Ngày 2/11 tại nhà tang lễ thành phố Ceske Budejovice miền Nam Cộng hòa Czech, lãnh đạo Đại sứ quán Việt Nam, Hội người Việt Nam, và đông đảo bà con người Việt tại Cộng hòa Czech đã đến dự lễ truy điệu nhà ngôn ngữ học người Czech - Tiến sĩ Ivo Vasiljev, một người bạn lớn của nhân dân Việt Nam và cộng đồng người Việt Nam tại Cộng hòa Czech. Tiến sĩ Vasiljev mất ngày 23/10, thọ 81 tuổi.
Phát biểu tại lễ truy điệu, Đại sứ Trương Mạnh Sơn nêu bật những đóng góp to lớn của Tiến sĩ Ivo Vasiljev trong việc thúc đẩy tình hữu nghị giữa Việt Nam và Cộng hòa Czech, cũng như quá trình hội nhập của cộng đồng người Việt Nam tại Cộng hòa Czech. Lúc còn sống, tiến sĩ Vasiljev đã hết lòng phối hợp với Đại sứ quán Việt Nam làm cầu nối cho các quan hệ đối ngoại với lãnh đạo và người dân Czech.
| Một bàn thờ đặt bên ngoài nhà tang lễ để cộng đồng người Việt đến viếng. |
Đại sứ Trương Mạnh Sơn nhấn mạnh, trong phần lớn cuộc đời và sự nghiệp của mình, Tiến sĩ Ivo Vasiliev luôn luôn gắn bó thân thiết máu thịt với Việt Nam. Những năm 1960 – 1970, ông là người sáng lập và là trưởng Bộ môn Việt Nam học thuộc Đại học tổng hợp Charles, Praha, chuyên nghiên cứu về lịch sử và văn hóa Việt Nam. Ông đã tham gia giảng dạy các khóa tiếng Việt tại Đại học danh tiếng Hull của Vương quốc Anh. Ông cũng đã tham gia thuyết trình, hội thảo và các hoạt động xã hội phản đối chiến tranh xâm lược của Mỹ ở Việt Nam.
Những năm 1980 - 1990, Tiến sĩ Vasiljev đã cùng với một số dịch giả dịch những tập thơ Việt Nam hiện đại sang tiếng Czech, trong đó có tập thơ “Nhật ký trong tù” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, và dịch những tác phẩm thơ tiêu biểu của Czech sang tiếng Việt. Từ năm 2000 đến nay ông luôn gắn bó với sự nghiệp giảng dạy, nghiên cứu về Việt Nam. Công trình Bộ Đại từ điển giáo khoa Czech – Việt mà ông cùng kỹ sư Nguyễn Quyết Tiến biên soạn được coi như là tác phẩm để đời cho các thế hệ cộng đồng người Việt Nam tại Cộng hòa Czech và những người yêu mến ngôn ngữ tiếng Việt, tiếng Czech.
Với những cống hiến to lớn đối với Việt Nam, Tiến sĩ Ivo Vasiljev đã được Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam trao tặng “Huân chương Hữu nghị” – một phần thưởng cao quí của Nhà nước Việt Nam. Ông còn được mời sang Việt Nam dự Lễ kỷ niệm lần thứ 30 và 40 Ngày thống nhất đất nước vào năm 2005 và 2015.
Đối với các thế hệ cộng đồng người Việt Nam tại Cộng hòa Czech, Tiến sĩ Ivo Vasiljev luôn được coi như là một người anh, người bạn. Ông đã nỗ lực không mệt mỏi để truyền bá Tiếng Việt, nâng cao uy tín của cộng đồng, và thúc đẩy quá trình hội nhập của người Việt tại đây.
Trao đổi với phóng viên Đài TNVN tại lễ truy điệu, ông Hoàng Đình Thắng, nguyên Chủ tịch Hội người Việt Nam tại Cộng hòa Czech hơn 10 năm qua, cho biết sự ra đi của Tiến sĩ Vasiljev là một tổn thất to lớn đối với cộng đồng người Việt Nam tại CH Czech, và người Việt Nam tại Cộng hòa Czech sẽ không bao giờ quên được những đóng góp của ông cho cộng đồng.
Ông Ivo có quan hệ rất lâu dài với cộng đồng người Việt Nam và có thể nói ông là người Czech nói tiếng Việt tốt nhất cho tới thời điểm hiện nay tại CH Czech. Trong nhiều hoạt động của cộng đồng ông đều có mặt và tham dự, đặc biệt trong lĩnh vực văn hóa. Ngoài ra ông còn có những đóng góp trong lĩnh vực khác, ví dụ như tín ngưỡng. Ông thường nói ông là một người con Phật vì ông có những nỗ lực hoạt động truyền bá tín ngưỡng Phật giáo tại CH Czech.
Với kỹ sư Nguyễn Quyết Tiến, người cùng với Tiến sĩ Ivo Vasiljev biên soạn Bộ Đại từ điển giáo khoa Czech-Việt từ năm 2012, sự ra đi của người đồng nghiệp đã để lại một khoảng trống lớn và gây cảm giác hụt hẫng với ông, bởi công trình của hai đồng tác giả mới chỉ đi được 2/3 quãng đường. Trong quãng thời gian bốn năm qua, dù cách xa nhau về địa lý, cả hai đồng tác giả đã miệt mài làm việc và hoàn thành bốn trong tổng số sáu tập của Bộ Đại từ điển. Những tháng cuối đời, mặc dù tuổi cao, sức yếu, bản thân mang trọng bệnh, nhưng tiến sĩ Vasiljev vẫn lạc quan, mong chờ tới ngày ra mắt tập bốn vào cuối tháng 11 này và bắt tay biên soạn các tập kế tiếp. Nhưng ước mong của ông đã không thành hiện thực. Kỹ sư Nguyễn Quyết Tiến xúc động nói về người đồng nghiệp đáng kính của mình.
Có lẽ còn lâu lắm kể cả 100 năm nữa mới tìm được một người như anh Ivo, nên thiếu anh Ivo sẽ là một tổn thất vô cùng lớn. Nếu thiếu tôi thì sẽ có một ông Tiến khác, nhưng nếu thiếu anh Ivo thì sẽ không có ai nữa. Vì thế chúng tôi đã quyết tâm làm việc với nhau thật tích cực để chạy đua với thời gian. Khi anh ấy biết là không còn cách chữa trị bệnh của mình nữa, chúng tôi chuyển sang phương án hai tức là tích cực hơn nữa và có thể chỉ trong một năm là xong tập 6, và tôi cũng chuẩn bị tinh thần hết rồi, nhưng rất tiếc là không kịp nữa.
Trước khi nhắm mắt, Tiến sĩ Vasiljev đã viết Giấy ủy thác, cho phép kỹ sư Nguyễn Quyết Tiến toàn quyền sử dụng tác phẩm này. Kỹ sư Tiến cũng được phép sử dụng tất cả các tư liệu mà cả hai đã cùng nhau soạn thảo để hoàn thành công trình này, và dự kiến sẽ biên soạn bộ Đại từ điển giáo khoa Việt-Czech trong tương lai.
Tại lễ truy điệu, mọi người đã dành một phút mặc niệm và đặt hoa trước linh cữu Tiến sĩ Ivo Vasiljev, tri ân những đóng góp của ông cho quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Cộng hòa Czech, cũng như cộng đồng Việt Nam tại Cộng hòa Czech.