Bất ngờ nối tiếp bất ngờ
Ông Trump đã làm mọi người đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác khi lần lượt đánh bại các đối thủ nặng ký, cả trong Đảng Cộng hòa và Dân chủ để đi đến đích cuối cùng.
Thắng lợi của ông Trump đang được giới chuyên gia và truyền thông mổ xẻ để tìm nguyên nhân. Nhưng có lẽ nhân tố quan trọng nhất giúp ông Trump vượt qua những khó khăn và đi đến chiến thắng là tính cách riêng - dám chấp nhận thách thức. Thắng lợi ở các bang quan trọng như Florida, Pennsylvania, Michigan, Wisconsin… giúp ông Trump lật ngược tình thế. Trước khi cuộc bầu cử bắt đầu, ông Trump liên tục ở thế bám đuổi.
Do chưa từng tham gia chính trị, ông Donald Trump được đánh giá rất khó dự đoán về chính sách. Tuy nhiên, thắng lợi của ông Trump báo hiệu một thực tế là sẽ có những thay đổi sâu sắc trong 4 năm tới.
Tác động sâu sắc tới quan hệ của Mỹ với thế giới
Trong quan hệ đối ngoại, bảo vệ lợi ích của Mỹ, nhất là dưới tác động tiêu cực của quá trình toàn cầu hóa, sẽ là một ưu tiên cao trong chương trình nghị sự của ông Donald Trump. Sơ bộ có 5 vấn đề lớn đáng theo dõi như sau:
Một là, ông Trump chủ trương trục xuất người di cư có lý lịch phạm tội, ngăn chặn làn sóng di cư từ các nước bị khủng bố tác động vào Mỹ và cấm người Hồi giáo đến Mỹ. Ông Trump muốn “xây dựng một bức tường ngăn cách” giữa Mỹ và Mexico… Nếu những điều này được thực hiện, quan hệ của Mỹ với Mexico, Syria, các nước Hồi giáo… sẽ bị ảnh hưởng đáng kể.
Hai là, ông Trump muốn hủy bỏ thỏa thuận về biến đổi khí hậu Paris được 195 quốc gia ký kết tháng 12/2015, ngừng mọi tài trợ của Mỹ cho các chương trình của Liên hợp quốc nhằm ngăn chặn sự nóng lên của trái đất. Ông cũng kêu gọi thăm dò và tìm kiếm nhiều năng lượng hóa thạch hơn, giảm bớt quy định và chấp thuận thỏa thuận về dự án dẫn dầu Keystone XL với Canada. Không quốc gia nào có thể từ bỏ thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu. Nhưng nếu Mỹ đơn phương rút và không thực thi các biện pháp mà Tổng thống Barack Obama đã cam kết, đây sẽ là một đòn giáng mạnh vào các cam kết đa phương quốc tế của Mỹ. Nếu những điều này được thực hiện, hình ảnh và uy tín của nước Mỹ sẽ bị tác động đáng kể.
Ba là, ông Trump muốn phá vỡ các cam kết truyền thống của Đảng Cộng hòa đối với thương mại tự do, thiết lập các chính sách bảo hộ mậu dịch để đóng cửa biên giới kinh tế Mỹ. Ông Trump cam kết sẽ đàm phán lại ngay Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) với Canada và Mexico. Ông cũng tuyên bố “xóa bỏ” sự tham gia của Mỹ vào Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Điều này sẽ tác động sâu rộng tới quan hệ của Mỹ với các đồng minh, đối tác ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Bốn là, trong quan hệ với các đồng minh, nhất là trong Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và các đồng minh châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc…, ông Donald Trump muốn giảm cam kết và yêu cầu những nước này đóng góp nhiều hơn, gánh vác trách nhiệm hơn trong việc tự bảo vệ an ninh của mình… Nếu điều này được triển khai khi ông Trump nắm quyền sẽ tác động rất lớn tới hình ảnh của Mỹ cũng như quan hệ của Mỹ với các đồng minh và đối tác.
Năm là, quan hệ của Mỹ với Trung Quốc có thể gặp khó khăn hơn trong vấn đề kinh tế - thương mại do ông Trump từng chỉ trích Trung Quốc lấy đi việc làm của người Mỹ. Quan hệ với Nga dự đoán được cải thiện do ông Trump chủ trương có quan hệ tốt với Tổng thống Vladimir Putin.
Tuy nhiên, cam kết khi tranh cử Tổng thống thường rất khác với những kết quả được triển khai thực tế. Hơn nữa, ông Donald Trump cũng phải dựa vào hệ thống chính trị và những cố vấn thân cận, do vậy không phải tất cả những điểm cam kết trên sẽ được triển khai đầy đủ mà còn phụ thuộc vào nhiều nhân tố.
Quan hệ Việt - Mỹ đang phát triển thuận lợi và được sự đồng thuận của lưỡng Đảng. Do vậy, về ngắn hạn, có thể quan hệ Việt – Mỹ sẽ bị tác động ở mức độ nhất định, nhất là liên quan tới TPP, nhưng về dài hạn sẽ tiếp tục xu hướng tích cực như hiện nay. Ông Trump cũng cần thêm thời gian để thích nghi với công tác đối ngoại. Điều này có thể sẽ ảnh hưởng đôi chút tới quan hệ Việt – Mỹ nhưng không lớn.