Quan hệ với ASEAN là trụ cột trong chính sách đối ngoại của Ấn Độ

Ba điểm nhấn quan trọng

Hội nghị đặc biệt của Ngoại trưởng Ấn Độ và ASEAN vừa qua tại Ấn Độ đã thúc đẩy New Delhi tập trung hơn vào khu vực vì lợi ích kinh tế chung theo chính sách Hành động hướng Đông cũng như nhấn mạnh mối quan tâm ngày càng tăng của New Delhi đối với các căng thẳng gia tăng bắt nguồn từ Trung Quốc.

Ngoại trưởng Ấn Độ S.Jaishankar mong muốn “làm sâu sắc hơn, mở rộng và nâng cấp quan hệ đối tác” khi Ấn Độ bước vào thập kỷ thứ tư quan hệ đối tác với ASEAN.

Ông nhấn mạnh: “Một Ấn Độ và ASEAN được kết nối tốt hơn sẽ ở vị thế tốt để thúc đẩy toàn cầu hóa phi tập trung và chuỗi cung ứng linh hoạt, đáng tin cậy, điều mà cộng đồng quốc tế cần. Điều quan trọng phải xác định một loạt ưu tiên mới trong khi đảm bảo việc hiện thực hóa sớm các sáng kiến đang diễn ra giữa hai bên”.

Chương trình nghị sự toàn diện sẽ tập trung nhiều hơn vào tăng trưởng thương mại và đầu tư, kết nối và kỹ thuật số, quốc phòng và an ninh, chống biến đổi khí hậu, thúc đẩy tăng trưởng xanh cùng hợp tác văn hóa, giao lưu nhân dân.

Ngoại trưởng Jaishankar nhấn mạnh tới tầm quan trọng của phục hồi sau đại dịch đối với nền kinh tế toàn cầu, cho rằng “vẫn còn nhiều việc phải làm”, và “con đường thậm chí còn trở nên gian nan hơn với những khó khăn địa-chính trị mà chúng ta phải đối mặt do những diễn biến ở Ukraine, cùng các tác động trực tiếp đối với an ninh năng lượng và lương thực, cũng như giá phân bón và hàng hóa, hậu cần gây gián đoạn chuỗi cung ứng”.

Hội nghị thông qua tuyên bố chung gồm 17 điểm, nhìn chung có ba khía cạnh.

Thứ nhất, hai bên thừa nhận sự cần thiết phải hợp tác nhiều hơn trong lĩnh vực quốc phòng và hoan nghênh Hội nghị không chính thức Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN-Ấn Độ diễn ra tháng vào tháng 11 tới cũng như tập trận hàng hải ASEAN-Ấn Độ.

Thứ hai, Ấn Độ và ASEAN kêu gọi tăng cường hơn nữa và làm sâu sắc hơn quan hệ Đối tác chiến lược ASEAN-Ấn Độ vì lợi ích chung, trên toàn bộ phạm vi hợp tác chính trị, an ninh, kinh tế, văn hóa xã hội và phát triển thông qua vận dụng các cơ chế liên quan hiện có do ASEAN dẫn dắt.

Thứ ba, hai bên nhấn mạnh sự cần thiết phải thúc đẩy sự hợp tác tiềm năng giữa Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (AOIP) và Sáng kiến Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (IPOI) do Ấn Độ khởi xướng, trong các lĩnh vực như hợp tác hàng hải, an ninh hàng hải, kết nối hàng hải, kinh tế xanh, quản lý rủi ro thiên tai, tìm kiếm và hợp tác cứu hộ-cứu nạn, bảo vệ môi trường biển và an toàn hàng hải.

Điều quan trọng là hai bên bày tỏ nhận thức về sự quyết đoán của cường quốc thông qua “cam kết đối với chủ nghĩa đa phương dựa trên các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, bao gồm Hiến chương Liên hợp quốc, Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) cũng như các hiệp ước và công ước liên quan khác của Liên hợp quốc, duy trì khuôn khổ hợp tác khu vực rộng mở và bao trùm, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang phát triển dựa trên luật lệ, đề cao chủ nghĩa đa phương trong việc cùng ứng phó với các thách thức toàn cầu và khu vực”.

Kết nối các hoạt động kết nối

Tuyên bố nhấn mạnh sự cần thiết phải tăng cường kết nối khu vực, nhất là lĩnh vực kỹ thuật số, đồng thời thúc đẩy phối hợp giữa Kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN 2025 (MPAC) và các sáng kiến kết nối của Ấn Độ theo chính sách Hành động hướng Đông, phù hợp với phương pháp tiếp cận “Kết nối các hoạt động kết nối”.

Hội nghị cũng cân nhắc đẩy nhanh quá trình hoàn tất Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN-Ấn Độ (AITIGA), với những điều khoản để đảm bảo hiệp định này thân thiện với người tiêu dùng, đơn giản và tạo thuận lợi thương mại hơn cho các doanh nghiệp. Ấn Độ và ASEAN sẽ cân nhắc thiết lập một ủy ban để giám sát việc thực hiện AITIGA, điều được xem là bắt buộc trong môi trường hiện tại.

Thông qua hội nghị, Ngoại trưởng Ấn Độ thúc đẩy những bước tiến đáng kể để tăng cường quan hệ với các nước ASEAN, thông qua các cam kết song phương với những người đồng cấp từ Brunei, Indonesia, Malaysia, Singapore, Thái Lan và Việt Nam cũng như đã ký một số thỏa thuận.

Ấn Độ và Brunei nhất trí tăng cường hơn nữa hợp tác trong các lĩnh vực thương mại và đầu tư, hydrocacbon và hóa dầu, vũ trụ, nông nghiệp và dược phẩm. Ấn Độ và Singapore thống nhất về sự cần thiết phải tạo động lực mới cho mối quan hệ thông qua các cam kết lớn hơn ở cấp bộ trưởng…

Ấn Độ tập trung sự chú ý lớn hơn đến ASEAN không chỉ để tăng cường thương mại mà còn để đạt được các mục tiêu của IPOI và mối quan hệ này đã trở thành trụ cột chính trong chính sách đối ngoại mà New Delhi thúc đẩy.

Quan hệ Ấn Độ-ASEAN dựa trên hai trụ cột - ASEAN là đối tác chiến lược và kinh tế quan trọng trong khu vực cũng như tầm nhìn của ASEAN về pháp quyền, tự do hàng hải. Tuyên bố New Delhi năm 2018 nhân sự kiện 10 nhà lãnh đạo AEAN được mời tham dự Ngày Cộng hòa trở thành một bước ngoặt quan trọng trong quan hệ ASEAN-Ấn Độ.

Đây là dịp thứ hai các nhà lãnh đạo ASEAN đến New Delhi để hướng tới nâng tầm quan hệ lên mức Đối tác chiến lược toàn diện.