| Toàn cảnh cuộc họp Hội đồng Thống đốc IAEA tháng 9/2022. (Nguồn: ĐSQ Việt Nam tại Áo) |
Đại sứ Nguyễn Trung Kiên, Đại diện thường trực của Việt Nam tại IAEA, tham dự với tư cách thành viên Hội đồng Thống đốc IAEA nhiệm kỳ 2021-2023.
Trong năm ngày làm việc, Hội đồng Thống đốc IAEA đã tập trung thảo luận về các Báo cáo của Tổng giám đốc IAEA về an ninh-an toàn, thanh sát hạt nhân và tình hình hợp tác kỹ thuật giai đoạn 2020-2021, dự thảo Chiến lược hoạt động trung hạn và chương trình hoạt động của Hội đồng thời gian tới.
Bên cạnh đó, trước những diễn biến phức tạp thời gian gần đây, cuộc họp Hội đồng Thống đốc lần này cũng xem xét và thảo luận các vấn đề đang nổi lên như kiểm điểm tình hình thực thi các Hiệp định thanh sát giữa IAEA với Iran, Triều Tiên; tác động của xung đột Nga-Ukraine với vấn đề an ninh an toàn hạt nhân của Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhya của Ukraine; Thỏa thuận AUKUS về hợp tác ba bên giữa Mỹ, Anh và Australia về việc chuyển giao tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân.
Trong phát biểu khai mạc, Tổng giám đốc Grossi cập nhật tình trạng của Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia cũng như kết quả chuyến thanh sát của Phái đoàn IAEA do ông Grossi dẫn đầu tại Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia trước đó ít ngày.
Ông Grossi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm không có hành động quân sự nào nhằm vào nhà máy Zaporizhzhia hay khu vực xung quanh để không ảnh hưởng tới hoạt động bình thường của nhà máy. Đồng thời, ông kêu gọi thiết lập “vùng bảo vệ an ninh và an toàn hạt nhân” xung quanh nhà máy nhằm ngăn ngừa sự cố hạt nhân có thể xảy ra do các hành động quân sự.
Tổng giám đốc Grossi khẳng định IAEA đã nỗ lực hết mình nhằm bảo đảm thực hiện các nhiệm vụ đã đề ra, nổi bật là gần 40 bộ hướng dẫn an toàn hạt nhân tổng quát, chi tiết đã và chuẩn bị được công bố; đào tạo được hơn 900 đại biểu từ 95 nước thông qua các khóa đào tạo liên khu vực của dự án xây dựng phòng thí nghiệm quốc gia; giải quyết các dịch bệnh lây qua đường động vật (ZODIAC).
Ông Grossi khẳng định năng lượng hạt nhân mang lại lợi ích quan trọng thông qua cung cấp nguồn năng lượng sạch, ứng dụng vào các nỗ lực giảm rác thải carbon, ứng phó với biến đổi khí hậu, y tế và nông nghiệp.
Bên cạnh những thành tựu đạt được, ông Grossi cũng bày tỏ quan ngại trước sự phát triển của các công nghệ hạt nhân mới có thể đặt ra những thách thức về nguy cơ phổ biến vũ khí hạt nhân, bảo đảm an ninh, an toàn cho các cơ sở hạ tầng hạt nhân.
| Đại sứ Nguyễn Trung Kiên phát biểu tại cuộc họp. (Nguồn: ĐSQ Việt Nam tại Áo) |
Tham gia của Việt Nam
Đoàn Việt Nam do Đại sứ Nguyễn Trung Kiên dẫn đầu đã tham gia phát biểu ở hầu hết các đề mục của kỳ họp.
Đáng chú ý, tại đề mục về Ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình, Đại sứ đã đề cao tính độc lập, chuyên môn của tổ chức trong việc giải quyết các vấn đề đang nổi lên có nguy cơ gây mất an toàn, an ninh hạt nhân, đồng thời đề nghị IAEA tiếp tục duy trì sự quan tâm cao đối với các hoạt động ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình và phát triển bền vững, đặc biệt là hỗ trợ các nước đang phát triển trong việc nâng cao năng lực nghiên cứu, triển khai ứng dụng nguyên tử, ứng phó với các sự cố bức xạ, hạt nhân; xây dựng và hoàn thiện các khuôn khổ pháp lý trong nước về luật hạt nhân.
Đại sứ khẳng định Việt Nam đánh giá cao việc IAEA coi hỗ trợ các quốc gia nghiên cứu, áp dụng công nghệ lò phản ứng hạt nhân quy mô nhỏ và lắp đặt theo module (SMR) và bảo đảm an toàn cho SMR là một trong những ưu tiên chính trong chính sách an toàn hạt nhân năm 2022.
Bên cạnh đó, Việt Nam cùng các nước thành viên chia sẻ quan tâm, quan ngại của cộng đồng quốc tế đối với tình hình an ninh, an toàn hạt nhân tại nhà máy Zaporizhzhia và những hệ lụy đối với an toàn của người dân và môi trường của khu vực nếu có sự cố xảy ra; ủng hộ vai trò và các nỗ lực của IAEA trong việc trung gian, hỗ trợ giải quyết vấn đề và kêu gọi các bên liên quan duy trì hợp tác, đối thoại nhằm ngăn ngừa mọi nguy cơ gây mất an ninh, an toàn hạt nhân tại khu vực xung quanh nhà máy.
Việt Nam tham dự Phiên họp thường kỳ của BoG IAEA với tư cách thành viên, tiếp tục góp phần nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam thông qua việc thể hiện vai trò chủ động, tích cực trong thúc đẩy mục tiêu ứng dụng công nghệ hạt nhân vì mục đích hòa bình; tranh thủ sự ủng hộ và hỗ trợ của các quốc gia thành viên cũng như ban lãnh đạo IAEA trong ứng phó với các thách thức mà nước ta đang phải đối mặt, nhất là biến đổi khí hậu.
Mỗi năm, Hội đồng Thống đốc IAEA có bốn kỳ họp vào các tháng 3, 6, 9 và tháng 11. Việt Nam được bầu làm thành viên Hội đồng Thống đốc IAEA từ tháng 9/2021 trong nhiệm kỳ 2 năm 2021-2023.