Vấn đề con người trong xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN đến năm 2045 (kỳ 1)

PGS.TS. DƯƠNG VĂN HUY* - ThS. VŨ MẠNH HÙNG**
Lần đầu tiên trong lịch sử ASEAN đã đưa ra một tầm nhìn dài hạn dài hạn nhất cho tương lai phát triển của khối - Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN đến năm 2045.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Trong Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 43 (từ ngày 5-7/9/2023), ASEAN đã công bố văn kiện quan trọng đó là Tuyên bố Hòa hợp ASEAN IV. Đây là sáng kiến của Chủ tịch ASEAN Indonesia năm 2023, đóng vai trò là nền tảng cho Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN năm 2045, giúp củng cố ASEAN để giải quyết các thách thức khác nhau trong tương lai. Đây là lần đầu tiên ASEAN có một tầm nhìn mang tính chiến lược dài hạn. Cho dù tương lai phải đối diện với những thách thức to lớn nhưng ASEAN vẫn cần bám sát tinh thần cốt lõi “lấy người dân làm trung tâm, mục tiêu, động lực” của tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN đến năm 2045.

Sáng 5/9, tại Jakarta, Indonesia, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Trưởng đoàn các nước ASEAN tham dự Lễ khai mạc và Phiên toàn thể Cấp cao ASEAN-43. (Ảnh: Anh Sơn)
Tuyên bố Hòa hợp ASEAN IV được xem là thành tựu chính của Hội nghị cấp cao ASEAN 43 tại Jakarta, Indonesia. (Ảnh: Anh Sơn)

Nỗ lực hoạch định tương lai

Từ khi ASEAN được thành lập, Tuyên bố Bangkok đã khẳng định các mục tiêu chính của khối là “thúc đẩy hòa bình và ổn định khu vực thông qua việc tôn trọng công lý và pháp quyền” và “thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tiến bộ xã hội và phát triển văn hóa trong khu vực thông qua nỗ lực chung”. Liệu ASEAN có hoàn thành được những mục tiêu này hay không còn tùy thuộc vào nhận thức và năng lực hành động của khối. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt giữa các siêu cường hiện nay, việc chuẩn bị sẵn sàng để đối phó với những hậu quả bất ngờ và không lường trước sẽ là ưu tiên hàng đầu của các nhà lãnh đạo ASEAN. ASEAN vẫn là một chiếc cốc đã “nửa đầy” chứ không phải một chiếc cốc “nửa vơi”, đó là ý tưởng đầu tiên mà Lực lượng đặc nhiệm cấp cao về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2025, đang cố gắng thực hiện.

Nhìn lại, ASEAN đã đi được một chặng đường dài trong việc hoạch định cho tương lai. Trước khi các nhà lãnh đạo ASEAN thống nhất thành lập nhóm đặc nhiệm chuẩn bị cho tầm nhìn xa hơn 2025, khối đã có Tầm nhìn ASEAN 2020, được thống nhất từ năm 1997 với mục tiêu “ASEAN là một khối hòa hợp của các quốc gia Đông Nam Á, hướng ngoại, sống trong hòa bình, ổn định và thịnh vượng, gắn kết với nhau trong quan hệ đối tác phát triển năng động và một cộng đồng xã hội quan tâm”.

Trong 23 năm qua, ba cột mốc quan trọng đã được hoàn thành. Năm 2003, tại Hội nghị cấp cao Bali, Thỏa thuận Bali II quy định, Cộng đồng ASEAN được thành lập bao gồm ba lĩnh vực hợp tác - chính trị và an ninh, kinh tế và văn hóa xã hội. Để tiến xa hơn, ASEAN đã nhất trí vào năm 2007 về việc thiết lập khuôn khổ pháp lý và thể chế cho ASEAN. Kết quả là Hiến chương ASEAN được thi hành từ tháng 12/2008. Năm 2015, các nhà lãnh đạo ASEAN nhận thấy Cộng đồng ASEAN là “gắn kết về chính trị, hội nhập kinh tế và có trách nhiệm xã hội” để đối mặt với những thách thức và cơ hội trong tương lai. Với vị thế và ảnh hưởng quốc tế ngày càng tăng của nhóm, tầm nhìn của ASEAN vào năm 2025 là phát huy vai trò trung tâm của ASEAN để bảo đảm cộng đồng sẽ duy trì hòa bình, ổn định, sôi động, kiên cường và bền vững.

Quan trọng và kiên cường hơn

Vấn đề đặt ra là ASEAN sẽ định hình như thế nào vào năm 2045. Nhóm đặc nhiệm cấp cao về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2025 (HLTF-ACV) được thành lập vào năm 2022, có thời gian đến tháng 12/2025 để đưa ra tầm nhìn. HLTF-ACV gồm 20 thành viên (mỗi quốc gia có hai thành viên) được giao trách nhiệm cụ thể để xây dựng tầm nhìn sau năm 2025 cho Cộng đồng ASEAN.

Liên quan đến nội dung tương lai của Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2045, kỳ họp lần thứ 7 cũng thảo luận những xu hướng quan trọng sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của Cộng đồng ASEAN trong 20 năm tới. Những xu hướng này bao gồm địa chính trị, an ninh lương thực, khủng hoảng năng lượng, chuyển đổi kỹ thuật số, trí tuệ nhân tạo và đại dịch, cùng nhiều xu hướng khác. Theo đó, Tầm nhìn của Cộng đồng ASEAN sau năm 2025 sẽ được kéo dài thêm 10 năm từ 2035 đến 2045. Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn công bố tầm nhìn 20 năm (với đánh giá giữa kỳ vào năm 2035) tại Bangkok vào tháng 3/2023. HLTF-ACV đã đưa ra quyết định trên tại cuộc họp lần thứ 7 tổ chức tại Belitung, Indonesia, từ ngày 19-20/3/2023.

Điều này đánh dấu lần đầu tiên tổ chức 56 tuổi này đưa ra một tầm nhìn dài hạn khác thường vào thời điểm quan trọng của tình trạng hỗn loạn địa chính trị và địa kinh tế toàn cầu. Các nước ASEAN đã nhấn mạnh rằng năm 2045 sẽ là thời điểm mới để tìm ra cách làm cho ASEAN trở nên quan trọng và kiên cường hơn. Từ nay đến năm 2025, lực lượng đặc nhiệm sẽ phải tìm câu trả lời làm thế nào để phát triển Tầm nhìn không chỉ bảo đảm vai trò của ASEAN trong bối cảnh địa chính trị trong 20 năm tới mà còn bảo đảm khả năng phục hồi trong nước và quốc tế của ASEAN vào thời điểm khối này sẵn sàng trở thành cường quốc kinh tế lớn thứ tư thế giới sau Trung Quốc, Mỹ và Nhật Bản hay Ấn Độ hay không?

Cộng đồng ASEAN. (Nguồn: ERIA)
Tầm nhìn ASEAN năm 2045 có thể bao gồm những thách thức liên thế hệ mới mà các thế hệ khác nhau sẽ phải liên tục giải quyết trong cộng đồng ASEAN. (Nguồn: ERIA)

Nhiều việc cần phải làm

Tuy nhiên, còn rất nhiều việc cần phải làm để bảo đảm rằng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2025 mới, hiện có hiệu lực đến năm 2045, phù hợp với nguyện vọng chung của khoảng 672 công dân ASEAN. Sẽ có đánh giá giữa kỳ về tầm nhìn của 10 năm đầu tiên vào năm 2035. Lực lượng đặc nhiệm đã đệ trình danh sách các yếu tố cốt lõi của Tầm nhìn sau năm 2025 của Cộng đồng ASEAN lên các nhà lãnh đạo ASEAN. Trong ba năm tới, Tầm nhìn ASEAN vào năm 2045 sẽ được xây dựng và hoàn thiện. Các nhà lãnh đạo ASEAN cũng khuyến nghị các nhà soạn thảo cần cân bằng giữa chủ nghĩa thực dụng và tham vọng để ASEAN ổn định, tiến bộ và giữ đúng bản sắc của mình.

Những xu hướng lớn được Nhóm đặc trách cấp cao đề cập bao gồm: hiệu ứng dây chuyền từ những thay đổi địa chính trị, khủng hoảng năng lượng và an ninh lương thực; trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số và an ninh mạng. Ngoài ra, thế giới sẽ tiếp tục đối mặt với những thách thức do đại dịch và thiên tai gây ra. Tầm nhìn ASEAN năm 2045 có thể bao gồm những thách thức liên thế hệ mới mà các thế hệ khác nhau sẽ phải liên tục giải quyết trong cộng đồng ASEAN.

Để phù hợp trong thế giới tương lai phân cực hơn, ASEAN phải cùng nhau hành động và củng cố vai trò trung tâm của khối để duy trì vai trò chủ chốt toàn cầu. Cho đến nay, một số từ khóa đã xuất hiện trong dự thảo Tầm nhìn ASEAN, trong đó sẽ bao gồm các ưu tiên của ASEAN - Tầm nhìn của ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, sự cạnh tranh lớn ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, gián đoạn kỹ thuật số, trí tuệ nhân tạo...

(còn tiếp)


* Viện Nghiên cứu Đông Nam Á

** Học viện An ninh nhân dân

ASEAN với vấn đề an ninh con người

ASEAN với vấn đề an ninh con người

Trong những năm gần đây, vấn đề an ninh con người đã trở thành một trong vấn đề trọng tâm của ASEAN bởi tinh thần ...

ASEAN chuẩn bị cho tầm nhìn dài hạn đến năm 2045

ASEAN chuẩn bị cho tầm nhìn dài hạn đến năm 2045

Phát biểu họp báo kết thúc Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (AMM) lần thứ 56 và các Hội nghị liên quan vào ngày ...

Đổi mới sáng tạo là vấn đề sống còn

Đổi mới sáng tạo là vấn đề sống còn

Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của Việt Nam được đánh giá ở vị trí 54 trên thế giới, thứ 12 khu ...

Tôn vinh nhà khoa học nữ ASEAN nỗ lực giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu

Tôn vinh nhà khoa học nữ ASEAN nỗ lực giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu

Giải thưởng ASEAN-Mỹ dành cho các nhà khoa học nữ năm 2023 tôn vinh các nhà khoa học đến từ Thái Lan, Philippines, Singapore và ...

Bộ quy tắc về AI của ASEAN và EU: Vấn đề chung, tiếp cận riêng

Bộ quy tắc về AI của ASEAN và EU: Vấn đề chung, tiếp cận riêng

Các nước Đông Nam Á đang áp dụng cách tiếp cận riêng về quy định trí tuệ nhân tạo (AI), trong bối cảnh Liên minh ...

Bài viết cùng chủ đề

Góc nhìn Nhân quyền

Xem nhiều

Đọc thêm

De Heus 'gõ cửa' thị trường Halal

De Heus 'gõ cửa' thị trường Halal

Những năm qua, các sản phẩm và dịch vụ Halal ngày càng phổ biến và được ưa chuộng trên toàn cầu, đã mở ra nhiều cơ hội cho Việt Nam, ...
Giá vàng hôm nay 9/11/2024: Giá vàng lại lội ngược dòng, 'pha bay màu' 100 USD là bình thường, thị trường đang củng cố, tích lũy lên vùng giá mới

Giá vàng hôm nay 9/11/2024: Giá vàng lại lội ngược dòng, 'pha bay màu' 100 USD là bình thường, thị trường đang củng cố, tích lũy lên vùng giá mới

Giá vàng hôm nay 9/11/2024: Giá vàng lại lội ngược dòng, 'pha bay màu' 100 USD là bình thường, thị trường đang củng cố, tích lũy lên vùng giá mới?
Giá tiêu hôm nay 9/11/2024: Thị trường quay đầu, Việt Nam tăng mạnh nhập tiêu từ 2 quốc gia Đông Nam Á này

Giá tiêu hôm nay 9/11/2024: Thị trường quay đầu, Việt Nam tăng mạnh nhập tiêu từ 2 quốc gia Đông Nam Á này

Giá tiêu hôm nay 9/11/2024 tại thị trường trong nước ổn định ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 138.000 - 139.000 đồng/kg.
Chung tay xây dựng mô hình phát triển bền vững tại các Khu dự trữ sinh quyển Việt Nam

Chung tay xây dựng mô hình phát triển bền vững tại các Khu dự trữ sinh quyển Việt Nam

Từ ngày 7-9/11, tại Nghệ An diễn ra chuỗi sự kiện kỷ niệm Ngày Quốc tế về Khu dự trữ sinh quyển (KDTSQ) năm 2024.
Dự báo bão số 7: Trên vùng biển phía Đông khu vực Bắc Biển Đông, gió giật cấp 17, sau có thể đổi hướng di chuyển và giảm dần cường độ

Dự báo bão số 7: Trên vùng biển phía Đông khu vực Bắc Biển Đông, gió giật cấp 17, sau có thể đổi hướng di chuyển và giảm dần cường độ

Hồi 19h (ngày 8/11), tâm bão số 7 ở vào khoảng 18,5 độ vĩ Bắc; 117,0 độ kinh Đông, trên vùng biển phía Đông của khu vực Bắc Biển Đông.
Lãnh đạo cấp cao Việt Nam chúc mừng kỷ niệm 71 năm Quốc khánh Vương quốc Campuchia

Lãnh đạo cấp cao Việt Nam chúc mừng kỷ niệm 71 năm Quốc khánh Vương quốc Campuchia

Lãnh đạo cấp cao của Việt Nam chúc mừng những thành tựu to lớn, quan trọng trên các lĩnh vực mà Vương quốc Campuchia đã đạt được trong thời gian ...
Hàn Quốc góp 1 triệu USD giúp Việt Nam khắc phục hậu quả bão Yagi

Hàn Quốc góp 1 triệu USD giúp Việt Nam khắc phục hậu quả bão Yagi

Mới đây, Tổ chức Di cư quốc tế (IOM) công bố khoản viện trợ trị giá 1 triệu USD từ chính phủ Hàn Quốc hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bởi bão Yagi.
Hỗ trợ phụ nữ bị ảnh hưởng bởi hạn hán, xâm nhập mặn tại Cà Mau và Ninh Thuận

Hỗ trợ phụ nữ bị ảnh hưởng bởi hạn hán, xâm nhập mặn tại Cà Mau và Ninh Thuận

Đại sứ quán Nhật Bản và UN Women hỗ trợ 7.200 người dân, đặc biệt là phụ nữ tại Cà Mau và Ninh Thuận bị ảnh hưởng bởi hạn hán và xâm nhập mặn.
Lần đầu phát động giải báo chí toàn quốc về bình đẳng giới

Lần đầu phát động giải báo chí toàn quốc về bình đẳng giới

Đây là giải báo chí đầu tiên về bình đẳng giới được tổ chức tại Việt Nam, đánh dấu bước tiến trong nỗ lực thúc đẩy bình đẳng giới qua vai trò của báo chí.
Gia Lai: Đổi mới tư duy, nghiên cứu sáng tạo nhiều cách làm mới trong công tác bảo đảm quyền con người

Gia Lai: Đổi mới tư duy, nghiên cứu sáng tạo nhiều cách làm mới trong công tác bảo đảm quyền con người

Ngày 31/10, VPTT về Nhân quyền Chính phủ và Ban chỉ đạo Nhân quyền tỉnh Gia Lai tổ chức Hội nghị tập huấn công tác nhân quyền năm 2024.
Tình hữu nghị đậm đà qua chương trình 'Ẩm thực cho em' tại Mù Căng Chải, Yên Bái

Tình hữu nghị đậm đà qua chương trình 'Ẩm thực cho em' tại Mù Căng Chải, Yên Bái

Ngày 27/10, Đại sứ quán Azerbaijan và Kazakhstan đã tổ chức sự kiện 'Ẩm thực cho em' tại huyện Mù Căng Chải, Yên Bái, chịu ảnh hưởng của bão Yagi.
Việt Nam kêu gọi tăng cường hành động vì hòa bình bền vững, phát triển và tiến bộ của phụ nữ

Việt Nam kêu gọi tăng cường hành động vì hòa bình bền vững, phát triển và tiến bộ của phụ nữ

Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã tiến hành phiên thảo luận mở về chủ đề 'Phụ nữ xây dựng hòa bình trong môi trường biến động'.
Bài 2: Lật tẩy phương thức, thủ đoạn thâm độc chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc

Bài 2: Lật tẩy phương thức, thủ đoạn thâm độc chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc

Để chia rẽ khối đoàn kết dân tộc, các thế lực thù địch dùng nhiều cách tuyên truyền kích động 'ly khai', 'tự trị' trong vùng dân tộc thiểu số.
Dải Gaza mất bao lâu để vực dậy từ tro tàn?

Dải Gaza mất bao lâu để vực dậy từ tro tàn?

Cuộc xung đột giữa Israel và Hamas không chỉ phá huỷ gần như toàn bộ Dải Gaza mà còn khiến nền kinh tế khu vực này hoàn toàn suy kiệt.
Bài 1: Nhận diện hoạt động tuyên truyền chia rẽ khối đoàn kết dân tộc, kích động 'ly khai', 'tự trị' trong vùng dân tộc thiểu số

Bài 1: Nhận diện hoạt động tuyên truyền chia rẽ khối đoàn kết dân tộc, kích động 'ly khai', 'tự trị' trong vùng dân tộc thiểu số

Thời gian qua, các thế lực thù địch, phản động đẩy mạnh tuyên truyền chia rẽ khối đoàn kết dân tộc, kích động ly khai, tự trị trong dân tộc thiểu số
Đưa quyền con người đến gần hơn với thế hệ trẻ

Đưa quyền con người đến gần hơn với thế hệ trẻ

Cần đẩy mạnh hơn nữa công tác thông tin đối ngoại về quyền con người đến với giới trẻ để xây dựng một xã hội công bằng, tiến bộ hơn.
Thư của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước gửi Hội thảo ‘Con người, quyền con người là trung tâm, mục tiêu, chủ thể và động lực phát triển đất nước’

Thư của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước gửi Hội thảo ‘Con người, quyền con người là trung tâm, mục tiêu, chủ thể và động lực phát triển đất nước’

Trong công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, Đảng, Nhà nước ta luôn xác định quyền con người là giá trị chung của nhân loại...
Bài 2: Chung sức hành động phòng ngừa và giảm thiểu lao động trẻ em

Bài 2: Chung sức hành động phòng ngừa và giảm thiểu lao động trẻ em

Để phòng ngừa và giảm thiểu lao động trẻ em hiệu quả cần sự chung tay của các bộ, ngành cũng như nâng cao nhận thức của toàn xã hội.
Nữ Đại sứ Mỹ đầu tiên: Mở cánh cửa ngoại giao nhân dân

Nữ Đại sứ Mỹ đầu tiên: Mở cánh cửa ngoại giao nhân dân

75 năm trước, lịch sử ngoại giao Mỹ đã ghi danh nữ Đại sứ đầu tiên…
Thêm một 'lần đầu tiên' với Tổng thống quần đảo Marshall - biểu tượng của bình đẳng giới

Thêm một 'lần đầu tiên' với Tổng thống quần đảo Marshall - biểu tượng của bình đẳng giới

Trung tâm Đông-Tây (Mỹ) vinh danh Tổng thống quần đảo Marshall Hilda Heine với Giải thưởng Phụ nữ có tầm ảnh hưởng (Women of Impact Award) năm 2024.
Khủng hoảng nước khiến thế giới có thể mất 8% GDP và hơn 50% sản lượng lương thực

Khủng hoảng nước khiến thế giới có thể mất 8% GDP và hơn 50% sản lượng lương thực

Ngày 17/10, Báo cáo của Ủy ban kinh tế nước toàn cầu (GCEW) nhấn mạnh những cảnh báo nghiêm trọng về cuộc khủng hoảng nước hiện nay.
Không ngừng nỗ lực toàn cầu về thúc đẩy và bảo vệ quyền phụ nữ

Không ngừng nỗ lực toàn cầu về thúc đẩy và bảo vệ quyền phụ nữ

Nghị quyết mới của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc hướng tới việc khôi phục tinh thần của tuyên bố vì sự tiến bộ của phụ nữ.
Ngay sau khi nhậm chức, Tổng thống Mexico có hành động này vì bình đẳng giới

Ngay sau khi nhậm chức, Tổng thống Mexico có hành động này vì bình đẳng giới

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum trình lên Quốc hội dự thảo cải cách về bảo vệ phụ nữ nhằm đảm bảo mọi quyền bình đẳng của nữ giới.
Quyền của trẻ em là trọng tâm của các quá trình xây dựng hòa bình

Quyền của trẻ em là trọng tâm của các quá trình xây dựng hòa bình

Giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi và tái hòa nhập trẻ em bị ảnh hưởng bởi xung đột vũ trang.
Phiên bản di động