Quyết định chiến lược về sách giáo khoa và vai trò của NXB Giáo dục Việt Nam

Ngày 26/12, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã ban hành Quyết định số 3588/QĐ-BGDĐT về bộ sách giáo khoa (SGK) giáo dục phổ thông sử dụng thống nhất toàn quốc. Theo đó, bộ sách giáo khoa “Kết nối tri thức với cuộc sống” của Nhà xuất bản (NXB) Giáo dục Việt Nam đã được lựa chọn là bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông sử dụng thống nhất toàn quốc từ năm học 2026-2027.

Theo Bộ GD&ĐT, việc ban hành quyết định triển khai một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc nhằm thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo và Nghị quyết số 281/NQ-CP ngày 15/9/2025 ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW.

Cụ thể, theo Nghị quyết số 71-NQ/TW và Nghị quyết số 281/NQ-CP, từ năm học 2026–2027, Việt Nam sẽ sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất trên phạm vi toàn quốc, đến năm 2030 hoàn thành việc cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho tất cả học sinh. Đây là định hướng chiến lược nhằm chuẩn hóa nội dung giáo dục phổ thông, bảo đảm công bằng trong tiếp cận tri thức và tạo nền tảng cho chuyển đổi số, xây dựng hệ sinh thái học liệu quốc gia.

Một quyết định mang tính chiến lược, thống nhất, ổn định và công bằng

Trong tiến trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW, việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 không chỉ là sự thay đổi về nội dung dạy học, phương pháp đánh giá mà còn là phép thử lớn đối với năng lực tổ chức, điều phối hệ thống học liệu quốc gia.

Sau hơn 5 năm triển khai, thực tiễn đã cho thấy, lựa chọn bộ sách giáo khoa (SGK) không đơn thuần là lựa chọn một sản phẩm sư phạm, mà là lựa chọn một giải pháp tổng thể, gắn với quản trị hệ thống, bảo đảm công bằng tiếp cận giáo dục, ổn định xã hội và hiệu quả đầu tư công.

Trong bối cảnh đó, việc lựa chọn bộ SGK Kết nối tri thức với cuộc sống của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam để sử dụng thống nhất từ năm học 2026–2027 không chỉ có cơ sở khoa học – sư phạm vững chắc, mà còn được hậu thuẫn bởi các căn cứ chính trị, pháp lý và thực tiễn rõ ràng, phản ánh vai trò nòng cốt, trách nhiệm quốc gia của NXB Giáo dục Việt Nam trong hệ thống giáo dục Việt Nam.

Về phương diện chính trị, việc bảo đảm tính thống nhất của chương trình – SGK – học liệu là yêu cầu xuyên suốt được đặt ra trong các văn kiện của Đảng về phát triển con người, xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao và bảo đảm an sinh xã hội.

Chương trình GDPT 2018 được ban hành với tinh thần “một chương trình, nhiều SGK”, song điều này không đồng nghĩa với sự phân mảnh, thiếu đồng bộ hay gia tăng chi phí xã hội.

Về pháp lý, Luật Giáo dục 2019, các Thông tư của Bộ GD&ĐT về biên soạn, thẩm định, lựa chọn và sử dụng SGK đều đặt ra yêu cầu: SGK phải đáp ứng đầy đủ chương trình, bảo đảm chất lượng, phù hợp điều kiện kinh tế – xã hội, đặc thù vùng miền và khả năng tổ chức dạy học đại trà. Trên tinh thần đó, Nhà nước có trách nhiệm định hướng, điều tiết để bảo đảm lợi ích chung, nhất là đối với các lĩnh vực không thuần túy theo cơ chế thị trường.

Vì vậy, việc lựa chọn bộ SGK Kết nối tri thức với cuộc sống – bộ sách do NXB Giáo dục Việt Nam tổ chức biên soạn, chịu trách nhiệm toàn diện về nội dung, bản quyền, phát hành là phù hợp với vai trò của một đơn vị xuất bản công lập giữ nhiệm vụ chính trị đặc thù, không chỉ phục vụ số đông mà còn đáp ứng những nhu cầu giáo dục “thiểu số” nhưng có ý nghĩa chiến lược lâu dài.

Lợi thế vượt trội của bộ "Kết nối tri thức với cuộc sống"

Một trong những căn cứ quan trọng nhất cho lựa chọn thống nhất bộ Kết nối tri thức với cuộc sống chính là tính đồng bộ và đầy đủ hiếm có trong toàn bộ hệ sinh thái học liệu. Trước hết, bộ SGK này là bộ duy nhất được biên soạn đầy đủ tất cả các môn học, hoạt động giáo dục và chuyên đề học tập từ lớp 1 đến lớp 12, với tổng cộng 263 tên sách, bám sát thiết kế của Chương trình GDPT 2018. Đáng chú ý, NXB Giáo dục Việt Nam vẫn tổ chức biên soạn những môn học có phạm vi lựa chọn hẹp, hiệu quả kinh tế thấp, song có ý nghĩa quan trọng về mặt chương trình, như Mĩ thuật ở cấp THPT.

Ở lĩnh vực Ngoại ngữ 1, ngoài tiếng Anh, NXB Giáo dục Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò “người gánh vác” khi là đơn vị duy nhất tổ chức biên soạn SGK cho 6 ngoại ngữ khác (Đức, Nga, Trung, Pháp, Nhật, Hàn) từ lớp 3 đến lớp 12. Đây là mảng sách có suất đầu tư lớn, số lượng học sinh lựa chọn ít, không có hiệu quả kinh tế, song lại có ý nghĩa đặc biệt đối với chiến lược đa dạng hóa ngoại ngữ, hội nhập quốc tế và đối ngoại nhân dân đúng với tinh thần “đầu tư cho tương lai”.

Đối với SGK tiếng dân tộc, NXB Giáo dục Việt Nam đã hoàn thành việc biên soạn đầy đủ SGK từ lớp 1 đến lớp 5 cho tám thứ tiếng dân tộc, góp phần bảo tồn ngôn ngữ, văn hóa và thực hiện bình đẳng trong tiếp cận giáo dục. Cùng với đó, tài liệu giáo dục địa phương đã được NXB Giáo dục Việt Nam phối hợp biên soạn cho 61/63 tỉnh, thành, với quy mô 560 tài liệu, cho thấy năng lực tổ chức và sự gắn bó chặt chẽ với thực tiễn giáo dục địa phương.

Không chỉ dừng lại ở SGK giấy, bộ Kết nối tri thức với cuộc sống còn được phát triển thành hệ sinh thái học liệu hoàn chỉnh, bao gồm SGK điện tử, sách giáo viên, sách bài tập, học liệu số, tài liệu tập huấn, video – slide minh họa, đặc biệt là ứng dụng AI trong SGK tiếng Anh, hỗ trợ cá nhân hóa học tập, luyện nói, luyện viết cho học sinh. Đây là nền tảng quan trọng để triển khai giáo dục số một cách bài bản, có kiểm soát.

Chất lượng SGK, suy cho cùng được quyết định bởi con người. Bộ SGK Kết nối tri thức với cuộc sống được biên soạn bởi 431 tác giả, trong đó có 151 giáo sư, phó giáo sư và 137 tiến sĩ – con số cho thấy chiều sâu học thuật và sự đầu tư nghiêm túc. Nhiều tác giả là chuyên gia đầu ngành, từng tham gia biên soạn SGK qua các lần đổi mới trước, bảo đảm tính kế thừa và ổn định.

Điểm đáng chú ý là đội ngũ tác giả có độ tuổi bình quân trẻ, được đào tạo bài bản trong và ngoài nước, am hiểu khoa học giáo dục hiện đại, đặc biệt là định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. Trước khi biên soạn, các tác giả đều được NXB Giáo dục Việt Nam du tổ chức tập huấn chuyên sâu với chuyên gia trong và ngoài nước về phát triển chương trình, đánh giá SGK và phương pháp tiếp cận hiện đại – một quy trình chuyên nghiệp, ít đơn vị có thể triển khai đồng bộ ở quy mô lớn.

Vì lợi ích lâu dài của giáo dục quốc gia

Thực tiễn là thước đo khách quan nhất. Qua các năm triển khai, bộ SGK Kết nối tri thức với cuộc sống luôn có tỷ lệ lựa chọn cao nhất trong các cơ sở giáo dục trên cả nước, chiếm tỷ trọng chủ đạo ở hầu hết các cấp học. Số liệu cho thấy, tỷ lệ lựa chọn bộ Kết nối tri thức với cuộc sống thường xuyên dao động từ 60–75%, vượt trội so với các bộ SGK khác, phản ánh sự tin tưởng của nhà trường, giáo viên và địa phương.

Không chỉ vượt trội về chuyên môn, bộ sách này còn có mức giá phù hợp với điều kiện kinh tế của đa số phụ huynh. Thực hiện chỉ đạo của Bộ GD&ĐT về tiết giảm chi phí, NXB Giáo dục Việt Nam đã chủ động giảm giá bán lẻ gần 10%, đồng thời nghiêm túc tuân thủ Quyết định 3480/QĐ-BGDĐT về khung giá tối đa. Nhờ lợi thế quy mô phát hành lớn, giá SGK Kết nối tri thức với cuộc sống hiện thấp hơn bình quân 9% so với các bộ sách khác, góp phần giảm gánh nặng tài chính cho xã hội khi triển khai đại trà.

Từ các căn cứ chính trị, pháp lý đến thực tiễn triển khai, có thể khẳng định: việc lựa chọn thống nhất bộ SGK Kết nối tri thức với cuộc sống từ năm học 2026–2027 là quyết định hợp lý, có cơ sở khoa học và thực tiễn vững chắc. Đây không chỉ là lựa chọn một bộ sách, mà là lựa chọn một hệ sinh thái giáo dục đồng bộ, do NXB Giáo dục Việt Nam – đơn vị xuất bản giữ vai trò trụ cột quốc gia tổ chức, chịu trách nhiệm và bảo đảm chất lượng.

Trong bối cảnh giáo dục Việt Nam đang bước vào giai đoạn củng cố, hoàn thiện và nâng cao chất lượng sau đổi mới, sự ổn định, đồng bộ và hiệu quả kinh tế – xã hội mà bộ Kết nối tri thức với cuộc sống mang lại chính là nền tảng quan trọng để hướng tới mục tiêu cuối cùng: một nền giáo dục công bằng, hiện đại và vì sự phát triển bền vững của đất nước.