| Kết quả biểu quyết điện tử thông qua Luật Báo chí (sửa đổi). (Nguồn: Quốc hội) |
Sáng 10/12, với 437/440 đại biểu tham gia biểu quyết, chiếm 92,39 %, Quốc hội đã thông qua Luật Báo chí (sửa đổi). Luật sửa đổi nhằm thể chế hóa quan điểm của Đảng, đáp ứng yêu cầu thực tiễn của kỷ nguyên số và khắc phục những bất cập của Luật Báo chí hiện hành.
Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) trình Quốc hội thông qua có kết cấu gồm 4 Chương và 51 Điều. So với các thảo luận trước đó, dự thảo đã bỏ điều quy định về đối tượng áp dụng (do không có nội dung mới) và bổ sung Điều 35 quy định về gỡ bỏ thông tin vi phạm, thu hồi sản phẩm báo chí in.
Luật Báo chí (sửa đổi) ghi nhận nhiều sửa đổi quan trọng nhằm thích ứng với sự phát triển của công nghệ và thực trạng báo chí hiện nay; được kỳ vọng tạo hành lang pháp lý vững chắc để xây dựng nền báo chí cách mạng Việt Nam chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại. Theo đó, Luật nhận diện rõ "Báo" và "Tạp chí" để chống tình trạng "Báo hóa tạp chí".
Luật quy định "Tạp chí" là sản phẩm báo chí đăng tải tin, bài có tính chất chuyên biệt, chuyên ngành; chỉ cập nhật tin tức, sự kiện về hoạt động, lĩnh vực hoạt động của cơ quan chủ quản. Quy định này nhằm khắc phục sự chồng lấn, bảo đảm tính minh bạch, ngăn chặn tình trạng "báo hóa" tạp chí và "báo hóa" tạp chí khoa học.
Bên cạnh đó, Luật cũng tách bạch khái niệm "Tạp chí khoa học" (công bố kết quả nghiên cứu) với các loại hình báo chí khác và nhân sự tại đây không thuộc đối tượng xét cấp thẻ nhà báo.
Luật cũng có các quy định quản lý chặt chẽ hoạt động báo chí trên không gian mạng và trí tuệ nhân tạo (AI). Theo đó, Luật bổ sung nhiều quy định thích ứng với chuyển đổi số như quản lý kênh nội dung trên mạng xã hội, chính thức định danh "Kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng" là một loại sản phẩm báo chí. Người đứng đầu cơ quan báo chí phải chịu trách nhiệm về nội dung đăng tải trên các kênh này.
Lần đầu tiên, việc sử dụng AI trong báo chí được luật hóa. Điều 39 quy định cơ quan báo chí, tác giả sử dụng AI để hỗ trợ hoạt động báo chí phải tuân thủ quy định về sở hữu trí tuệ, trí tuệ nhân tạo và đạo đức nghề nghiệp. Nhà nước đầu tư phát triển nền tảng số báo chí quốc gia và công cụ số để giám sát hoạt động báo chí trên không gian mạng.
Về thẻ nhà báo, Luật quy định người được xét cấp thẻ lần đầu phải qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí và đạo đức nghề nghiệp (quy định này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2027). Thời hạn sử dụng thẻ nhà báo được ấn định là 5 năm. Ngoài ra, Luật mở rộng đối tượng cấp thẻ cho quay phim, đạo diễn chương trình phát thanh, truyền hình (trừ phim truyện).
Luật làm rõ nguồn thu của cơ quan báo chí, bao gồm cả nguồn thu từ người có nhu cầu đăng bài nghiên cứu khoa học (đối với tạp chí khoa học) để phục vụ kinh phí phản biện, hoàn thiện bài viết.
Luật Báo chí (sửa đổi) quy định 8 nguồn thu của cơ quan báo chí, bao gồm: Nguồn thu do cơ quan chủ quản báo chí cấp; thu từ bán báo chí in, bán quyền đọc, nghe, xem tác phẩm báo chí, các sản phẩm báo chí, quảng cáo, trao đổi, mua bán bản quyền nội dung, cho phép khai thác, sử dụng tác phẩm báo chí; thu từ hoạt động kinh doanh, dịch vụ, liên kết của cơ quan báo chí, các đơn vị trực thuộc cơ quan báo chí; thu từ hoạt động tài chính và phần vốn góp vào doanh nghiệp (nếu có).
Đặc biệt, Luật quy định về "Cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện". Cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính; được thành lập phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Luật bổ sung Điều 35 quy định rõ, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí có quyền yêu cầu cơ quan báo chí gỡ bỏ ngay thông tin trên sản phẩm báo chí có nội dung vi phạm đối với báo chí điện tử, kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng, nền tảng số báo chí quốc gia hoặc ra quyết định thu hồi sản phẩm báo chí in.
Luật Báo chí (sửa đổi) sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026. Riêng quy định về điều kiện cấp thẻ nhà báo lần đầu liên quan đến lớp bồi dưỡng nghiệp vụ sẽ áp dụng từ năm 2027 để có thời gian chuẩn bị.
| Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, dự thảo Luật sau khi được tiếp thu, chỉnh lý gồm 4 Chương, 51 Điều, đã bám sát các mục tiêu, quan điểm, chính sách lớn được Quốc hội thông qua, thể chế hóa kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng, đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công tác quản lý và phát triển báo chí trong giai đoạn hiện nay, đáp ứng đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp này. So với Luật hiện hành, dự thảo Luật có những điểm mới cơ bản như sau: Một là, xác định rõ các loại hình báo chí trong bối cảnh mới Hai là, bổ sung các chính sách phát triển báo chí và bảo đảm nguồn lực thực hiện, từ cơ chế tài chính đến đầu tư hạ tầng và ưu đãi thuế theo hướng khả thi hơn Ba là, làm rõ điều kiện hoạt động báo chí, cơ chế cấp phép và tổ chức bộ máy; xác định cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, văn phòng đại diện, phóng viên thường trú Bốn là, quy định cụ thể về thẻ nhà báo, trách nhiệm pháp lý đối với nội dung thông tin; quyền yêu cầu cải chính, gỡ bỏ thông tin vi phạm trên các nền tản Năm là, hoàn thiện quy định về quản lý hoạt động báo chí trên không gian mạng và ứng dụng công nghệ mới, bao gồm việc điều chỉnh hành vi ứng dụng trí tuệ nhân tạo. |