| Tổng thống Recep Tayyip Erdogan và Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres gặp nhau tại thủ đô Ankara, Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 25/4. (Nguồn: EPA) |
Các sáng kiến ngoại giao của Tổng thống Erdogan bao gồm nỗ lực bình thường hóa với các cường quốc trong khu vực, hòa giải xung đột Nga-Ukraine và giảm căng thẳng leo thang giữa lực lượng an ninh Israel và người Palestine.
Trong tháng lễ Ramadan, Tổng thống Erdogan đã có 4 lần hội đàm với Tổng thư ký Liên hợp quốc Guterres tại tiệc chiêu đãi diễn ra ở Thổ Nhĩ Kỳ, 3 lần với Tổng thống Nga Vladimir Putin, 2 lần với Tổng thống Israel Isaac Herzog và Thủ tướng Áo Karl Nehammer, cùng 1 lần với các nhà lãnh đạo khác. Bên cạnh đó, ông Erdogan cũng điện đàm với các nhà lãnh đạo của 17 quốc gia.
Trong các cuộc hội đàm kể trên, các nhà lãnh đạo đã thảo luận xoay quanh nhiều vấn đề, đặc biệt đề cập tới quan hệ song phương, xung đột Nga-Ukraine cùng các vấn đề diễn ra trong khu vực.
Lịch trình dày đặc
Trước thềm tháng lễ Ramadan, Tổng thống Erdogan đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin cùng Tổng thống Israel Isaac Herzog vào ngày 1/4.
Quan hệ song phương và an ninh khu vực là hai trong số những vấn đề được đặc biệt quan tâm thảo luận trong các cuộc gặp phía Thổ Nhĩ Kỳ với Tổng thống Bulgaria Rumen Radev, Tổng thống Phần Lan Sauli Niinisto, Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev, Tổng thống Serbia Aleksandar Vucic cùng Thủ tướng Đức Olaf Scholz.
Bước sang ngày 2/4, ông Erdogan đã có cuộc hội đàm trực tuyến với Tổng thống Slovenia Borut Pahor, Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio cùng Thủ tướng Hungary Viktor Orban.
Quan hệ song phương cùng vấn đề xoay quanh xung đột Nga-Ukraine cũng được đưa ra thảo luận trong cuộc gặp giữa Tổng thống Erdogan và Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev vào hôm 7/4.
Vào ngày 10/4, nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ đã có một buổi trò chuyện với Thủ tướng Áo Karl Nehammer, sau đó là Thủ tướng đắc cử Pakistan Shahbaz Sharif vào ngày 12/4 bên cạnh cuộc hội đàm một lần nữa với Thủ tướng Áo Karl Nehammer ngày 14/4.
Tổng thống Erdogan cũng tiếp đón Thủ tướng chính phủ khu vực tự trị người Kurd (KRG), Masrour Barzani, ở Istanbul vào ngày 15/4.
Nỗ lực hòa giải
Trước tình hình căng thẳng liên quan đến Nhà thờ Hồi giáo Al-Aqsa, Tổng thống Erdogan đã tiến hành hạ nhiệt căng thẳng với cả hai bên nhằm ngăn chặn tình hình mất an ninh leo thang ở Jerusalem.
Bằng sự nỗ lực, ông Erdogan đã tiến hành cuộc hội đàm với Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas cùng Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres vào ngày 17/4, với Vua Abdullah II của Jordan vào ngày 18/4 bên cạnh cuộc gặp mặt với Tổng thống Israel Isaac Herzog ngày 19/4 kể từ sau cuộc điện đàm hôm 1/4 trước thềm tháng Ramadan vừa qua.
Ankara, quốc gia ủng hộ giải pháp hai nhà nước cho cuộc xung đột Israel-Palestine, đã lên án việc Israel chiếm đóng Bờ Tây và chính sách của quốc gia này đối với người Palestine, giữa bối cảnh Israel kêu gọi Thổ Nhĩ Kỳ từ bỏ sự ủng hộ đối với nhóm kháng chiến Hamas của Palestine đang cai trị dải Gaza.
Xuyên suốt các tiến trình trong những năm trở lại đây, Thổ Nhĩ Kỳ luôn tin rằng quan hệ hợp tác với Israel sẽ phần nào giúp tìm ra giải pháp cho vấn đề, song sẽ không từ bỏ các cam kết với Palestine trong một nỗ lực cải thiện quan hệ với Israel.
Vào tháng trước, Ankara cũng lên tiếng về việc lực lượng an ninh Israel đụng độ người dân Palestine, đồng thời kêu gọi tiến hành một cuộc điều tra toàn diện.
Trong một cuộc trao đổi với người đồng cấp Israel, Herzog, Tổng thống Erdogan bày tỏ sự thất vọng trước những thương vong của người Palestine tại Bờ Tây và Nhà thờ Hồi giáo Al-Aqsa diễn ra ngay trong tháng lễ Ramadan của người Hồi giáo.
Nhằm hiện thực quan điểm Thổ Nhĩ Kỳ duy trì nỗ lực trong công cuộc hòa giải xung đột Nga-Ukraine, ông Erdogan đã điện đàm với Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte ngày 22/4 và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy ngày 24/4, bên cạnh buổi đón tiếp Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres ngày 25/4 tại thủ đô Ankara.
Hai ngày sau, tức ngày 27/4, ông Guterres cũng điện đàm thông báo tóm tắt cho nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ về cuộc gặp của mình với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Moscow.
Trong cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Putin ngày 26/4, Tổng thống Erdogan đã bày tỏ quan điểm tiếp tục những thúc đẩy mang tính tích cực trong phạm vi có thể đạt được của các cuộc đàm phán diễn ra tại Istanbul nhằm “khơi thông” con đường hòa bình giữa Nga và Ukraine, đồng thời ông cũng nhấn mạnh đây là lợi ích chung của các quốc gia và vùng lãnh thổ.
Ngày 28/4, trong cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Erdogan-Putin lần thứ 3, việc trao đổi tù binh giữa Nga và Mỹ ở Thổ Nhĩ Kỳ, cũng như những diễn biến liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine đã được thảo luận.
| Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tại Jeddah, Saudi Arabia vào ngày 28/4. (Nguồn: Reuters) |
Bình thường hóa với các cường quốc trong khu vực
Trong bối cảnh Thổ Nhĩ Kỳ đang nỗ lực bình thường hóa với các cường quốc trong khu vực, Tổng thống Erdogan đã có chuyến thăm tới Saudi Arabia vào ngày 28/4, theo lời mời của Quốc vương Salman.
Trong khuôn khổ chuyến thăm kéo dài 2 ngày, quan hệ ngoại giao song phương Thổ Nhĩ Kỳ-Saudi Arabia là vấn đề được tái xem xét bên cạnh những cơ hội phát triển hợp tác trong tương lai giữa hai quốc gia cũng như các vấn đề khu vực quốc tế.
Bên cạnh Quốc vương Salman, Tổng thống Erdogan đã có dịp gặp gỡ Thái tử Saudi Arabic Mohammed bin Salman cùng các vị bộ trưởng trong cuộc hành hương Hồi giáo Umrah đi từ Jiddah đến Mecca.
Sau chuyến thăm, Tổng thống Erdogan nhận định Thổ Nhĩ Kỳ và Saudi Arabia đang cùng hợp tác nỗ lực gia tăng đổi mới quan hệ chính trị, quân sự và kinh tế nhằm mở ra một kỷ nguyên mới.
Ông Erdogan bày tỏ quan điểm: “Chuyến thăm của tôi (tới Saudi Arabic) là sự thể hiện ý chí chung của chúng tôi để bắt đầu một kỷ nguyên hợp tác mới với tư cách là hai quốc gia anh em”.
Trước đó, Tổng thống Erdogan và Thái tử Mohammed bin Salman đã gặp nhau thảo luận về vấn đề phát triển quan hệ trong chuyến thăm đầu tiên sau chuyến thăm năm 2017 với mục tiêu cố gắng làm trung gian hòa giải tranh chấp giữa vương quốc và các nước vùng Vịnh khác với Qatar, giữa bối cảnh hai cường quốc khu vực tìm cách hàn gắn gần một thập kỷ quan hệ rạn nứt. Đây cũng là lần gặp gỡ cuối cùng kể từ khi căng thẳng giữa hai cường quốc nổ ra sau vụ việc nhà báo Jamal Khashoggi hồi năm 2018.
Kể từ sau làn sóng cách mạng Mùa xuân Arab diễn ra hồi năm 2011, những khác biệt về ý thức hệ cùng mục tiêu chính sách đối ngoại của đối phương đã hướng chính quyền Ankara và Riyadh lựa chọn những “ngã rẽ” khác nhau, vô hình trung đưa mối quan hệ ngoại giao giữa hai quốc gia rơi vào tình thế đối chọi căng thẳng.
Tổng thống Erdogan tái khẳng định việc Thổ Nhĩ Kỳ hy vọng sẽ tối đa hóa sự hợp tác với Israel, Ai Cập cùng các quốc gia vùng Vịnh trên cơ sở đôi bên cùng có lợi.
Năm qua, chính quyền Ankara đã bắt tay vào công tác tăng cường ngoại giao nhằm thiết lập lại, hàn gắn quan hệ với các cường quốc trong khu vực như Israel, Ai Cập, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và đặc biệt là Saudi Arabia kể từ sau khoảng thời gian mối quan hệ nằm trong tình thế đối kháng căng thẳng.