Tính đến cuối năm 2018, cả nước có hơn 11,3 triệu người cao tuổi (NCT), chiếm khoảng 11,95% dân số. Trong đó, có xấp xỉ 2 triệu người từ 80 tuổi trở lên (chiếm 17,6% tổng số NCT); 3,1 triệu người đang hưởng lương hưu và trợ cấp bảo hiểm xã hội; hơn 1,6 triệu NCT hưởng trợ cấp hàng tháng; khoảng 1,4 triệu NCT hưởng trợ cấp người có công.
Bên cạnh đó, hơn 10,8 triệu NCT có thẻ bảo hiểm y tế (chiếm 96%); 102 nghìn lượt NCT được giảm giá vé đường bộ với tổng số tiền 1,5 tỷ đồng, 735 nghìn lượt NCT được giảm giá vé đường sắt với tổng số tiền hơn 46 tỷ đồng…
Thứ trưởng Bộ LĐTB&XH Lê Tấn Dũng cho biết, trong Tháng hành động vì NCT năm 2018, các địa phương đã tổ chức 40.000 buổi tuyên truyền với trên 2,7 triệu NCT tham gia; vận động được 169 tỷ đồng.
| Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng bên cạnh khó khăn, tồn tại trong công tác NCT do thiếu nguồn lực thì nguyên nhân quan trọng là nhiều cấp uỷ, chính quyền chưa quan tâm. |
Về công tác chăm sóc sức khoẻ, 97 bệnh viện tuyến Trung ương, tuyến tỉnh có khoa Lão khoa; 918 khoa khám bệnh có buồn khám hoặc bàn khám riêng cho NCT. Cả nước có trên 76.000 câu lạc bộ về văn hóa, thể dục, thể thao thu hút 2,2 triệu NCT tham gia.
Tuy nhiên, tại cuộc họp, nhiều ý kiến đã phân tích một số nguyên nhân chủ yếu làm hạn chế hiệu quả của công tác chăm sóc, phát huy vai trò của NCT. Đó là tình trạng một số cấp uỷ, chính quyền địa phương, cơ sở chưa nhận thức được đầy đủ trách nhiệm của mình trong việc thực hiện chính sách pháp luật về NCT; triển khai các hoạt động đối với NCT còn chậm. Công tác xã hội hóa trong lĩnh vực NCT còn gặp nhiều khó khăn, nhất là các chính sách, cơ chế khuyến khích tư nhân đầu tư các cơ sở chăm sóc NCT.
Điển hình là việc bố trí kinh phí hoạt động cho các cấp hội NCT, khám chữa bệnh định kỳ đã được quy định trong Luật NCT nhưng có tình trạng nhiều địa phương ‘quên’ hẳn việc này. Nhiều nơi không dành không gian, quỹ đất dành cho các hoạt động văn hoá, thể thao của NCT. Chủ tịch Hội NCT Việt Nam Phạm Thị Hải Chuyền bổ sung thêm quy định của Luật NCT về việc thành lập Quỹ chăm sóc và phát huy NCT tại các địa phương với để huy động các nguồn lực xã hội cho hoạt động này nhưng theo báo cáo của Uỷ ban quốc gia NCT trong 1 năm qua số lượng quỹ dành cho công tác chăm sóc và phát huy vai trò NCT ở cơ sở vẫn dừng lại ở con số 9.617/11.161 xã, phường, thị trấn.
Đối với quy định khám sức khoẻ định kỳ, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến cho biết với tốc độ già hoá dân số rất nhanh nên công tác chăm sóc NCT ngày càng quan trọng. Tuy nhiên, hoạt động chăm sóc, khám sức khoẻ định kỳ bên dưới còn có trường hợp hình thức, hời hợt… cần chấn chỉnh. Đồng thời, tập trung nâng cao trình độ, chuyên môn của các khoa, bệnh viện lão khoa để nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh cho NCT.
Nói về thực tế còn hơn 400.000 NCT chưa có BHYT, Phó Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Nguyễn Đình Khương cho biết NCT chưa có BHYT chủ yếu là đối tượng cận nghèo, mới thoát nghèo, hoặc chưa đủ tuổi để được hỗ trợ 100% (80 tuổi) nên dù được hỗ trợ một phần nhưng nhiều người vẫn không mua BHYT. Nhiều địa phương đã đề xuất nhiều phương án hỗ trợ từ ngân sách, vận động con cháu có điều kiện kinh tế khá giá để mua BHYT cho NCT. Lãnh đạo Bảo hiểm xã hội Việt Nam khẳng định nếu quyết tâm thì việc bao phủ BHYT đến 100% NCT sẽ làm được.
Theo Bộ trưởng Bộ LĐTBXH Đào Ngọc Dung, để tạo chuyển biến từ nhận thức sang hành động trong công tác NCT có phần quan trọng của đôn đốc, kiểm tra, giám sát. Nêu một số mô hình tốt của NCT tham gia giữ gìn cảnh quan môi trường, đường làng, ngõ xóm, chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ, hay tỉnh Bắc Giang đã bao phủ 100% BHYT đến NCT, ông Dung đề nghị cần nghiên cứu đầy đủ để nhân rộng ra các địa phương khác.
“Hiện Bộ LĐTBXH đang chủ trì soạn thảo Luật Công tác xã hội trong đó sẽ xem xét mô hình quỹ an sinh để khắc phục tình trạng quá nhiều quỹ khác nhau dành cho công tác xã hội ở các địa phương như hiện nay dẫn đến điều hành chồng chéo, hoặc không dành đủ nguồn lực. Trong quỹ an sinh sẽ có nhiều nhánh dành riêng NCT, trẻ em, người nghèo…”, Bộ trưởng Bộ LĐTBXH cho biết thêm.
| Toàn cảnh phiên họp. |
Phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh thời gian qua, NCT cả nước đã tích cực tham gia vào phong trào xây dựng nông thôn mới, vận động gia đình, hàng xóm đóng góp vật chất, ngày công, hiến đất để làm đường hay phát triển sản xuất kinh doanh, cả thiện đời sống. Tuy nhiên, vai trò của NCT rất cần phát huy mạnh mẽ hơn nữa trong xây dựng đời sống văn hoá, nếp sống văn minh, xây dựng Đảng, chính quyền ở địa phương.
“Từ trước đến nay, vai trò của NCT được thực hiện rất tốt trong công tác khuyến học, chúng ta cần tiếp tục phát huy và đẩy mạnh kết nối với xây dựng xã hội học tập, ở đó NCT không chỉ động viên tinh thần con cháu mà còn trực tiếp tham gia học tập”, Phó Thủ tướng nêu ví dụ và nhấn mạnh để NCT sống vui, khoẻ, có ích thì ngoài chăm sóc sức khoẻ thì rất cần tạo lập các không gian, thiết chế dành cho những hoạt động văn hoá, thể thao, giải trí của NCT.
Đồng tình với các ý kiến cho rằng những khó khăn, tồn tại trong công tác NCT có nguyên nhân quan trọng là sự thiếu quan tâm của chính quyền địa phương, Phó Thủ tướng đã nêu một số việc cụ thể phải tập trung thực hiện trong năm 2019. Trước hết là khắc phục tình trạng chưa bố trí kinh phí và phải hoàn thành việc lập quỹ chăm sóc và phát huy vai trò NCT ở các cấp theo quy định của Luật NCT. Các địa phương phấn đấu đến hết năm 2019 100% NCT có thẻ BHYT, nâng cao chất lượng khám sức khoẻ định kỳ, ban đầu cho NCT.
Phó Thủ tướng cũng giao Bộ VHTTDL thực hiện nghiêm túc việc giảm giá vé (50%) cho NCT khi thăm quan di tích, danh lam thắng cảnh, du lịch; Bộ LĐTBXH chủ trì thu thập số liệu liên quan đến NCT trên cả nước; các bộ ngành cần tăng cường kiểm tra, rà soát, đôn đốc các hoạt động liên quan đến công tác NCT trong lĩnh vực mình phụ trách, chuẩn bị tổng kết Chương trình hành động quốc gia về NCT giai đoạn 2012-2020…