Tờ The Wall Street Journal (Mỹ) ngày 25/7 đăng bài bình luận cho rằng, một trong những nguồn tài nguyên chủ yếu ở Biển Đông chính là cá. Theo các chuyên gia, trong ngắn hạn, phán quyết của Tòa trọng tài sẽ dẫn đến việc gia tăng đánh bắt cá ở Biển Đông. Những nước có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc sẽ dựa theo phán quyết để đẩy mạnh khai thác các nguồn tài nguyên biển.
Chuyên gia phân tích địa chính trị của hãng phân tích tình báo Stratfor (Mỹ) Rodger Baker cho rằng, phán quyết sẽ làm gia tăng số lượng tàu cá tại các vùng biển tranh chấp nhằm khẳng định chủ quyền. Còn Trung Quốc, một mặt bác bỏ phán quyết, mặt khác cũng có thể gia tăng hoạt động đánh bắt cá như là một cách để tái khẳng định những đòi hỏi chủ quyền của mình.
Việc các nước gia tăng đánh bắt cá sẽ là một điều đáng quan ngại cho ngành ngư nghiệp, trong bối cảnh ngày càng có nhiều cảnh báo về nguy cơ nguồn cá ở Biển Đông đang trên đà suy giảm mạnh.
Các nhà nghiên cứu thuộc Đại học British Columbia ước tính, lượng cá xuất khẩu ở Biển Đông đã tăng từ mức khoảng 11% hồi những năm 80 của thế kỷ trước lên thành 27% tổng lượng cá xuất khẩu toàn cầu vào năm 2011. Nghiên cứu này cũng cho thấy, nguồn cá ở Biển Đông trong vòng 20 năm tới có thể sẽ giảm đến 59% nếu chính phủ các nước trong vùng không có biện pháp để ngăn chặn tình trạng đánh bắt quá mức.
| Đội tàu cá của Trung Quốc ngày một gia tăng về quy mô. (Nguồn: China Foto Press) |
Tuy nhiên, phán quyết của Tòa trọng tài là một cơ sở pháp lý rõ ràng để các bên dựa trên đó mà thương lượng về cách thức chia sẻ nguồn hải sản ở Biển Đông, thay vì cứ tiếp tục xâm phạm các vùng đặc quyền kinh tế của nhau.
Vấn đề là hiện nay, các nước trong vùng, đặc biệt là Trung Quốc, vẫn dùng các đội tàu cá như là một phương tiện để khẳng định chủ quyền tại các bãi cạn, bãi đá và các thực thể khác trên biển. Bắc Kinh còn khuyến khích ngư dân hoạt động tại các vùng biển đang tranh chấp, thậm chí tài trợ cho ngư dân mua tàu mới hoặc trang bị cho tàu những thiết bị tối tân hơn để trấn giữ các vùng đánh cá. Đội tàu cá vừa đông đảo, hung hăng, vừa hiện đại của Trung Quốc ngày càng áp đảo đội tàu cá của Philippines, Malaysia hay Brunei,...
Ngay cả Indonesia, tuy không có tranh chấp chủ quyền Biển Đông với Trung Quốc, cũng lo ngại vì thấy đội tàu cá của các nước tranh chấp tiến vào vùng biển của họ. Cho tới nay, Jakarta đã bắt giữ và đánh chìm hàng trăm tàu cá nước ngoài, mà đa số là tàu cá Trung Quốc, bị xem là đánh bắt trái phép trong vùng biển của Indonesia.
Về lâu dài, một số nhà phân tích cho rằng, phán quyết của Tòa trọng tài có thể khuyến khích các nước trong khu vực hợp tác để bảo tồn nguồn cá ở Biển Đông. Timothy Heath, chuyên gia phân tích cấp cao của Rand Corp., cơ quan nghiên cứu phục vụ quân đội Mỹ, nhận định phán quyết ngày 12/7 vừa qua có thể khuyến khích các nước quan tâm hơn đến việc tôn trọng vùng đặc quyền kinh tế của nước khác, đồng thời mở đường cho việc tăng cường hợp tác quản lý nguồn cá.