| Ông Erdogan hô to cụm từ "Vinh quang cho Ukraine" khi bước duyệt đội quân danh dự của Ukraine. Nguồn: Spitnik |
Chỉ cần nhìn vào thời điểm và bối cảnh tình hình hiện tại ở khu vực Trung Đông, Bắc Phi và vùng Vịnh, đặc biệt ở Syria và Libya, cũng như ở châu Âu, nhất là Ukraine, là có thể nhận ra được ngay chuyến đi Ukraine của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và việc Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đón chào ông Erdogan không chỉ để thúc đẩy mối quan hệ hợp tác song phương thuần tuý mà còn nhằm vào, nếu như không muốn nói là trước hết và chủ yếu nhằm vào một số đối tác bên ngoài khác như Nga, Mỹ, EU hay NATO.
Thông điệp "bực bội" của ông Erdogan
Ông Erdogan có liền ngay mấy cử chỉ quyến rũ và tỏ tình với Ukraine. Ai ai cũng biết giữa Ukraine và Nga căng thẳng và đối địch dai dẳng lâu nay như thế nào mà ông Erdogan đã làm cho phía Ukraine không thể phấn khích và hài lòng hơn thế nữa khi dùng việc hô to cụm từ "Vinh quang cho Ukraine" khi bước duyệt đội quân danh dự của Ukraine và được đáp chào bằng cụm từ "Vinh quang cho những người anh hùng" - một nghi thức thường được vận dụng trong quân đội và cảnh sát Ukraine, hàm chứa sự thể hiện chủ nghĩa yêu nước của Ukraine và sự độc lập với Nga vốn rất nhạy cảm về chính trị, lịch sử và tâm lý đối với Nga. Ở Ukraine, ông Erdogan không dấu diếm ủng hộ Ukraine trong chuyện liên quan đến bán đảo Crimea. Ông Erdogan còn tuyên bố viện trợ quân sự 30 triệu Euro cho Ukraine.
Những thông điệp mà ông Erdogan phát đi về phía Nga rất rõ ràng. Nó âm hưởng như một lời cảnh báo và răn đe. Nếu Nga làm khó Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria và Libya thì Thổ Nhĩ Kỳ sẽ làm khó Nga ở nơi ngay bên cạnh Nga.
Ông Erdogan bực bội Nga về việc quân đội chính phủ Syria với sự hậu thuẫn đắc lực của Nga ráo riết tiến hành chiến dịch quân sự giải phóng vùng Idlib ở Syria gây nguy cơ Thổ Nhĩ Kỳ bị mất chỗ đứng ở Syria và bớt phần trong giải pháp chính trị cho vấn đề Syria. Ông Erdogan cũng thừa biết rằng sau khi ổn thoả ở Syria, Nga sẽ nhằm đến Libya - nơi mà Thổ Nhĩ Kỳ muốn được như Nga đã được ở Syria. Ông Erdogan hàm ý ở đây là Thổ Nhĩ Kỳ có nhiều cách để gây bất lợi cho Nga nếu như Nga làm cho Thổ Nhĩ Kỳ bị bất lợi. Ông Erdogan còn kèm cả thông điệp gửi tới Mỹ, EU và NATO là Thổ Nhĩ Kỳ còn có thể có giá trị rất thiết thực cho họ trong đối phó Nga ở châu Âu chứ không phải chỉ có ở khu vực Trung Đông, Bắc Phi hay vùng Vịnh. Mỹ, EU, NATO và đồng minh của họ không mong muốn gì cấp thiết hơn ngoài việc liên kết hay liên quân giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria tan vỡ hoặc bị phân hoá.
Ông Erdogan dùng chính kỳ vọng này của các đối tác kia để gia tăng áp lực đối với Nga. Việc người này giờ phải làm thế lại bộc lộ thế yếu của Thổ Nhĩ Kỳ trong quan hệ với Nga nói chung và ở Syria nói riêng. Sự ủng hộ của Thổ Nhĩ Kỳ dành cho Ukraine về chính trị cũng như quân sự dẫu có lợi cho Ukraine đến mấy thì cũng vẫn không giúp Ukraine có thể xoay chuyển được tương quan lực lượng và cục diện trong quan hệ của Ukraine với Nga.
Tranh thủ Thổ Nhĩ Kỳ, mục đích của ông Zelensky?
Ở Syria, Nga và chính phủ Syria giờ đã tạo được thế trận chính trị cũng như quân sự trên thực địa vững chắc và có lợi cho họ đến mức Thổ Nhĩ Kỳ không thể làm thay đổi được. Mối quan hệ giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ hiện đã trở nên đặc biệt ở chỗ rất dễ bị đổ vỡ nhưng lại không thể bị đổ vỡ, rất dễ có thể được phát triển trở thành đồng minh tin cậy nhưng lại không thể trở thành liên minh. Thực trạng này khiến cho Thổ Nhĩ Kỳ gặp khó khăn khó xử nhiều hơn Nga và hai bên khó có thể thoát được ra khỏi tình trạng "giận thì vẫn giận" nhưng "thương thì vẫn phải thương".
Ông Zelensky tìm cách tranh thủ ông Erdogan để tăng thêm thế trong quan hệ của Ukraine với Nga, vì Thổ Nhĩ Kỳ là thành viên NATO và vì nhằm đến khả năng đảm trách vai trò trung gian hoà giải giữa Thổ Nhĩ Kỳ với Mỹ, EU và NATO.
Cả hai đều nhằm vào các đối tác thứ ba kia chứ thúc đẩy các mối quan hệ hợp tác kinh tế, trao đổi thương mại và hoạt động đầu tư song phương hiện rất khó khả thi bởi cả hai đều đâu có nhiều thực lực và tiềm năng cũng như môi trường chính trị an ninh và xã hội ở cả hai bên đều đâu có thuận lợi gì cho việc thúc đẩy các mối quan hệ hợp tác ấy.