Kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2012, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã đạt được khá nhiều mục tiêu mà ông đã đề ra trong chương trình an ninh bảo thủ của mình. Thế nhưng, nếu ông không thể khôi phục được uy tín - vốn đang giảm sút nghiêm trọng - thì mục tiêu sửa đổi hiến pháp hòa bình chắc chắn sẽ nằm ngoài tầm với của ông.
Tỷ lệ ủng hộ ông Abe đã giảm
Theo nhận định của các nghị sỹ trong Đảng Dân chủ Tự do (LDP) của ông Abe, việc không thể đạt được mục tiêu sửa đổi hiến pháp hòa bình vào năm 2020 - mục tiêu mà ông đã tuyên bố cách đây 3 tháng - sẽ làm xói mòn ảnh hưởng vốn đã suy yếu của ông Abe, khiến cơ hội ông trở thành vị thủ tướng tại nhiệm lâu nhất của Nhật Bản tiêu tan.
| Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe. (Nguồn: Kyodo) |
Trao đổi với Reuters, nghị sỹ LDP Katsuei Hirasawa nói: "Mong muốn lớn nhất của ông Abe là sửa đổi hiến pháp hòa bình. Ông coi việc sửa đổi hiến pháp là nhiệm vụ lớn nhất của ông trên cương vị một chính khách... Nhưng liệu ông có thực sự làm được điều đó hay không? Việc không sửa đổi được hiến pháp sẽ gây tổn hại lớn đối với ông Abe trên cương vị một chính khách. Có lẽ sẽ tốt hơn nếu ông chưa từng đề cập đến điều này".
Nhiệm kỳ thứ hai của ông Abe với vai trò là chủ tịch LDP sẽ kết thúc vào tháng 9/2018. Theo một số cuộc thăm dò dư luận gần đây, tỷ lệ ủng hộ ông đã giảm xuống dưới 30%. Đây là tỷ lệ thấp nhất kể từ khi ông Abe quay trở lại nắm quyền cách đây gần 5 năm với một chương trình nghị sự bảo thủ nhằm khôi phục những giá trị truyền thống và nới lỏng những hạn chế đối với quân đội, theo đó tập trung vào việc sửa đổi hiến pháp hòa bình thời hậu chiến.
Chính sự sụt giảm uy tín của ông Abe đã làm dấy lên tin đồn rằng có thể ông Abe sẽ tổ chức bầu cử sớm trước cuối năm nay, cho dù động thái đó có nguy cơ khiến ông không đạt được 2/3 số phiếu cần thiết tại Quốc hội để sửa đổi hiến pháp. Từ nay đến cuối năm 2018, Nhật Bản không cần phải tổ chức tổng tuyển cử. Tuy nhiên, đảng Dân chủ (DP) đối lập chính đang rơi vào tình trạng hỗn loạn sau khi chủ tịch đảng này bất ngờ từ chức. Trong khi đó, một đảng địa phương thiếu kinh nghiệm do Thống đốc Tokyo là Yuriko Koike làm chủ tịch vẫn chưa trở thành một lực lượng quốc gia.
Nghị sỹ kỳ cựu của LDP Takeshi Noda nói với Reuters: "Mục tiêu hiện nay sẽ là duy trì một đa số và chính phủ do LDP nắm quyền". Ông Noda cho biết thêm, các nghị sỹ trong đảng cầm quyền hiện bất đồng về khả năng có thể xảy ra này (bầu cử sớm).
Nhiệm vụ chính trị khó khăn
Ông Abe hy vọng có thể khôi phục tỷ lệ ủng hộ bằng cách cải tổ nội các trong tuần này. Một cơn chấn động về ngoại giao hoặc một cuộc khủng hoảng an ninh, chẳng hạn như căng thẳng gia tăng liên quan đến chương trình hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên, có thể cũng giúp ích nếu cử tri đánh giá ông Abe là một nhân vật đáng tin cậy nhất.
| Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và Phu nhân Akie vẫy tay chào Nhật hoàng Akihito và Hoàng hậu Michiko khởi hành sang thăm Việt Nam tại sân bay quốc tế Haneda (Tokyo, Nhật Bản). (Nguồn: AP) |
Tuy nhiên, nếu ông Abe không ngăn được tình trạng sụt giảm uy tín thì có thể ông sẽ không có cơ hội được chứng kiến việc sửa đổi hiến pháp trong thời gian ông tại nhiệm. Về mặt chính thức, việc sửa đổi hiến pháp là một nhiệm vụ chính trị khó khăn, cần phải có 2/3 nghị sỹ ở cả hai viện quốc hội nhất trí thông qua và đa số cử tri tán thành trong một cuộc trưng cầu ý dân.
Đảng cầm quyền hiện chiếm đa số 2/3 tại cả hai viện. Đây là một thực tế hiếm gặp và không dễ gì sớm lặp lại. Ông Hirasawa nói thêm: "Nếu ông Abe không lấy lại được niềm tin của người dân thì việc sửa đổi hiến pháp là điều bất khả thi". Nghị sĩ Hirasawa cũng lưu ý rằng, đảng Komeito - đối tác nhỏ hơn trong liên minh cầm quyền của LDP, hiện tỏ ra khá thận trọng về việc sửa đổi Điều 9 của hiến pháp.
Đầu năm nay, ông Abe được cho là sẽ dễ dàng giành được nhiệm kỳ thứ ba kéo dài 3 năm trên cương vị lãnh đạo LDP, khiến ông trở thành thủ tướng có thời gian tại nhiệm lâu nhất của Nhật Bản.
Tuy nhiên, những bê bối bị cho là có liên quan đến những thỏa thuận kinh doanh dễ dãi dành cho những người bạn; rồi vụ Bộ trưởng Quốc phòng Tomoni Inada che giấu thông tin do lực lượng gìn giữ hòa bình Nhật Bản ở Nam Sudan gửi về; cảm giác của các cử tri rằng ông Abe ngày càng kiêu ngạo... tất cả đã góp phần làm cho tỷ lệ tín nhiệm của ông sụt giảm.
Trong khi đó, những phát biểu gần đây của cựu Bộ trưởng Quốc phòng Shigeru Ishiba cho thấy ông này có thể là một đối thủ của ông Abe trong cuộc chạy đua giành chức lãnh đạo LDP vào năm 2018, mặc dù ông Ishiba chưa chính thức tuyên bố ý định tranh cử.
Bên cạnh đó, Ngoại trưởng Fumio Kishida đang được khá nhiều người trong giới chính trị coi là một ứng cử viên tiềm năng khác. Tuy nhiên, các phương tiện truyền thông cho biết ông Abe có thể sẽ tìm cách đưa ông Ishiba vào nội các mới nhằm chặn trước thách thức mà ông Ishiba có thể gây ra.
Trong nhiệm kỳ của mình, ông Abe đã đạt được một số mục tiêu mà ông đề ra trong lĩnh vực an ninh, bao gồm thành lập Hội đồng An Qinh quốc gia theo mô hình của Mỹ, thông qua đạo luật bí mật quốc gia và diễn giải lại hiến pháp năm 2015.
Tuy nhiên, việc chính thức sửa đổi hiến pháp là mục tiêu ấp ủ lớn nhất của ông Abe. Có thể về mặt công khai, ông vẫn tỏ ra quyết tâm theo đuổi mục tiêu lâu dài này, nhưng trên thực tế, ông sẽ để cho nó lặng lẽ rơi vào quên lãng. Nhà phân tích chính trị kỳ cựu Minoru Morita nói: "Ông Abe không thể đạt được mục tiêu sửa đổi hiến pháp. Đó chỉ là một sự ảo tưởng".