| Đại sứ Lê Dũng, Đại diện thường trực Việt Nam tại IAEA tham gia và phát biểu tại cuộc họp trực tuyến của IAEA. (Nguồn: ĐSQ Việt Nam tại Áo) |
Từ ngày 15-19/6/2020, Hội đồng Thống đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) đã tổ chức Cuộc họp trực tuyến để thảo luận về các vấn đề trọng tâm trong hoạt động của IAEA như chương trình hợp tác kỹ thuật hạt nhân giữa IAEA và các nước thành viên, vấn đề thực thi Hiệp định về thanh sát hạt nhân giữa IAEA và Iran, Syria, Triều Tiên.
Hội đồng Thống đốc cũng trao đổi và quyết định một số vấn đề thủ tục nhằm chuẩn bị cho Đại Hội đồng IAEA khóa 64, dự kiến nhóm họp vào tháng 9/2020.
Tại Cuộc họp, Tổng Giám đốc IAEA Rafael Mariano Grossi đã thay mặt Ban Lãnh đạo IAEA trình bày các báo cáo về hoạt động của IAEA trong năm 2019 để Hội đồng Thống đốc thông qua trước khi trình Đại Hội đồng IAEA khóa 64 xem xét, phê chuẩn.
Tổng Giám đốc cũng báo cáo một số vấn đề quan trọng phát sinh trong Quý II/2020 như kết quả thanh sát chương trình hạt nhân của Iran, việc triển khai các hoạt động, chương trình, dự án của IAEA trong bối cảnh dịch Covid-19 lan rộng tại nhiều quốc gia.
Liên quan đến hoạt động của IAEA trong dịch Covid-19, Tổng Giám đốc Grossi cho biết tính đến ngày 25/5/2020, IAEA đã nhận được yêu cầu của khoảng 120 quốc gia về hỗ trợ công nghệ và thiết bị phục vụ việc phát hiện sớm virus SARS-CoV-2.
Trong khuôn khổ Dự án “Nâng cao năng lực cho các quốc gia thành viên về thiết lập, tăng cường và phục hồi khả năng ứng phó với các dịch bệnh, thảm họa và các tình huống khẩn cấp khác”, IAEA đã cung cấp bộ sinh phẩm, trang thiết bị và dụng cụ bảo hộ để các quốc gia thực hiện việc chẩn đoán và phát hiện virus SARS-CoV-2 bằng công nghệ kỹ thuật sinh học phân tử (RT-PCR) – kỹ thuật phân tích tế bào ứng dụng công nghệ hạt nhân được cho là hiệu quả nhất để xác định nhanh và chính xác virus SARS-CoV-2.
Tổng Giám đốc IAEA cho biết do nhiều nước buộc phải đóng cửa biên giới và hạn chế các hoạt động hàng không quốc tế để ngăn ngừa sự lây lan của dịch Covid-19 nên quá trình vận chuyển và tiếp nhận các trang thiết bị nêu trên gặp rất nhiều khó khăn.
Để giải quyết vấn đề này, IAEA đã cùng lúc thực hiện nhiều biện pháp khác nhau, trong đó có hợp tác và ký kết thỏa thuận với Chương trình lương thực của Liên hợp quốc (WFP) để có thể đưa trang thiết bị tới các quốc gia thông qua kênh vận chuyển của WFP.
Bên cạnh đó, IAEA xác định yếu tố con người luôn đóng vai trò quan trọng trong ứng dụng cộng nghệ hạt nhân nói chung và giải quyết nhu cầu cấp bách của các nước trong dịch Covid-19 nói riêng.
IAEA đã dự dịnh tổ chức Khóa đào tạo từ ngày 30/3-09/4/2020 tại Phòng thí nghiệm của Tổ chức này, đặt tại Seibersdorf (Áo) với mục tiêu hướng dẫn chuyên gia của các nước sử dụng trang thiết bị và bộ sinh phẩm theo kỹ thuật RT-PCR. Do tác động của dịch Covid-19, Khóa đào tạo này đã không được tổ chức.
Trong bối cảnh đó, IAEA đã phối hợp với Tổ chức Nông Lương của Liên hợp quốc (FAO) tổ chức các chương trình đào tạo trực tuyến cho các nước thành viên và hoạt động này đã phát huy hiệu quả, giúp nhanh chóng triển khai vận hành các trang thiết bị do IAEA cung cấp ngay sau khi tiếp nhận.
Phát biểu tại Cuộc họp, Đại sứ Lê Dũng, Đại diện thường trực Việt Nam tại IAEA nêu rõ Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên phát hiện các trường hợp nhiễm Covid-19 và đã đạt một số thành công ban đầu trong ứng phó với dịch bệnh này.
Tính đến ngày 16/6/2020, Việt Nam đã xác nhận 334 ca nhiễm virus SARS-CoV-2 và đã chữa trị thành công cho nhiều trường hợp, trong đó có một số bệnh nhân biến chứng nặng, chưa có trường hợp nào tử vong.
Theo Đại sứ, kết quả nêu trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm quyết tâm của Chính phủ Việt Nam trong việc sớm thực hiện các biện pháp cần thiết để hạn chế tối đa tốc độ lây lan của dịch bệnh và sự phối hợp, hỗ trợ của bạn bè quốc tế, trong đó có IAEA. Các trang thiết bị và hướng dẫn do IAEA cung cấp đã giúp các cơ quan chuyên môn của Việt Nam ứng dụng kỹ thuật RT-PCR và phát hiện chính xác virus SARS-CoV-2.
Thay mặt Chính phủ Việt Nam, Đại sứ bày tỏ cám ơn sự hỗ trợ của IAEA cũng như đóng góp về tài chính, kỹ thuật của các nước như Anh, Mỹ, Nga, Nhật Bản, Canada, Na Uy để IAEA thực hiện các hoạt động hỗ trợ này.
Nhân dịp này, Đại sứ Lê Dũng hoan nghênh việc IAEA xây dựng Chương trình hành động về ứng phó với các dịch bệnh có nguồn gốc từ động vật. Đại sứ tin tưởng Chương trình này sẽ giúp các quốc gia thành viên phát triển công nghệ hạt nhân vào việc phòng ngừa và giải quyết không chỉ dịch Covid-19 mà còn các dịch bệnh khác có thể xảy ra trong tương lai.
Đại sứ tái khẳng định cam kết của Việt Nam và sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với IAEA để thúc đẩy ứng dụng công nghệ hạt nhân vào mục đích hòa bình, phục vụ phát triển bền vững, đặc biệt là giải quyết các vấn đề toàn cầu như dịch bệnh, biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường.
Hội đồng Thống đốc là một trong hai cơ quan về xây dựng chính sách của IAEA. Hội đồng bao gồm 35 nước thành viên có nhiệm kỳ 2 năm và có một số chức năng chính như xem xét và khuyến nghị Đại Hội đồng IAEA về các vấn đề liên quan đến các hoạt động của tổ chức này, xem xét đề nghị gia nhập IAEA của các quốc gia, thông qua và giám sát quá trình thực thi các Hiệp định về thanh sát hạt nhân, ban hành các tiêu chuẩn của IAEA về an toàn hạt nhân.
Hội đồng cũng là cơ quan đề cử ứng viên vào vị trí Tổng Giám đốc IAEA trước khi trình Đại Hội đồng thông qua. Việt Nam đã nhiều lần được bầu vào Hội đồng Thống đốc IAEA và là Chủ tịch Hội đồng từ năm 2013-2014.
Cuộc họp từ ngày 15-19/6/2019 là lần đầu tiên Hội đồng Thống đốc IAEA nhóm họp bằng hình thức trực tuyến.