Việt Nam thay mặt ASEAN phát biểu tại Liên hợp quốc nhân Ngày quốc tế Chống thử hạt nhân

Cuộc họp năm nay diễn ra theo hình thức trực tuyến và có sự tham dự của Chủ tịch Đại hội đồng Liên hợp quốc Tijjani Muhammad-Bande, Phó Tổng Thư ký và Đại diện cao cấp của Tổng Thư ký Liên hợp quốc về Giải trừ quân bị Izumi Nakamitsu, Thư ký chấp hành của Tổ chức Cấm thử hạt nhân (CTBTO) Lassina Zerbo, cùng đại diện của các nhóm khu vực, trên 150 nước và nhiều tổ chức quốc tế, phi chính phủ liên quan.

Các quan chức LHQ và CTBTO nhấn mạnh đến nay đã có trên 2.000 vụ thử hạt nhân với những hậu quả khủng khiếp về nhân đạo và môi trường và hiện còn hàng nghìn vũ khí hạt nhân. Thử hạt nhân, vũ khí hạt nhân sẽ tiếp tục là các nguy cơ về hủy diệt nhân loại, thảm họa về môi trường và sinh thái. Đây là dịp để các khu vực, các nước tái khẳng định cam kết hướng tới chấm dứt hoàn toàn việc thử hạt nhân, thúc đẩy giải trừ quân bị hạt nhân, hướng tới một thế giới không còn vũ khí hạt nhân. Các diễn giả khẳng định cần tăng cường hợp tác quốc tế về sử dụng năng lượng hạt nhân cho mục đích hòa bình.

Hầu hết các nước đều cho rằng thử hạt nhân và sự tồn tại của vũ khí hạt nhân tạo ra các rủi ro đối với hòa bình và an ninh quốc tế, là nguy cơ về sử dụng và đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân, hủy diệt loài người và tàn phá môi trường. Nhiều phát biểu kêu gọi cần củng cố các khu vực phi vũ khí hạt nhân và tiếp tục thực hiện các điều ước quốc tế liên quan, trong đó có Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) với các trụ cột về chống phổ biến, giải trừ quân bị hạt nhân và sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình.

Đa số đại biểu kêu gọi các nước chưa tham gia cần ký, phê chuẩn để các Hiệp ước Cấm Thử hạt nhân toàn diện (CTBT) và Cấm Vũ khí hạt nhân (TPNW) sớm có hiệu lực. Nhiều phát biểu cũng kêu gọi các nước có vũ khí hạt nhân cần gương mẫu đi đầu, đàm phán chân thành hướng tới giải trừ hoàn toàn vũ khí hạt nhân.

Trên cương vị Chủ tịch Ủy ban ASEAN tại New York, Đại sứ Đặng Đình Quý, Trưởng Phái đoàn Thường trực Việt Nam bên cạnh Liên hợp quốc, đã phát biểu đại diện cho ASEAN. Đại sứ cho rằng ngừng thử hạt nhân là một trong những bước quan trọng tiến tới giải trừ quân bị hạt nhân. ASEAN phản đối tất cả các hình thức thử hạt nhân, do đi ngược lại các nỗ lực, chuẩn mực quốc tế và các nghị quyết liên quan của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. ASEAN ủng hộ việc củng cố, thực hiện các Hiệp ước khu vực không có vũ khí hạt nhân, trong đó có Hiệp ước Khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ).

Đại sứ nhấn mạnh, việc tất cả các nước ASEAN đã phê chuẩn Hiệp ước CTBT là một nỗ lực, đóng góp thiết thực của ASEAN về cấm thử hạt nhân. Đại sứ khẳng định ASEAN là một khu vực hữu nghị và hợp tác, đồng thời cho rằng ASEAN và Liên hợp quốc có thể hợp tác nhiều hơn nhằm thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên hợp quốc, trong đó có nỗ lực chung về chống thử hạt nhân.