đồ chơi ngoại nhập lại nhiều và hiện đại, ít người bây giờ làm đèn và sống được với nghề. Năm 2006, tôi quyết định làm chiếc đèn kéo quân khổng lồ cao 7m, đường kính 3,2m".

Học nghề từ khi còn để chỏm, lớn lên rồi lập gia đình, ông Sinh vẫn trung thành kiếm sống với đèn. Trong dòng miên man một thời "oanh liệt" của đèn ông sao và các loại đèn đồ chơi đêm rước chị Hằng Nga, "thần đèn" nhớ lại: "Bà nội tôi kể, ngày xưa, các ông làm đèn cho các bà gồng gánh, tòng teng đi bộ ra chợ mãi tận Hà Đông và Hà Nội bán. Bán hết thì mừng lắm, cười từ ngõ cười vào, còn ế ẩm thì cho bằng hết những đứa trẻ nhà nghèo không có tiền mua đèn chơi".

Nghệ nhân Sinh trang trí chiếc đèn kéo quân "làm chơi" cho đỡ nhớ nghề

Ngày nhỏ, không chịu học cách làm, nghệ nhân thường xuyên bị anh trai "đánh cho tơi bời". Không thể đếm chính xác nghề này đã trải qua mấy đời cha truyền con nối, ông Sinh chỉ biết từ thời cụ thân sinh và các cụ cố đời trước đã làm đèn kéo quân. "Độ vài chục năm trở lại đây, người làng làm đồ chơi Trung thu nhiều lắm nhưng sau đó họ chuyển hết sang làm pháo và cuối cùng là... đi làm may thuê ở các khu công nghiệp. Chẳng ai còn thiết tha với mấy chiếc đèn bé tẹo bán ra chưa đủ tiền đong gạo", ông Sinh tâm sự.

Theo nghệ nhân, lý do khiến đồ chơi trong đêm hội trăng rằm truyền thống không còn hấp dẫn là do hàng ngoại nhập tràn vào, màu sắc và mẫu mã độc đáo. Chiếc đèn kéo quân của ngày xưa hoạt động được nhờ đốt những chuỗi hạt bưởi hoặc hạt lạc phơi khô. Còn giờ, người ta dùng mỡ lợn hoặc nến, một số đồ chơi khác dùng điện năng vì vậy mà "trẻ con nó thích hơn". "Không còn người làm, nên thế hệ mới đâu có biết đến những loại đèn xa xưa. Truyền thống mai một, văn hóa cũng theo đó mà mất đi".

Thấy khách ngỏ ý muốn học làm đèn lồng, ông Sinh nhiệt tình lấy kéo ra thực hành. Để hoàn chỉnh một chiếc đèn kéo quân chỉ mất nửa ngày nhưng công đoạn chuẩn bị mới phức tạp và mất thời gian, tính ra cũng ngót nghét hàng chục. Đèn kéo quân vừa dễ lại vừa khó bởi nó hoạt động theo nguyên lý đối lưu. Chong chóng là bộ phận quan trọng nhất, nếu xếp không đúng chiều thì cánh quạt không quay và quân đèn không chuyển động. Mỗi chiếc đèn đều có một bí quyết và bí quyết ấy nằm ở cánh quạt.

"Ngày trước không có chiếu bóng thì đèn kéo quân như một "rạp chiếu phim" di động. Những quân đèn với rất nhiều hình thù, thường được thiết kế theo các tích truyện dân gian như chú Cuội chị Hằng được ánh lửa phát ra từ hạt bưởi bị đốt soi rõ. Chúng chuyển động theo cánh quạt quay tạo ra nhiều hình ảnh sinh động. Chính điều đó làm nên nét hấp dẫn của loại đèn này", nghệ nhân tâm sự.

Khung đèn lồng được làm từ những vật liệu góp nhặt

Đã hơn chục năm nay, tuy không còn gắn bó với nghề nhưng ông vẫn đau đáu muốn truyền lại cách làm cho thế hệ sau. Hiện, ông phục vụ các màn bắn pháo bông trong các sự kiện lớn vì ngoài làm đèn, gia đình ông cũng nổi tiếng với nghề làm pháo hoa. Dịp thi bắn pháo hoa quốc tế tại Đà Nẵng vừa rồi, ông Sinh cũng góp mặt.

Ông đi suốt, chẳng mấy khi ở nhà nhưng rằm Trung thu năm nào ông "thần đèn" cũng gom tre nứa, giấy màu nhặt nhạnh từ những lần đi làm xa về để làm đèn kéo quân, đèn ông sao tặng con cháu. Năm nào cũng vài chục đến 100 chiếc đèn được làm ra và cho không. Dù giờ đã là giám đốc một công ty tổ chức sự kiện bắn pháo hoa, nghệ nhân Sinh vẫn "nông dân" như trước. Ở đâu trên khắp đất nước có màn trình diễn pháo bông, ở đó có "thần đèn".

Theo Ngôi Sao

Đọc thêm

Những con số ấn tượng của Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam năm 2024

Những con số ấn tượng của Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam năm 2024

Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam 2024 đã diễn ra thành công rất tốt đẹp, bảo đảm an ninh, an toàn và để lại những con số ấn ...
Hai đồng nghiệp người Hàn Quốc cùng nhau trúng số hơn 17 tỷ đồng

Hai đồng nghiệp người Hàn Quốc cùng nhau trúng số hơn 17 tỷ đồng

Nhờ được bạn đồng nghiệp 'mách' mua ngay vé số, một người đàn ông ở tỉnh Gyeonggi (Hàn Quốc) may mắn trúng thưởng 1 tỷ Won (17,5 tỷ đồng).
Dự báo thời tiết ngày mai (24/12): Bắc Bộ trời rét, vùng núi cao khả năng có băng giá; Nam Trung Bộ mưa vừa, mưa to, cục bộ mưa rất to

Dự báo thời tiết ngày mai (24/12): Bắc Bộ trời rét, vùng núi cao khả năng có băng giá; Nam Trung Bộ mưa vừa, mưa to, cục bộ mưa rất to

Thông tin dự báo thời tiết các khu vực ngày mai (24/12) từ Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia.
Đội tuyển Việt Nam đến Singapore, chuẩn bị cho bán kết ASEAN Cup 2024

Đội tuyển Việt Nam đến Singapore, chuẩn bị cho bán kết ASEAN Cup 2024

Đội tuyển Việt Nam Việt Nam có mặt tại Singapore để chuẩn bị cho trận bán kết lượt đi gặp chủ nhà, trong khuôn khổ giải vô địch Đông Nam ...
Lịch cúp điện Long An  hôm nay ngày 24/12/2024

Lịch cúp điện Long An hôm nay ngày 24/12/2024

Thông tin lịch cúp điện tại Long An theo từng khu vực được cập nhật mới nhất từ Điện lực miền Nam ngày 24/12/2024.
Sắp xếp, tinh gọn bộ máy của Chính phủ

Sắp xếp, tinh gọn bộ máy của Chính phủ

Phương án sắp xếp, tinh gọn bộ máy của Chính phủ cao hơn định hướng Trung ương đặt ra, về cơ bản khắc phục được những vấn đề còn giao ...
Việt Nam lọt top 40 quốc gia đẹp nhất thế giới, nổi bật với đồ ăn ngon

Việt Nam lọt top 40 quốc gia đẹp nhất thế giới, nổi bật với đồ ăn ngon

Danh sách mới công bố của tạp chí Mỹ US News & World Report cho thấy, Việt Nam là một trong 40 quốc gia đẹp nhất thế giới năm 2024.
Indonesia ưu tiên đón du khách nước ngoài

Indonesia ưu tiên đón du khách nước ngoài

Indonesia đặt mục tiêu đạt 1,08 tỷ lượt khách du lịch nội địa năm 2025, thấp hơn so với mục tiêu năm 2023 và 2024.
Nhà tù Hỏa Lò: Một địa chỉ đỏ của Thủ đô Hà Nội

Nhà tù Hỏa Lò: Một địa chỉ đỏ của Thủ đô Hà Nội

Nhà tù Hỏa Lò, nơi từng giam giữ các chiến sĩ cách mạng giờ đây truyền cảm hứng sâu sắc về giá trị của tự do và hòa bình.
Top 10 điểm đến du lịch được ‘truy tìm’ nhiều nhất trên Google

Top 10 điểm đến du lịch được ‘truy tìm’ nhiều nhất trên Google

Trong danh sách 10 điểm đến du lịch được tìm kiếm nhiều nhất trên Google năm 2024, châu Âu chiếm phần lớn với 6 đại diện, châu Phi 3 địa điểm.
Khám phá chợ miền Tây 'chồm hổm' độc, lạ ở Hậu Giang

Khám phá chợ miền Tây 'chồm hổm' độc, lạ ở Hậu Giang

Nổi tiếng là ‘khu chợ OCD’ nhất Việt Nam, những quầy hàng ở chợ ‘chổm hổm’ (Hậu Giang) được bố trí đều tăm tắp với màu sắc rực rỡ từ các loại nông sản.
Du lịch Việt Nam: Top 5 thành phố ‘hút’ du khách nước ngoài dịp Tết Dương lịch 2025

Du lịch Việt Nam: Top 5 thành phố ‘hút’ du khách nước ngoài dịp Tết Dương lịch 2025

TP. Hồ Chí Minh, Phú Quốc, Đà Nẵng, Hà Nội và Nha Trang là 5 điểm đến hấp dẫn du khách quốc tế trong dịp Tết Dương lịch 2025.
Nhà nghiên cứu 104 tuổi và cuốn sách giải A Giải thưởng Sách quốc gia năm 2024

Nhà nghiên cứu 104 tuổi và cuốn sách giải A Giải thưởng Sách quốc gia năm 2024

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư tự ví cuốn sách của mình như một tập cẩm nang khi muốn tìm kiếm một vấn đề gì liên quan đến TP. Hồ Chí Minh...
Ra mắt sách về Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân

Ra mắt sách về Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân

Cuốn sách 'Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân' được viết rõ ràng, khoa học, khúc chiết, giản dị và xúc động, không chỉ phù hợp với độc giả trẻ.
Cá kho làng Vũ Đại - Đặc sản nức tiếng gần xa của Hà Nam

Cá kho làng Vũ Đại - Đặc sản nức tiếng gần xa của Hà Nam

Xuất phát từ vùng quê dân dã, qua công đoạn chế biến cầu kỳ, cá kho làng Vũ Đại (Hà Nam) có hương vị đặc trưng, thơm mà không tanh, ngậy mà không béo.
Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam: Khán giả Việt hào hứng với phim chuyển thể từ truyện tranh

Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam: Khán giả Việt hào hứng với phim chuyển thể từ truyện tranh

Hai bộ phim của Nhật Bản là ‘Đi karaoke đi’ và ‘Haikyuu!! Trận chiến bãi phế liệu’ được khán giả đón nhận nhiệt tình khi chiếu tại Việt Nam.
Wigilia: Truyền thống ăn 12 món đêm Giáng sinh của Ba Lan

Wigilia: Truyền thống ăn 12 món đêm Giáng sinh của Ba Lan

Wigilia, đêm Giáng sinh truyền thống của người Ba Lan, không chỉ là một bữa tiệc gia đình mà còn là biểu tượng văn hóa nhiều ý nghĩa.
Cuộc cách mạng kiến trúc của Việt Nam: Không gian nhỏ, tác động lớn

Cuộc cách mạng kiến trúc của Việt Nam: Không gian nhỏ, tác động lớn

Theo Tiến sĩ Rachel Jahja từ Đại học RMIT Việt Nam, kiến trúc quy mô nhỏ ở Việt Nam là sự đối thoại sâu sắc giữa không gian, môi trường và di sản văn hóa.
Ký ức lịch sử tôn vinh những hy sinh của thế hệ đi trước

Ký ức lịch sử tôn vinh những hy sinh của thế hệ đi trước

Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam phối hợp với Câu lạc bộ 'Mãi mãi tuổi 20' tổ chức sự kiện 'Ký ức và niềm tin' nhân dịp Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt ...
Lễ hội Mừng lúa mới - phong tục lâu đời của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên

Lễ hội Mừng lúa mới - phong tục lâu đời của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên

Sáng 15/12, tại Làng truyền thống dân tộc K’Ho, thôn Klong Trao 1 (xã Gung Ré, huyện Di Linh, Lâm Đồng) đã diễn ra Lễ Mừng lúa mới của dân tộc K'ho S'Rê.
Bảo tồn và phát huy giá trị độc đáo của múa cổ truyền Thăng Long - Hà Nội

Bảo tồn và phát huy giá trị độc đáo của múa cổ truyền Thăng Long - Hà Nội

Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, nghệ thuật múa cổ truyền đã hòa quyện vào dòng chảy văn hóa của Thăng Long - Hà Nội, tạo nên mạch nguồn văn hóa đặc trưng.
Vịnh Hạ Long là cầu nối quan trọng giữa Việt Nam với bạn bè, đối tác quốc tế

Vịnh Hạ Long là cầu nối quan trọng giữa Việt Nam với bạn bè, đối tác quốc tế

Vịnh Hạ Long đã đóng góp vào sự phát triển của Quảng Ninh, góp phần quan trọng đưa du lịch trở thành một trụ cột phát triển kinh tế của tỉnh.
Tỉnh Quảng Bình có thêm 3 Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Tỉnh Quảng Bình có thêm 3 Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và du lịch Nguyễn Văn Hùng vừa ký quyết định công nhận 3 di sản của Quảng Bình là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Lễ hội vía Bà Chúa Xứ núi Sam được UNESCO vinh danh: Nhân thêm niềm vui di sản

Lễ hội vía Bà Chúa Xứ núi Sam được UNESCO vinh danh: Nhân thêm niềm vui di sản

Được công nhận là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại, Lễ hội vía Bà Chúa Xứ núi Sam mang lại dấu ấn mới...
Phiên bản di động