Tìm hiểu hệ thống đại học Mỹ

Đến thời điểm hiện tại, có gần 20 nghìn du học sinh Việt Nam học tập tại hầu hết các bang của Mỹ, nên nhu cầu hiểu biết về hệ thống đại học Mỹ là mối quan tâm hàng đầu của các bậc phụ huynh cũng như con em họ.

Trường đại học chuyên ngành

Đứng đầu trong hơn bốn nghìn trường đại học và được chính phủ cũng như các công ty coi trọng nguồn chất xám đầu ra là các trường National University (NU) - các trường đại học đào tạo chuyên ngành chuyên sâu. Hầu hết các kỹ sư tốt nghiệp trường NU đều được các công ty chào đón và dễ dàng có việc làm sau khi tốt nghiệp.

Chỉ ở hệ thống đại học này, các kỹ sư sẽ được đào tạo chuyên sâu cả bậc đại học và sau đại học. Trường là nơi quy tụ các chuyên gia hàng đầu trên mọi lĩnh vực đào tạo. Thầy và trò của trường là tác giả của những nghiên cứu mang tính đột phá, những sáng chế, phát minh mới cho nước Mỹ và cả thế giới. Vài phần trăm các nhân vật trụ cột của nước Mỹ đều có xuất phát điểm từ hệ thống này.

Hệ thống giáo dục phổ thông tại Mỹ có định hướng khá rõ cho học sinh về tương lai nên trước khi tốt nghiệp phổ thông, các em đều đã có sẵn dự định cho tương lai. Những học sinh lựa chọn trường NU để học tập là những người có học lực tốt, sẽ là những nòng cốt về các lĩnh vực mà các em đã chọn.

Các trường NU đào tạo chuyên ngành và các môn liên quan đến chuyên ngành ngay năm đầu tiên mà không học các môn mang tính xã hội, đại cương như các trường Liberal Arts College (LAC). Điểm để xét vào các trường NU đối với học sinh Mỹ phải từ 1.500 điểm SAT (kỳ thi vào các trường đại học Mỹ) trở lên. Với học sinh nước ngoài, đặc biệt là học sinh châu Á, vốn được coi là rất thông minh, điểm số này phải cao hơn nhiều.

Học sinh Việt Nam, chỉ những em đã xác định khá rõ nghề nghiệp mới nộp hồ sơ vào các trường NU, vì cơ hội vào các trường này khá thấp. Học bổng hầu như không có và học bổng cho sinh viên nước ngoài lại càng hiếm hơn. Theo tìm hiểu, những học sinh được cấp học bổng tại NU thực sự tài năng, đã giành các giải thưởng cao trong các kỳ thi quốc gia, quốc tế. Các trường đại học này có tỷ lệ sinh viên tự tử hàng năm khá cao do áp lực học tập quá lớn. Thêm nữa những học sinh không đủ đam mê với chuyên ngành lựa chọn sẽ dễ chán nản.

Nhưng đây lại là lựa chọn chính xác cho những học sinh có mong muốn trở thành chuyên gia. Một số trường NU hàng đầu của Mỹ gồm: Đại học Princeton, Đại học Harvard, Đại học Yale, Đại học Columbia, Đại học Stanford, Đại học Chicago, Viện công nghệ Massachusetts, Đại học Duke, Đại học Pennsylvania, Viện công nghệ California…

Trường chú trọng kỹ năng sống

Một lựa chọn tốt cho hầu hết học sinh Việt Nam, vốn chưa xác định rõ ngành nghề của mình là hệ thống các trường Liberal Arts College (LAC). Hệ thống này nổi tiếng nhất, phổ biến nhất và cũng đặc trưng nhất cho giáo dục đại học Mỹ. Chúng được thiết kế sao cho người học có thể phát triển một cách toàn diện. Sinh viên có thể tự do lựa chọn các môn học mà mình yêu thích. Chương trình đào tạo của các trường LAC có nhiều môn học chú trọng đến phát triển các kỹ năng có thể áp dụng được trong nhiều công việc và hoàn cảnh khác nhau.

Đây thực sự là lựa chọn tốt cho các du học sinh Việt Nam bởi ngoài việc cung cấp cho các em kiến thức và kỹ năng sống rất tốt, LAC còn cung cấp cho du học sinh khá nhiều học bổng. Cơ hội được hưởng thụ nền giáo dục hàng đầu thế giới rộng mở với rất nhiều học sinh Việt Nam. Những trường tốt trong hệ thống LAC chỉ đòi hỏi điểm SAT từ khoảng 900 trở lên, với học sinh châu Á, 1.500 SAT đã là điểm số lý tưởng. Điểm SAT của những học sinh Việt Nam xác định du học Mỹ hầu hết đều đạt trên 1.800, bằng tốt nghiệp phổ thông, một bài luận và một số chứng nhận hoạt động xã hội (biết chơi nhạc cụ hoặc thể thao, tham gia nhiều hoạt động ngoại khóa), các em dễ dàng kiếm được học bổng từ 50% đến toàn phần cho 4 năm học đại học tại Mỹ.

Hai năm đầu, các trường học các môn gần giống nhau nên các em có thể chuyển trường, thậm chí là chuyển ngành trong hệ thống mà không phải lo học lại từ đầu. Một thực tế chúng ta cũng cần phải nhìn nhận là sinh viên tốt nghiệp LAC không phải ai cũng dễ kiếm việc làm tại Mỹ, ngay cả đối với sinh viên là người bản xứ. Một số trường LAC tốt nhất mà học sinh Việt Nam hay chọn lựa là: Williams College (MA), Amherst College (MA), Swarthmore College (PA), Wellesley College (MA), Bowdoin College (ME), Pomona College (CA), Middlebury College (VT), Carleton College (MN),  Claremont McKenna College (CA), Haverford College (PA).

Trường cao đẳng cộng đồng

Đứng sau NU và LAC là các trường Cao đẳng cộng đồng (Community College). Đây cũng là một lựa chọn rất tốt cho những gia đình hạn chế về tài chính. Những trường này có học phí khá thấp, chỉ từ 5.000 USD/năm. Các trường này mang tính hướng nghiệp nhiều hơn. Tuy nhiên, vì các môn học trong hai năm đầu tương tự như các môn học của các trường LAC nên cơ hội để các em tiếp tục học lên là khả thi.

Các trường này giúp học sinh giảm áp lực học tập nên không khó để hoàn thành các môn. Sau hai năm học, các em có thể tiếp tục nộp đơn vào trường NU hoặc LAC tùy theo năng lực và sở thích để lấy bằng đại học.

Bằng đại học ở Mỹ được công nhận trên toàn thế giới. Để đạt được những văn bằng này không phải là quá khó đối với học sinh Việt Nam, điều quan trọng là họ cần có định hướng sớm về nghề nghiệp để có lựa chọn học tập đúng đắn ngay từ đầu. Sở dĩ các trường NU ở Mỹ có giá vì họ luôn thiếu các kỹ sư và thừa các cử nhân ngành xã hội, vốn được đào tạo từ các trường LAC.

Hệ thống giáo dục chỉ là một phần, quan trọng hơn là năng lực, ý chí phấn đấu cũng như hoàn cảnh cụ thể của mỗi người. Mong rằng các em học sinh cũng như gia đình có lựa chọn đúng đắn cho mình khi quyết định du học Mỹ.