Thấy gì qua chính sách năng lượng xanh của Uzbekistan?

Vừa qua, tại Diễn đàn Cung cấp năng lượng cho tương lai với chủ đề "Năng lượng bền vững cho Uzbekistan mới" ở thủ đô Tashkent, Uzbekistan đã công bố 42 dự án năng lượng tái tạo, lưu trữ và lưới điện, với sự hỗ trợ của các đối tác quốc tế trong quá trình chuyển đổi năng lượng của nước này.

Thay mặt Chính phủ Uzbekistan, Tổng thống Shavkat Mirziyoyev cam kết, mọi hộ gia đình ở quốc gia Trung Á có thể sử dụng điện sạch để thắp sáng vào năm 2026. Bên cạnh đó, sản lượng điện xanh sẽ đạt 23 tỷ kilowatt-giờ, đủ để đáp ứng toàn bộ nhu cầu tiêu thụ hàng năm của cả nước.

42 dự án mới trị giá 11 tỷ USD

Theo đó, loạt dự án mới này sẽ bao gồm các cơ sở sản xuất điện, hệ thống lưu trữ năng lượng, trạm biến áp và mạng lưới điện cao thế. Đây là một phần của chiến lược quốc gia rộng lớn hơn nhằm tăng cường an ninh năng lượng và hiện đại hóa cơ sở hạ tầng của Uzbekistan.

Uzbekistan dự kiến sẽ xây dựng 16 nhà máy điện mặt trời, điện gió, nhiệt điện và thủy điện với tổng công suất 3.500 megawatt. Các cơ sở này được phân bố trên nhiều vùng và là sự kết hợp giữa đầu tư công và tư nhân.

Một bước phát triển quan trọng khác là việc đưa vào sử dụng 10 hệ thống lưu trữ năng lượng quy mô lớn, cung cấp công suất 1.245 megawatt. Theo Bộ Năng lượng Uzbekistan, các hệ thống này sẽ cho phép bổ sung tới 1,5 tỷ kilowatt-giờ điện vào lưới điện trong giờ cao điểm, giúp ổn định nguồn cung.

Để hỗ trợ cơ sở hạ tầng mới, Uzbekistan cũng đang đưa vào vận hành 11 trạm biến áp và xây dựng 420 km đường dây truyền tải điện cao thế.

“Chúng tôi đã đặt ra hai mục tiêu chính làm ưu tiên hàng đầu theo hướng này. Thứ nhất là đảm bảo nguồn cung cấp năng lượng đáng tin cậy và không bị gián đoạn cho tất cả các ngành và khu vực. Thứ hai là đạt được mục tiêu này thông qua các nguồn năng lượng thay thế hiện đại, thân thiện với môi trường và có thể tái tạo,” ông Mirziyoyev giải thích.

Đầu tư nước ngoài tiếp tục tăng

Trong những năm gần đây, Uzbekistan đã thu hút khoảng 30 tỷ Euro vào ngành này. Kết quả là, kể từ năm 2017, công suất điện đã tăng thêm 9.000 megawatt, tổng sản lượng điện tăng từ 60 tỷ kilowatt-giờ lên 85 tỷ kilowatt-giờ vào năm 2024.

Nhiều dự án mới có sự tham gia của các công ty quốc tế đến từ Saudi Arabia, Thổ Nhĩ Kỳ, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất, Trung Quốc, Pháp và Qatar.

Trong số đó, Công ty ACWA Power của Saudi Arabia vẫn là một trong những nhà đầu tư tích cực nhất.

Ông Jon Zaidi, Giám đốc quốc gia của Công ty ACWA Power nêu rõ: “Cơ cấu năng lượng của Uzbekistan đang ngày càng xanh hơn mỗi năm. Chỉ riêng năm nay, chúng tôi đã bổ sung hơn 2.500 megawatt vào lưới điện, và mục tiêu Tầm nhìn 2030 về việc đạt 54% năng lượng tái tạo là rất quan trọng đối với chúng tôi”.

Một người đóng góp quan trọng khác là Voltalia của Pháp, công ty này gần đây đã ký kết thỏa thuận đầu tư cho một dự án ghép 200 megawatt kết hợp sản xuất điện gió và lưu trữ.

Theo Phó Giám đốc điều hành Yoni Ammar của Voltalia, công ty này cũng đang phát triển một dự án lưu trữ 500 megawatt có tên Turan, và dự kiến ​​việc xây dựng sẽ bắt đầu vào năm 2026.

Ngoài ra, một số doanh nghiệp châu Âu cũng đang hỗ trợ các dự án năng lượng truyền thống tại quốc gia Trung Á.

Pierre-Paul Antheunissens, Tổng Giám đốc của Electicite de France (EDF) Trung Á cho biết: “Tại Uzbekistan, chúng tôi đang xây dựng hai nhà máy điện khí đốt lớn cùng với các đối tác từ Nhật Bản, Qatar và Đức, với các thử nghiệm tuabin đầu tiên dự kiến ​​diễn ra trong tuần này”.

Tác động môi trường và mục tiêu dài hạn

Bộ trưởng Năng lượng Uzbekistan, Jurabek Mirzamakhmudov, nhấn mạnh rằng việc mở rộng năng lượng tái tạo sẽ giảm tiêu thụ khí đốt tự nhiên gần 7 tỷ mét khối, đồng thời ngăn chặn 11 triệu tấn khí thải độc hại.

Đến năm 2030, chính phủ Tashkent có kế hoạch bổ sung hơn 17.000 megawatt công suất năng lượng tái tạo, nâng tỷ lệ năng lượng xanh trong tổng sản lượng điện lên 54%. Để đạt được mục tiêu này, quốc gia lớn thứ hai Trung Á sẽ cần xây dựng 6.000 km mạng lưới điện cao thế, trong đó có 1.000 km dự kiến ​​sẽ được triển khai vào năm tới.

Đẩy mạnh hai lĩnh vực

Quốc gia này hiện đang mở rộng quan hệ đối tác công tư sang lĩnh vực phân phối năng lượng.

Đầu năm nay, lưới điện khu vực Samarkand đã được chuyển giao cho tư nhân quản lý theo thỏa thuận với công ty Aksa Elektrik của Thổ Nhĩ Kỳ. Công ty này sẽ giám sát quản lý vận hành, đầu tư vào hiện đại hóa và giảm tổn thất, dự kiến ​​tiết kiệm khoảng 17,2 triệu Euro mỗi năm.

Chính phủ Uzbekistan cho biết sẽ chào bán thêm một số lưới điện khu vực khác cho các nhà đầu tư trong những năm tới như một phần của chiến lược nhằm cải thiện hiệu quả và giới thiệu các phương pháp quản lý mới.

Tashkent cũng đang thúc đẩy các sáng kiến ​​năng lượng tái tạo quy mô nhỏ. Trong đó, dự kiến lắp đặt 107 megawatt các hệ thống năng lượng mặt trời áp mái và siêu nhỏ trên khắp 300 khu dân cư. Sáng kiến ​​này nhằm mục đích cung cấp năng lượng xanh cho 30.000 hộ gia đình có thu nhập thấp. Đáng chú ý, những người không sử dụng hết cũng có thể bán điện dư thừa cho lưới điện.

Các doanh nhân cũng đang ngày càng đầu tư vào thủy điện quy mô nhỏ. Năm nay, 40 nhà máy thủy điện nhỏ với tổng công suất 40 megawatt đã sản xuất 120 triệu kilowatt giờ điện. Thêm 65 megawatt công suất thủy điện nhỏ nữa dự kiến ​​sẽ được xây dựng vào năm tới, mà theo các quan chức, sẽ cải thiện nguồn cung cấp điện cho 80.000 hộ gia đình.

Về hợp tác khu vực, Uzbekistan cũng tăng cường hợp tác năng lượng với các nước láng giềng. Năm tới, nước này dự kiến ​​sẽ bắt đầu tài trợ dự án thủy điện Kambarata-1 cùng với Kyrgyzstan và Kazakhstan, nhằm mục đích tăng cường hệ thống năng lượng nước chung của khu vực.

Đồng thời, tiếp tục thúc đẩy triển khai Hành lang Năng lượng Xanh, một dự án có sự tham gia của Azerbaijan và Kazakhstan nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất khẩu điện từ Trung Á sang châu Âu.