Trưa 26/1 (theo giờ địa phương), ông Giuseppe Conte đã đệ đơn từ chức Thủ tướng Italy lên Tổng thống Sergio Mattarella và được chấp thuận. Gặp Chủ tịch Thượng viện Maria Elisabetta Alberti Casellati và Chủ tịch Hạ viện Roberto Fico và viết trên Facebook, ông Conte đã kêu gọi phe đối lập và trung lập tại Thượng viện ủng hộ ông thành lập chính phủ “cứu nguy dân tộc” mới.
Sự thay đổi lần này cho thấy hai vấn đề lớn mà Italy nói riêng và thế giới nói chung đang đối mặt.
| Ông Giuseppe Conte đối mặt thách thức lớn từ đảng Viva Italy của người tiền nhiệm Matteo Renzi. (Nguồn: Global News) |
Thứ nhất, sau giai đoạn đầu chống dịch Covid-19 hiệu quả nhờ giãn cách xã hội quyết liệt, Italy đã không thể duy trì các biện pháp tương tự nhằm đối phó với làn sóng thứ hai do lo ngại về kinh tế, song lại chậm trễ trong triển khai chính sách cứu trợ doanh nghiệp chịu ảnh hưởng đại dịch.
Đại dịch Covid-19 đã khiến 85.000 người thiệt mạng, đẩy Italy vào khủng hoảng tồi tệ nhất lịch sử: Năm 2020, thu nhập đầu người của Italy chỉ còn 37,900 USD/năm, thấp hơn 13% so với 20 năm trước, trong khi nền kinh tế dự kiến sẽ suy thoái 11%, gấp đôi so với thời điểm khủng hoảng Eurozone. Thất nghiệp ở mức 10% và trong thanh niên, con số này đã lên tới 31%. Quan trọng hơn, có ý kiến cho rằng thực tế có thể tồi tệ hơn, khi chính phủ Italy đã có biện pháp ngắn hạn để giảm thất nghiệp và chỉ số này thường thay đổi chậm hơn trong các cuộc khủng hoảng.
Thứ hai, kết quả này khiến bất ổn chính tại Italy trầm trọng hơn. Rome chưa bao giờ được đánh giá cao về sự ổn định: Nếu ông Conte có thể thành lập liên minh đa số và Chính phủ mới, đây sẽ là chính phủ thứ 3 do ông dẫn dắt trong 3 năm qua và thứ 66 chỉ trong 70 năm qua.
Song đại dịch Covid-19 đã khiến phân mảnh chính trị rõ nét hơn, thể hiện rõ khi đảng Viva Italy rút khỏi liên minh cầm quyền. Trong nhiều tuần, đảng do cựu Thủ tướng Matteo Renzi cầm đầu đã bất đồng với phần còn lại gồm Phong trào Năm sao (M5S), Đảng Dân chủ (PD), và ông Conte về xử lý đại dịch và kế hoạch chi tiêu 209 tỷ Euro Italy sẽ tiếp nhận từ Liên minh châu Âu (EU).
Bất đồng với người tiền nhiệm còn đẩy ông Conte vào thế khó. Hồi tuần trước, ông Conte cùng một số chính trị gia của M5S và PD từng nhấn mạnh sẽ không hợp tác với ông Renzi nữa. Song chính hai đảng này cũng đang chia rẽ nội bộ xem liệu có nên thương thuyết lại với ông Renzi để thành lập chính phủ hay không. Điều duy nhất họ đồng tình là cần giảm bớt quyền lực lớn mà ông Conte đã ít nhiều tận hưởng trong 11 tháng vừa qua kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát.
Trong bối cảnh đó, quyền lực và uy tín chính trị của ông Conte đang đứng trước thách thức nghiêm trọng. Hôm 19/1, ông chỉ may mắn vượt qua bỏ phiếu tín nhiệm tại Thượng viện với 151 phiếu ủng hộ, đủ số phiếu theo Hiến pháp thay vì đa số tuyệt đối 169 phiếu. Do đó, một số cho rằng ông Conte từ chức nhằm né tránh cuộc bỏ phiếu về báo cáo tư pháp gây tranh cãi tại Quốc hội sắp tới, đồng thời có thêm thời gian thuyết phục các nghị sỹ trung lập quay sang ủng hộ ông.
Đáng chú ý, khắc phục tác động đại dịch Covid-19 tới sinh mạng, kinh tế, duy trì ổn định chính trị là hai bài toán khó không chỉ của riêng Italy, mà của nhiều quốc gia khác trên thế giới.