Tung 'đòn mới', Mỹ tiếp tục 'siết thòng lọng' quanh ngành công nghiệp bán dẫn Trung Quốc

Ngay sau đó, chính quyền của Tổng thống Joe Biden cũng cân nhắc tách rời nhà sản xuất thiết bị viễn thông hàng đầu Trung Quốc Huawei Technologies Co khỏi các nhà cung cấp tại Mỹ, nhiều năm sau khi tập đoàn có trụ sở tại Thâm Quyến này bị Washington đưa vào danh sách đen thương mại, tiếp tục hạn chế quyền tiếp cận nguồn cung cấp chip tiên tiến thế giới.

Những động thái trên là một số trong 10 rủi ro bên ngoài hàng đầu đối với Trung Quốc trong năm 2023, theo báo cáo gần đây của Trung tâm Chiến lược và An ninh Quốc tế (CISS) thuộc Đại học Thanh Hoa danh tiếng hàng đầu của Bắc Kinh. Báo cáo cũng đồng thời cảnh báo về những áp lực sắp tới sẽ gia tăng từ phía Washington.

“Mỹ sẽ tận dụng tối đa sự khác biệt về ý thức hệ và những lo ngại về an ninh để thuyết phục hoặc đe dọa các đồng minh của mình áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chất bán dẫn chặt chẽ hơn đối với Trung Quốc”, Báo cáo nhận định. Báo cáo đồng thời cho rằng, các biện pháp kiểm soát xuất khẩu thậm chí có thể mở rộng sang các lĩnh vực như công nghệ sinh học, nhiên liệu sạch, hệ thống hạt nhân và chăm sóc sức khỏe.

Mặc dù Washington, Tokyo và Amsterdam vẫn chưa chính thức tiết lộ chi tiết về thỏa thuận kiểm soát xuất khẩu nhưng nhiều người suy đoán, một số hệ thống như hệ thống in khắc tia cực tím sâu nhúng ArF (DUV) của ASML Holding có thể sẽ bị giới hạn ở Trung Quốc. Đây là hệ thống sử dụng công nghệ laser để cơ bản khắc một mạch được thiết kế sẵn lên một tấm wafer, cho phép xử lý in thạch bản trong phạm vi từ 45 nanomet (nm) đến 7 nm.

ASML đã thống trị thị trường toàn cầu ở phân khúc thiết bị sản xuất chip khi chiếm 90% thị phần cung cấp máy cực tím cực kỳ tiên tiến, vốn đã ngừng xuất khẩu sang Trung Quốc từ năm 2019.

Các nhà phân tích tại công ty tư vấn Anbound có trụ sở tại Bắc Kinh nhận định, "đòn mới" của Washington đã đánh vào điểm yếu về công nghệ của Trung Quốc. “Thòng lọng siết quanh ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc sẽ còn thắt chặt hơn nữa, sau thỏa thuận giữa ba quốc gia", chuyên gia dự báo.

Kết quả của thỏa thuận giữa 3 quốc gia sẽ trở thành một khó khăn rất lớn cho sự phát triển ngành chip Trung Quốc. Mo Dakang, nhà tư vấn tại Anbound cho biết: “Các nút quy trình công nghệ sản xuất trong ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc có thể bị đẩy lùi từ 14 nm xuống 45 nm".

Trong khi các công ty bán dẫn Trung Quốc cố gắng đa dạng hóa chuỗi cung ứng thông qua việc tăng cường hợp tác với các nhà cung cấp đại lục, Nhật Bản và châu Âu, thì chiến lược này lại thất bại khi Washington tích cực chuyển sang hạn chế khả năng tiếp cận các công nghệ chip tiên tiến.

Tháng 10 năm ngoái, chính quyền Biden đã mở rộng các hạn chế thương mại nhằm hạn chế khả năng Trung Quốc sản xuất chất bán dẫn tiên tiến của riêng mình hoặc mua chip tiên tiến từ nước ngoài để hỗ trợ các năng lực quân sự và trí tuệ nhân tạo.

Theo Dan Wang, nhà phân tích của công ty nghiên cứu Gavekal, để đối phó với các hạn chế công nghệ từ phía Mỹ, Bắc Kinh chỉ có rất ít lựa chọn. Trung Quốc sẽ không thể trả đũa các tập đoàn, công ty Mỹ như Apple, Tesla hay Intel vì vẫn cần công nghệ, cơ hội việc làm, phát triển kinh doanh và sự hỗ trợ từ phía Washington.

Điều này đồng nghĩa Trung Quốc chỉ có thể đáp trả “bằng các khoản trợ cấp và hỗ trợ (cho các ngành công nghiệp địa phương) thay vì các biện pháp trả đũa”, ông Wang cho hay.

Phản ứng mạnh mẽ nhất của Trung Quốc cho đến nay là quyết định của Bắc Kinh vào tháng 12 khi gửi đơn khiếu nại lên cơ quan giải quyết tranh chấp của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) để thách thức các hạn chế xuất khẩu của Mỹ, mà Bộ Thương mại Trung Quốc mô tả là “một thực tiễn điển hình của chủ nghĩa bảo hộ thương mại”.

Trong khi đó, Mỹ đã đưa ra chính sách giữ các đồng minh kinh tế trong vùng ảnh hưởng. Sáng kiến Mỹ - Ấn Độ về Công nghệ Quan trọng và Mới nổi, được khởi động vào tháng 5/2022 được Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan giới thiệu vào ngày 1/2 như một công cụ tiếp theo nhằm tăng cường liên kết quân sự, công nghệ và chuỗi cung ứng giữa hai quốc gia, ngăn chặn các công ty Trung Quốc, đang hoạt động trên lãnh thổ Ấn Độ.

Seoul hiện vẫn chưa gia nhập Liên minh Chip 4 do Washington đứng đầu nhưng các nhà phân tích cho biết, dòng chảy thương mại linh kiện bán dẫn giữa Trung Quốc và Hàn Quốc tiếp tục chịu áp lực từ Mỹ.

Theo một quan chức chính phủ Hàn Quốc, làm việc trong lĩnh vực này, việc bảo vệ lợi ích của những công ty Hàn Quốc tại Trung Quốc vẫn là ưu tiên hàng đầu của Seoul vì hàng tỷ USD mà các doanh nghiệp Hàn Quốc đã đầu tư vào các nhà máy ở đại lục.