Từ đầu năm 2020, nhà chức trách Trung Quốc xác nhận ca mắc Covid-19 chính thức đầu tiên, còn được gọi là bệnh nhân số 0, là một người dân Vũ Hán họ Chen. Người này bị bệnh vào ngày 8/12/2019 và không có mối liên hệ nào với chợ hải sản Hoa Nam, nơi phát hiện nhiều ca nhiễm hồi đầu dịch.
Ca bệnh này và nhiều bằng chứng gần đây khiến nhóm điều tra nguồn gốc đại dịch của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) kết luận virus có thể lây từ động vật sang người ở nơi khác sớm hơn và đã lan rộng khắp Vũ Hán trước khi dịch bùng phát tại chợ Hoa Nam.
| Chợ hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán có liên quan đến nhiều ca mắc Covid-19 đầu tiên. (Nguồn: Getty Images) |
Bệnh nhân số 0 đã gặp các nhà điều tra của WHO khi họ đến Vũ Hán trong 4 tuần, theo Wall Street Journal. Người này nói với các chuyên gia rằng cha mẹ của ông đã đến một chợ thực phẩm địa phương khác, theo 3 thành viên nhóm nghiên cứu.
Các thành viên trong nhóm điều tra cho biết thông tin này được tiết lộ cuối cuộc gặp giữa người đàn ông với chuyên gia WHO. Họ cũng không thể xác định tên ngôi chợ hay khai thác thêm thông tin chi tiết.
Ngôi chợ thứ hai ở Vũ Hán
CNN là bên đầu tiên đưa tin về việc các nhà điều tra của WHO chú ý đến bệnh nhân số 0. Peter Daszak, thành viên nhóm điều tra của WHO, nói rằng cha mẹ bệnh nhân số 0 có kết quả âm tính, nhưng Trung Quốc vẫn nên truy vết người tiếp xúc họ tại chợ.
Wall Street Journal không thể xác định loại xét nghiệm và thời điểm cha mẹ bệnh nhân số 0 được xét nghiệm.
Xét nghiệm PCR có thể xác định người đang nhiễm virus. Trong khi đó, sàng lọc kháng thể giúp phát hiện người từng mắc bệnh. Tuy nhiên, theo thời gian, kháng thể có thể trở nên ít dần và khó tìm thấy hơn.
Song, cả hai loại xét nghiệm trên không thể được thực hiện vào đầu tháng 12/2019 vì lúc đó, virus gây ra Covid-19 vẫn chưa được xác định.
Các chuyên gia của WHO muốn biết tên ngôi chợ thứ 2 để tìm xem nơi đó có bày bán động vật hoang dã hay không. Họ cũng muốn tìm thêm ca nhiễm khác, ngoài 174 người mắc Covid-19 được xác nhận vào tháng 12/2019, hoặc các ca nghi nhiễm từ trước đó, liên quan đến ngôi chợ này.
Nhóm điều tra của WHO và chuyên gia Trung Quốc đã tìm thấy một số người trong 174 ca bệnh trên có liên quan đến ngôi chợ khác ngoài Hoa Nam. Tuy nhiên, các nhà điều tra không nêu tên những nơi này.
Vũ Hán, thành phố 11 triệu dân, có khoảng 400 chợ thực phẩm, theo chính quyền địa phương. Một số người dân ở đây bán động vật hoang dã để phục vụ nhu cầu thực phẩm hoặc thuốc gia truyền. Những người bán hàng nói chợ Hoa Nam và các chợ khác thường có các hoạt động trao đổi hàng hóa.
| Người dân mua sắm tại một ngôi chợ hải sản ở Vũ Hán. (Nguồn: Reuters) |
Các nhà điều tra vẫn còn rất nhiều việc phải làm. Họ thiếu thông tin về ca nhiễm đầu tiên. Họ cũng phải xử lý số liệu về đợt bùng phát tại chợ Hoa Nam vào tháng 12/2019 với các dữ liệu khác cho thấy virus có thể đã lây nhiễm tới người dân Vũ Hán ngoài khu chợ vào tháng 10 hoặc tháng 11/2019.
“Chúng tôi cần nghiên cứu nhiều hơn về ca nhiễm ban đầu”, Peter Ben Embarek, trưởng nhóm điều tra WHO, nói với Wall Street Journal. “Đó là đề xuất nhiệm vụ mới của chúng tôi”.
Những điều này cho thấy “nhóm chuyên gia của WHO cần tiếp tục công việc điều tra về Trung Quốc”, Yanzhong Huang, nhà nghiên cứu y tế công tại tổ chức Hội đồng Quan hệ đối ngoại ở New York cho biết. "Công việc của họ phức tạp và quan trọng. Một tháng là không đủ để đưa ra bất kỳ kết luận nào".
Dịch có bắt nguồn từ chợ Hoa Nam hay không?
WHO sẽ công bố báo cáo tóm tắt về cuộc điều tra ở Vũ Hán trong những ngày tới. Báo cáo dự kiến bao gồm một loạt khuyến nghị cho việc nghiên cứu về nguồn gốc đại dịch.
Theo các thành viên nhóm chuyên gia WHO, báo cáo cũng sẽ kêu gọi xem xét các ca bệnh đầu tiên và các ca nghi nhiễm kỹ càng hơn. Những trường hợp này bao gồm bệnh nhân số 0 và người thân.
Báo cáo đầy đủ về chuyến đi của các chuyên gia sẽ được công bố vài tuần sau đó.
Trong lúc đó, cộng đồng quốc tế một lần nữa tranh cãi về nguồn gốc đại dịch.
Mỹ bày tỏ lo ngại về sự thiếu minh bạch sau khi Wall Street Journal đưa tin Trung Quốc không chia sẻ dữ liệu thô về các ca bệnh đầu tiên.
Bắc Kinh đáp trả bằng cách cáo buộc Washington phá hoại WHO. Trung Quốc cũng một lần nữa khẳng định virus corona có thể bắt nguồn từ một quốc gia khác và lây sang Vũ Hán bằng thực phẩm đông lạnh nhập khẩu.
| Ông Liang Wannian (trái), người đứng đầu nhóm chuyên gia Covid-19 của Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc cùng Peter Ben Embarek, trưởng nhóm điều tra WHO, trong họp báo kết thúc cuộc điều tra ở Vũ Hán. (Nguồn: Reuters) |
Tuy nhiên, Liang Wannian, người đứng đầu nhóm chuyên gia Covid-19 của Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc, trong cuộc họp báo kết thúc sứ mệnh của WHO xác nhận một vài người trong số 174 ca bệnh đầu tiên “có liên quan đến những ngôi chợ khác” ở Vũ Hán.
Nhà chức trách Trung Quốc ban đầu cho rằng, chợ Hoa Nam là nguồn gốc dịch Covid-19 vì nhiều ca bệnh đầu tiên đã đến hoặc làm việc ở đây. Bên cạnh đó, khu chợ có các quầy hàng bán động vật hoang dã có khả năng mang virus corona. Các mẫu xét nghiệm ở chợ Hoa Nam cũng cho kết quả dương tính với SARS-CoV-2.
Từ lâu, chuyên gia của WHO và các nhà khoa học khác tin virus corona mới rất có thể bắt nguồn từ dơi và lây sang người qua một con vật khác, có thể là ở trang trại hoặc chợ.
Nhà điều tra của WHO nói trong chuyến đi, họ đã xác nhận ít nhất hai loại động vật có thể mang SARS-CoV-2 tại chợ Hoa nam, bao gồm lửng và thỏ.
Các nhà khoa học vẫn chưa xác định được những động vật khác được bày bán trong chợ. Tuy nhiên, chuỗi cung ứng cho các quầy hàng này giúp nhóm điều tra lần theo dấu vết đến miền Nam Trung Quốc, nơi họ hàng gần nhất của SARS-CoV-2 được tìm thấy ở dơi.
Đồng thời, họ cũng tìm thấy dấu hiệu rằng virus đã lây lan khắp thành phố Vũ Hán vài ngày kể từ khi các ca bệnh đầu tiên trong chợ xuất hiện. Điều này cho thấy dịch có thể đã bắt đầu ở một nơi khác và lây lan sang chợ Hoa Nam.
“Có bằng chứng rõ ràng cho thấy virus lây lan đồng thời ở những nơi khác ngoài chợ Hoa Nam”, Thea Fischer, nhà dịch tễ học người Đan Mạch trong nhóm chuyên gia WHO, nói với các phóng viên ở Vũ Hán. “Chợ Huanan ít có khả năng là nguồn lây virus”.
Trong cuộc phỏng vấn với CNN vào tháng này, bác sĩ Ben Embarek nói bệnh nhân số 0 của Trung Quốc là nhân viên văn phòng khoảng 40 tuổi. Người này làm trong một công ty tư nhân và không đi lại nhiều nơi trước khi phát bệnh.
“Ông ấy có cuộc sống bình thường và nhàm chán”, ông Ben Embarek cho biết.
Ngoài ra, một số nhà nghiên cứu nhắc đến một người đàn ông lớn tuổi bị ốm vào ngày 1/12/2019. Họ nghĩ người này có khả năng mắc Covid-19 trước bệnh nhân số 0.
Tuy nhiên, bác sĩ điều trị cho biết người đàn ông này mắc các bệnh mạn tính khác và không nói được. Vì vậy, ngày khởi phát triệu chứng của bệnh nhân này cũng không rõ ràng vì được người thân ước đoán.