Tăng cường thể chế phát triển đô thị bền vững ở Việt Nam

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Việt Hùng nhấn mạnh, các đô thị Việt Nam đang ngày càng đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao vị thế quốc gia với tỷ lệ đô thị hóa đạt hoảng 43,1% và khoảng 902 đô thị trên toàn quốc. Nhiều đô thị ven biển đã hình thành các thương hiệu mới, chất lượng sống ngày càng được cải thiện.

Nhờ vào sự đóng góp của các đô thị, quy mô nền kinh tế Việt Nam năm 2023 đạt 430 tỷ USD. Thu nhập bình quân ở khu vực thành thị gấp gần 1,5 lần khu vực nông thôn. Chất lượng cuộc sống đô thị ngày càng tăng cao với sự cải thiện rõ rệt về môi trường sống, cảnh quan đô thị, tiếp cận hạ tầng kỹ thuật đô thị và cơ hội phát triển của cộng đồng dân cư.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Nguyễn Việt Hùng, còn nhiều hạn chế mà sự phát triển đô thị chưa khắc phục triệt để như: đô thị hóa còn dàn trải, mật độ đô thị thấp, chưa thực sự hiệu quả. Chất lượng hạ tầng đô thị còn vấn đề đặc biệt đối với các thành phố lớn gây ra nhiều khó khăn trong đời sống đô thị như ô nhiễm, tắc nghẽn giao thông, ngập lụt cục bộ, thiếu nhà ở, thiếu hạ tầng, không gian xanh…Cùng với đó, sự gia tăng về đất đai đô thị, mở rộng ranh giới hành chính đô thị thời gian qua tiếp tục sẽ tạo nên thách thức trong cải thiện, nâng cấp chất lượng hạ tầng đô thị trong thời gian tới.

Thứ trưởng cho biết, Diễn đàn Đô thị thế giới năm nay nhấn mạnh về bối cảnh áp lực lớn của các đô thị trước những hệ lụy ngày càng rõ ràng và nặng nề từ biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan, rủi ro môi trường, sự biến đổi không ngừng về công nghệ và từ quá trình đô thị hóa thiếu kiểm soát và thiếu tầm nhìn.

"Với chủ đề 'Nhà là nơi bắt đầu', Diễn đàn này muốn truyền tải thông điệp rằng tất cả chúng ta đều có trách nhiệm cùng nhau xây dựng nơi cư trú an toàn, hòa bình và thịnh vượng cho mọi người. Trong bối cảnh này, chúng ta càng nhận thức rõ hơn vai trò và trách nhiệm của đô thị là khởi đầu cho mọi thành công cũng như là điểm tựa của mọi nỗ lực xây dựng sự bền vững toàn cầu", Thứ trưởng Nguyễn Việt Hùng nhấn mạnh.

Bà Laura Petrella, Trưởng ban Quy hoạch, Tài chính và Kinh tế, Chương trình Định cư con người Liên hợp quốc toàn cầu UN-Habitat đánh giá cao cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam trong việc thực hiện các Mục tiêu phát triển Bền vững và Chương trình Nghị sự Đô thị mới. Điều này thể hiện qua việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 06.

Để hướng tới đô thị hóa bền vững và đảm bảo quá trình phát triển đô thị trong tương lai, UN-Habitat đề xuất phía Việt Nam cần tăng cường thể chế và chính sách đô thị; giải quyết các vấn đề như nhà ở giá rẻ, biến đổi khí hậu, tái thiết đô thị, phát triển giao thông công cộng và phát triển cơ sở hạ tầng, không gian công cộng.

Theo Đại sứ Ai Cập tại Việt Nam Amal Abdel Kader Almorsi Salama, Việt Nam đã thành công đạt được sự phát triển kinh tế - xã hội trong suốt 40 năm qua dựa vào tầm nhìn và mục tiêu chiến lược cho năm 2030 và 2045. Những bước phát triển này của Việt Nam đến từ công tác phát triển đô thị bền vững.

Việt Nam có khả năng phát triển tốt hệ thống đô thị và nông thôn cũng như cải thiện kỹ thuật và hạ tầng xã hội tốt, liên kết đô thị - nông thôn, sử dụng hợp lý tài nguyên và bảo vệ môi trường… Tất cả những nỗ lực của Việt Nam là hoàn toàn phù hợp với Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs).

Bà Amal Abdel Kader Almorsi Salama nhấn mạnh, các thành phố trên thế giới đang chứng kiến những thách thức chưa từng có trên toàn cầu, bao gồm sự gia tăng dân số nhanh chóng, biến đổi khí hậu, khan hiếm nguồn nước, thiếu nguồn cung nhà ở và nhu cầu đầy đủ tài chính.

Để giải quyết những thách thức này đòi hỏi những nỗ lực chung của quốc tế nhằm tìm ra giải pháp sáng tạo và hiệu quả, bên cạnh đó là sự phối hợp của các bên thông qua chia sẻ kiến thức, chuyên môn…

Ai Cập luôn chủ động tăng cường mối quan hệ hợp tác song phương với Việt Nam trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực đô thị hóa và phát triển đô thị bền vững, từ đó phát triển xã hội và cải thiện mức sống của người dân hai nước.

Có cùng quan điểm trên, ông Thomas Gass - Đại sứ Thụy Sỹ tại Việt Nam cho rằng, các thành phố hiện đang phải đối mặt với những rủi ro nghiêm trọng do mật độ dân số tăng, doanh nghiệp và cơ sở hạ tầng cao, chủ yếu ở các khu vực đô thị.

Tuy nhiên, các thành phố cũng là nơi có nhiều cơ hội để đổi mới, là nơi có thể thực hiện các giải pháp và kế hoạch tác động lớn đến môi trường, con người và nền kinh tế. Tại Việt Nam, các thành phố đang phát triển nhanh chóng không chỉ đóng góp quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế mà còn có vai trò then chốt trong việc giải quyết những rủi ro về biến đổi khí hậu ngày càng tăng cao…

Bằng cách hỗ trợ khả năng phục hồi khí hậu xanh và phát triển đô thị các bon thấp, ông Thomas Gass hy vọng Thụy Sỹ sẽ góp phần giúp các thành phố tại Việt Nam có khả năng phục hồi tốt hơn và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Bên cạnh đó, việc huy động các nguồn lực cần thiết cho quá trình chuyển đổi xanh sẽ là chìa khóa để đảm bảo rằng các thành phố của Việt Nam có thể đạt được các mục tiêu về khí hậu.

“Thụy Sỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ các nỗ lực thu hút đầu tư công vào cơ sở hạ tầng bền vững, đồng thời giúp xây dựng năng lực của các tổ chức tài chính để quản lý tốt hơn các rủi ro về khí hậu”, ông Thomas Gass nhấn mạnh.

Hiện nay, Việt Nam và Thụy Sỹ đang trong giai đoạn chuẩn bị một chương trình song phương mới về phát triển đô thị bền vững. Chương trình sẽ tập trung vào việc tăng cường khuôn khổ pháp lý và quy định cho quy hoạch đô thị, tăng cường tính minh bạch của việc chia sẻ dữ liệu để hỗ trợ phát triển có khả năng phục hồi và thử nghiệm các giải pháp sáng tạo giảm thiểu rủi ro do thảm họa liên quan đến khí hậu…

Thụy Sỹ cam kết tiếp tục sẽ hỗ trợ Việt Nam trong việc tăng cường khuôn khổ quy hoạch đô thị, cải thiện tính minh bạch và thúc đẩy quan hệ đối tác giữa khu vực công và tư nhân. Thông qua sự hợp tác này, các thành phố có thể phát triển theo cách toàn diện và bền vững.

Sau phiên khai mạc toàn thể, trong khuôn khổ Diễn đàn đã diễn ra 3 Hội thảo chuyên đề. Hội thảo 1 có chủ đề “Triển khai chính sách trọng tâm trong phát triển đô thị bền vững tại Việt Nam” tập trung vào các nội dung: Định hướng chính sách phát triển đô thị Việt Nam bền vững; Tóm tắt các chính sách về đô thị; Các mô hình quản trị và công cụ quản lý đô thị hiệu quả; Trách nhiệm của nhà nước trong công tác quy hoạch và quản lý đô thị…

Hội thảo 2 có chủ đề “Triển khai các mục tiêu phát triển bền vững và Chương trình đô thị mới tại Việt Nam” tập trung trao đổi các nội dung: Những thách thức trong việc thực hiện Chương trình nghị sự đô thị mới và SDG11; Mục tiêu phát triển bền vững tại Việt Nam: Thực tiễn triển khai và khuyến nghị; Thành lập Trung tâm tiên tiến về đô thị để thực hiện SDG và NUA tại Việt Nam…

Tại Hội thảo 3 có chủ đề “Đô thị thích ứng với biến đổi khí hậu hướng tới phát triển bền vững” trao đổi các nội dung: Áp dụng mô hình thành phố bọt biển trong phát triển đô thị - mô hình thí điểm tại đô thị Đồng bằng sông Cửu Long; Nền tảng hỗ trợ ra quyết định và phòng chống ngập lụt (FEDS) trực tuyến tại TP. Hồ Chí Minh; Phát triển công trình xanh thích ứng với biến đổi khí hậu ở Việt Nam…