| Hình ảnh vệ tinh cho thấy Triều Tiên có dấu hiệu tái khởi động lò phản ứng hạt nhân. (Nguồn: AP) |
Chưa bao giờ từ bỏ tham vọng hạt nhân
Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cho biết Triều Tiên dường như đã khởi động lại một lò phản ứng tại tổ hợp hạt nhân chính Yongbyon, vốn được cho là nơi đã sản xuất plutoni dùng để chế tạo vũ khí hạt nhân của nước này.
Giới quan sát bình luận động thái gây quan ngại sâu sắc này của Triều Tiên có thể tạo ra thách thức mới đối với chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden vốn đang "đau đầu" xử lý cuộc khủng hoảng Afghanistan cùng hàng loạt vấn đề đối nội và đối ngoại khác.
Trong báo cáo thường niên ngày 27/8, IAEA cho biết có những dấu hiệu hoạt động tại lò phản ứng 5 megawatt (MW), được coi là có khả năng sản xuất plutoni cấp độ vũ khí, lần đầu tiên được phát hiện kể từ cuối năm 2018. Theo các chuyên gia IAEA, lò phản ứng này dường như đã ngừng hoạt động trong khoảng thời gian từ tháng 12/2018 đến đầu tháng 7/2021.
Bà Jenny Town, Giám đốc dự án 38 North có trụ sở tại Mỹ chuyên theo sát tình hình Triều Tiên cho biết hình ảnh vệ tinh thương mại cho thấy lượng nước xả ra củng cố kết luận rằng lò phản ứng đang hoạt động trở lại.
Ông Siegfried Hecker, Giáo sư tại trường Đại học Standford cho rằng việc lò phản ứng ở Yongbyon ngừng hoạt động từ cuối năm 2018 là do vấn đề kỹ thuật có thể liên quan đến hệ thống làm mát.
Ông Siegfried Hecker bình luận rằng các đòn trừng phạt dường như "không thấm vào đâu" trong nỗ lực ngăn chặn tham vọng sản xuất vũ khí hạt nhân của Triều Tiên.
Theo chuyên gia IAEA, động thái chưa xác định này của Triều Tiên "gây quan ngại sâu sắc" và vi phạm một cách rõ ràng các nghị quyết liên quan của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Báo cáo trên "nhấn mạnh sự cấp thiết của việc tiến hành đối thoại và ngoại giao".
Phản ứng về báo cáo trên, Bộ Ngoại giao Hàn Quốc cho biết nước này đang liên tục theo dõi và hợp tác chặt chẽ với Mỹ trong vấn đề nêu trên. Hiện phái bộ Triều Tiên tại Liên hợp quốc chưa đưa ra bình luận.
Trong khi đó, đăng tải thông tin trên, tờ Wall Street Journal của Mỹ cũng trích dẫn ý kiến của các chuyên gia Mỹ cho rằng Triều Tiên nối lại hoạt động sản xuất plutoni là để chế tạo vũ khí hạt nhân và mở rộng kho vũ khí.
Sau hội nghị thượng đỉnh liên Triều lần thứ 3 tại Bình Nhưỡng vào tháng 9/2018, Triều Tiên cam kết đóng cửa bãi thử tên lửa ở Tongchang-ri và tháo dỡ hoàn toàn các cơ sở hạt nhân ở Yongbyon. Theo ông David Albright, Giám đốc Viện Khoa học và An ninh Quốc tế, việc có thêm plutoni có thể giúp Triều Tiên vũ khí hạt nhân cỡ nhỏ hơn để gắn vừa với tên lửa đạn đạo.
Chính quyền Tổng thống Joe Biden từng cho biết Washington sẵn sàng đối thoại với Bình Nhưỡng song Triều Tiên đáp lại rằng nước này không "hứng thú" đàm phán khi Mỹ không thay đổi chính sách đối với Bình Nhưỡng.
| Triều Tiên dường như chưa khi nào từ bỏ tham vọng hạt nhân của mình. (Nguồn: AP) |
"Góp gió thành bão"
Trước khi xuất hiện báo cáo trên, chính quyền Tổng thống Biden đã thể hiện thiện chí tái khởi động các cuộc đàm phán hạt nhân với Triều Tiên. Dưới thời chính quyền tiền nhiệm, cựu Tổng thống Donald Trump, các cuộc đàm phán với quốc gia Đông Bắc Á này dường như đã đạt được một vài tín hiệu khả quan song đã bị đình trệ mà không gặt hái thêm được bất kỳ tiến bộ đáng kể nào.
Báo cáo của IAEA được công bố trong bối cảnh đặc phái viên hàng đầu của Hàn Quốc về vấn đề Triều Tiên Noh Kyu-duk đã đến Washington cuối tuần qua để thảo luận về các biện pháp nhằm nối lại đàm phán với Bình Nhưỡng. Hãng thông tấn Yonhap của Hàn Quốc dẫn lời ông Noh khẳng định: "Đây là thời điểm quan trọng để tái khởi động tiến trình hòa bình trên bán đảo Triều Tiên".
Trong lúc này, chính quyền Biden không hề "thảnh thơi" mà đang phải quay cuồng xử lý hàng loạt cuộc khủng hoảng ở trong và ngoài nước, từ đại dịch Covid-19, thiên tai, làn sóng nhập cư đến tình hình Afghanistan. Trong vòng hai tuần qua, quân đội Mỹ đã phải khẩn cấp tiến hành các kế hoạch di tản hàng chục nghìn quân nhân Mỹ, lực lượng đồng minh và người tị nạn Afghanistan sau khi Taliban nhanh chóng kiểm soát toàn bộ quốc gia Nam Á này.
Tờ Newsweek cho rằng những thông tin về hoạt động của lò phản ứng nói trên có thể "góp gió thành bão" đối với chính quyền Tổng thống Biden.
Trong bối cảnh các cuộc đàm phán bị đình trệ, nhà lãnh đạo Triều tiên Kim Jong-un vẫn tăng cường kho vũ khí của mình nhằm gia tăng ảnh hưởng và vị thế cho Bình Nhưỡng nếu các cuộc thảo luận được nối lại với chính quyền ông Biden.
Sau báo cáo nói trên của IAEA, một quan chức cấp cao của chính quyền ông Biden nhấn mạnh sự cần thiết phải nối lại các hoạt động ngoại giao và đàm phán để đạt được phi hạt nhân hóa hoàn toàn bán đảo Triều Tiên.