Văn hóa nhìn từ lễ hội chọi trâu

TIN LIÊN QUAN
	Xem xét đưa lễ hội chọi trâu Đồ Sơn khỏi danh mục di sản cấp quốc gia
	Đưa lễ hội chọi trâu Đồ Sơn về đúng giá trị gốc

Quả thực, khẳng định là tai nạn hay là hệ quả đều không dễ. Điều dễ khẳng định hơn là: việc thương mại hóa xô bồ lễ hội chọi trâu (hay bất kỳ lễ hội nào khác) chắc chắn sẽ dẫn đến nhiều hệ quả tiêu cực.

Lễ hội chọi trâu ban đầu chỉ được tổ chức ở Đồ Sơn (Hải Phòng). Nhưng trong thời gian gần đây, kiểu lễ hội như vậy đã được triển khai ở hàng chục nơi khác. Nếu lễ hội chọi trâu ở Đồ Sơn là truyền thống văn hóa, thì lễ hội chọi trâu ở những nơi khác chỉ đơn thuần là một kiểu “showbiz”, một kiểu khai thác thương mại. Lễ hội kiểu ấy là nơi người ta tổ chức để thu tiền và bán thịt trâu.

Công bằng mà nói, cho dù là truyền thống văn hóa, nhưng đằng sau rất nhiều lễ hội là những lợi ích kinh tế. Ít nhất, người ta tổ chức lễ hội cũng là để thúc đẩy phát triển du lịch, để quảng bá cho hình ảnh của địa phương. Lễ hội còn mang đến rất nhiều nguồn thu khác từ các dịch vụ đi kèm, từ các vật phẩm văn hóa, tâm linh.

Thiếu động lực kinh tế, các lễ hội sẽ khó được bảo tồn và phát triển. Vấn đề vì thế không phải là tìm cách chống lại lợi ích kinh tế của các lễ hội, mà là bảo đảm bản chất văn hóa của chúng. Kinh tế và văn hóa không nhất thiết phải mâu thuẫn với nhau, ngược lại còn hỗ trợ và bổ sung cho nhau.

Lấy lễ hội chọi trâu của Đồ Sơn làm ví dụ, chúng ta sẽ thấy giữ cách làm truyền thống là rất đáng băn khoăn về mặt văn  hóa, chưa chắc đã mang lại lợi ích kinh tế lớn hơn. Một “ông trâu” vô địch mang lại vinh quang rất lớn cho gia chủ. Từ một người không ai biết, chủ nhân của nó có thể trở nên nổi tiếng khắp vùng, khắp nước. Thế thì giết thịt “ông trâu” vô địch ngay sau chiến công lẫy lừng của nó để bán thịt với giá cao không phải là cách cư xử có ân, có nghĩa.

Về mặt văn hóa cũng như về mặt đạo lý, đây là cách cư xử rất có vấn đề. Đó là một cái gì đó gần với sự phản phúc, sự bạc tình, bạc nghĩa. Đây chắc chắn không phải là văn hóa. Không có thứ văn hóa nào cổ vũ cho những điều như vậy cả!

Có người sẽ lập luận đây là truyền thống của cha ông nên chúng ta phải gìn giữ. Tôi đồng ý là truyền thống thì phải gìn giữ. Nhưng muốn gìn giữ thì phải phát triển. Chúng ta đang sống trong thời đại rất khác với cha ông mình trước đây.

Thực ra, chúng ta vẫn có thể thu được những lợi ích kinh tế to lớn bằng cách đối xử tử tế với những “ông trâu” đã thắng cuộc. Chăm sóc các “ông trâu” này để lấy giống có thể là cách khai thác thương mại hết sức hiệu quả. Ở nhiều nước trên thế giới, dòng giống của “nhà vô địch” sẽ đắt gấp hàng chục, hàng trăm lần các con vật bình thường khác. Cách làm này còn lưu giữ được nguồn gien quý giá cho việc hình thành và phát triển các giống trâu chọi nổi tiếng của địa phương và của đất nước.

Một “ông trâu” vô địch còn có thể được sử dụng để quảng cáo cho rất nhiều vật phẩm có thể bán được trên thị trường. Đó là chưa nói tới việc người ta còn có thể tổ chức các tour du lịch để giới thiệu về lễ hội chọi trâu, trong đó khách du lịch có điều kiện chiêm nghiệm tận mặt những “ông trâu” vô địch.

Cách hành xử như trên có văn hóa hơn và chắc chắn cũng sẽ mang lại những lợi ích kinh tế lớn hơn. Làm cho các lễ hội trở nên văn hóa hơn để đạt được những lợi ích kinh tế lớn hơn là xu hướng mà chúng ta cần thúc đẩy.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng 

Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội

Lễ hội chọi trâu 2014 Năm nay Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn - Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia vào ngày 9/8 âm lịch trùng vào ...

Hội chọi trâu Báo Nông Thôn Ngày Nay - huyện Phúc Thọ năm 2014 Nói đến chọi trâu thì nhiều người sẽ nghĩ đến Hội chọi trâu Đồ Sơn. Nhưng kể từ năm 2014, có một lễ hội chọi ...

Ra biển xem ngưu chiến Đến Đồ Sơn không chỉ mỗi bởi “kết” biển, nhiều du khách nóng lòng tới đây để được tham gia những lễ hội chọi trâu ...