(Trực tuyến) Press Corner: Định vị Việt Nam trong chuỗi cung ứng tự cường và bền vững

Các diễn giả tham gia Tọa đàm với chủ đề "Định vị Việt Nam trong chuỗi cung ứng tự cường và bền vững" do Báo Thế giới và Việt Nam thực hiện. (Ảnh: Nguyễn Hồng)

Trong hai ngày 17-18/10, tại Hà Nội, diễn ra các hoạt động trong khuôn khổ Chương trình Đông Nam Á (SEARP) của Tổ chức OECD năm 2022 theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến. Các hoạt động thu hút sự tham gia của khoảng 200 đại biểu, trong đó có Tổng thư ký OECD Mathias Cormann, Trưởng đoàn cấp Bộ trưởng và quan chức cao cấp từ 38 nước thành viên OECD, các nước Đông Nam Á và lãnh đạo các tổ chức quốc tế, hiệp hội doanh nghiệp và chuyên gia kinh tế của OECD và khu vực.

Các hoạt động diễn ra trong bối cảnh quan hệ Việt Nam Việt Nam-OECD ngày càng phát triển tốt đẹp, thực chất và hiệu quả với hai dấu mốc quan trọng là ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác Việt Nam-OECD giai đoạn 2022-2026 và Việt Nam cùng Australia đảm nhận cương vị đồng Chủ tịch SEARP của OECD giai đoạn 2022-2025 từ tháng 2/2022. Đây là bước triển khai chủ trương của Đại hội Đảng lần thứ XIII về chủ động và tích cực hội nhập quốc tế toàn diện sâu rộng, đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương.

Bên lề các hoạt động trong khuôn khổ Chương trình Đông Nam Á của OECD 2022, Báo Thế giới và Việt Nam thực hiện Press Corner với chủ đề "Định vị Việt Nam trong chuỗi cung ứng tự cường và bền vững".

Phiên 1, Thúc đẩy chuyển đổi số, hợp tác đa phương nhằm xây dựng chuỗi cung ứng bền vững có sự tham gia của Bà Nguyễn Minh Hằng - Trợ lý Bộ trưởng, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp Kinh tế, Bộ Ngoại giao; Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư; Ông Trương Văn Cẩm – Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam; Ông Trương An Dương - Giám đốc khối BDS nhà ở Frasers Property.

Chia sẻ về ý nghĩa Chương trình Đông Nam Á của OECD năm 2022, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp kinh tế Nguyễn Minh Hằng cho rằng, sự kiện là cơ hội để Việt Nam thúc đẩy quan hệ OECD-Đông Nam Á, đóng góp vào tiến trình phục hồi và phát triển kinh tế của khu vực.

Bà Nguyễn Minh Hằng - Trợ lý Bộ trưởng, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp Kinh tế Bộ Ngoại giao. (Ảnh: Nguyễn Việt)

Hiện tại, vấn đề chuỗi cung ứng đặt ra bài toán rất lớn cho thế giới nói chung và khu vực Đông Nam Á nói riêng. Sự kiện giúp các nước OECD và Đông Nam Á có cơ hội chia sẻ những khó khăn, bất cập và tìm giải pháp phục hồi chuỗi cung ứng trong bối cảnh mới.

Theo nhận định của các chuyên gia, Đông Nam Á là mắt xích quan trọng để đảm bảo chuỗi cung ứng toàn cầu. Với ý nghĩa như vậy, bà Nguyễn Minh Hằng cho rằng, Diễn đàn này có ý nghĩa rất lớn với khu vực, mở ra kênh hợp tác quan trọng giữa các nước OECD và Đông Nam Á.

Bà Nguyễn Minh Hằng thông tin, kết quả cụ thể của chương trình này là thành lập Mạng lưới doanh nghiệp OECD-Đông Nam Á. Đây là một kết quả quan trọng của Chương trình SEARP nhiệm kỳ 2022-2025 nhằm kết nối các nước OECD và Đông Nam Á, tăng cường sự tham gia của khu vực tư nhân trong các hoạt động của Chương trình SEARP.

Mạng lưới này cũng tăng cường hợp tác giữa doanh nghiệp các nước OECD và doanh nghiệp Việt Nam cũng như doanh nghiệp Đông Nam Á với doanh nghiệp Việt Nam.

Đối với Việt Nam, theo Vụ trưởng Vụ Tổng hợp kinh tế, Diễn đàn kinh tế cao cấp Việt Nam-OECD tạo cơ hội để các chuyên gia các nước thảo luận, đánh giá về thách thức và phương hướng giải quyết để doanh nghiệp Việt tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu trong bối cảnh mới. Qua đó, Chính phủ tạo hành lang pháp lý thuận lợi hơn để khuyến khích, tạo động lực cho doanh nghiệp và nâng vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Nói về vai trò cầu nối của Bộ Ngoại giao và triển khai mạnh mẽ công tác Ngoại giao kinh tế phục vụ phát triển đất nước trong tình hình mới, nhằm hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp trong mục tiêu tham gia sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu, bà Nguyễn Minh Hằng cho biết, hiện nay, công tác ngoại giao kinh tế là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành ngoại giao.

Thời gian qua, Bộ Ngoại giao và các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài đang đẩy rất mạnh công tác ngoại giao kinh tế và ngoại giao phục vụ phát triển, vai trò cầu nối luôn được ngành Ngoại giao phát huy trên mọi phương diện.

Để phát huy hơn nữa vai trò của ngành trong công tác tư vấn chính sách, kết nối, hỗ trợ doanh nghiệp với các nguồn vốn FDI chất lượng cao, dự kiến hàng tháng Bộ Ngoại giao sẽ tổ chức giao ban trực tuyến giữa Bộ trưởng với các cơ quan đại diện Việt Nam tại nước ngoài, các bộ, ngành liên quan, đại diện các hiệp hội, doanh nghiệp. Tại đây, những vấn đề rất cụ thể sẽ được đưa ra bàn thảo, tháo gỡ nhằm hỗ trợ kịp thời cho doanh nghiệp, nâng cao vai trò của Ngoại giao kinh tế.

Trợ lý Bộ trưởng Nguyễn Minh Hằng nhận định, doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước rất nhiều cơ hội. Để hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao vị thế và vai trò của mình trên thị trường quốc tế, cần có sự chung tay của các bộ, ban, ngành, các hiệp hội… vì một mục tiêu chung là tạo nền tảng tốt nhất cho doanh nghiệp Việt Nam có thể bay cao và vươn xa hơn nữa.

"Tôi cho rằng, chúng ta đang có sự quan tâm và quyết tâm rất cao từ phía Đảng, Chính phủ, các Bộ, ngành và tôi tin tưởng đây sẽ là những tiền đề vững chắc cho doanh nghiệp “vươn ra biển lớn”", bà Nguyễn Minh Hằng tin tưởng.

Ông Nguyễn Anh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư. (Ảnh: Nguyễn Việt)

Ông Nguyễn Anh Tuấn – Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, Việt Nam có vị trí quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu vì sự tăng trưởng ổn định và nhanh trong thời gian qua. Việt Nam cũng đã ký kết hơn 15 Hiệp định thương mại tự do (FTA), chiếm 3/4 thị trường toàn cầu. Đây là lý do mà Việt Nam đang trở thành một mắt xích vô cùng quan trọng trong chuỗi cung ứng thế giới.

Dù sở hữu nhiều tiềm năng nhưng hiện nay chúng ta vẫn chưa khai thác được hết. Dù chúng ta đang có nền kinh tế tăng trưởng cao tại ASEAN, có nhiều cải cách về kinh tế nhưng để có thể đóng góp sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, Việt Nam cần phải tận dụng mạnh hơn nữa sức mạnh của chuyển đổi số để nâng cao sức mạnh riêng có.

Hiện nay, cơ hội và thách thức đang đan xen. Về cơ hội, Việt Nam luôn được đánh giá là điểm đến an toàn đối với các nhà đầu tư. Trong hai năm đại dịch Covid-19 vừa qua, chúng ta đã kiểm soát tốt dịch bệnh, đồng thời thực hiện tốt mục tiêu kép, vừa chống dịch, vừa phát triển kinh tế. Năm nay, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam dự kiến sẽ đạt gần 7%, đây là mức tăng trưởng cao nhất khu vực và thế giới.

Ngoài ra, nền kinh tế vĩ mô, môi trường đầu tư của Việt Nam cũng được đánh giá là an toàn và đó là điều mà nhà đầu tư nào cũng cần, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế thế giới còn phức tạp và nhiều biến động như hiện nay. Nét hấp dẫn của Việt Nam còn được thể hiện ở chỗ Việt Nam cũng là nền kinh tế mở với rất nhiều FTA đã ký kết.

Về thách thức, trước hết là các luồng đầu tư mới trên thế giới, đặc biệt là xu hướng Trung Quốc+1, khi các tập đoàn đa quốc gia, các doanh nghiệp lớn trên thế giới đang chuyển dần nhà máy ra khỏi Trung Quốc để tìm kiếm các quốc gia tiềm năng cho chuỗi cung ứng toàn cầu.

Việt Nam là một trong những lựa chọn sáng giá nhưng liệu chúng ta có tận dụng được cơ hội này để đón đầu được cơ hội hay không thì đó lại là một thách thức lớn.

Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài Nguyễn Anh Tuấn nhận thấy, vấn đề tạo kết nối giữa doanh nghiệp trong và ngoài nước là yếu tố quan trọng, là quan điểm chỉ đạo quan trọng của Bộ Chính trị. Làm thế nào để tạo sự kết nối, lan tỏa giữa doanh nghiệp trong và ngoài nước để hội nhập và phát triển kinh tế đặt ra bài toán với các cơ quan quản lý nhà nước.

Ông Tuấn nhấn mạnh: “Chúng ta không thể xé lẻ từng cây đũa, mà cần bó lại thành từng bó, như vậy, mới tạo được sức mạnh. Điều đó có nghĩa là cần kết nối hiệu quả các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Đồng thời, cần sự tham gia của các hiệp hội doanh nghiệp với vai trò chuyên gia, để kết nối, lan tỏa các doanh nghiệp trong cùng lĩnh lực.

Cuối cùng là vai trò của các cơ quan quản lý nhà nước. Cần cải thiện, tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh để doanh nghiệp phát triển, nâng cao năng lực cạnh tranh. Từ đó, đóng góp vào sự phát triển của đất nước trong hướng xanh, sạch”.

Hơn lúc nào hết, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài nhận định, vai trò của các cơ quan quản lý nhà nước là vô cùng quan trọng. Trong giai đoạn hiện nay, một chính sách đúng có tác động cực lớn. Ngược lại, một chính sách sai có thể kéo lùi sự phát triển của doanh nghiệp.

Vì vậy, ông Nguyễn Anh Tuấn khẳng định, các cơ quan cần bám sát các hiệp hội doanh nghiệp và doanh nghiệp để tìm điểm yếu, khắc phục khó khăn để đưa ra các cơ chế chính sách hợp lý. Từ đó, đồng hành cùng doanh nghiệp tạo thuận lợi trong quá trình phát triển, đầu tư ra nước ngoài để giảm bỡ ngỡ, khó khăn.

Ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may. (Ảnh: Nguyễn Việt)

Đề cập một ngành xuất khẩu thế mạnh của kinh tế Việt Nam, ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam nhận định, dệt may là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Năm 2021, kim ngạch xuất khẩu của ngành đạt 40 tỷ USD, năm nay dự kiến đạt 44 tỷ USD.

Đối với ngành dệt may, chuỗi cung ứng tương đối thấp, chúng ta yếu về khâu cung ứng, yếu về thương mại, chỉ mạnh về gia công xuất khẩu. 65-70% nguyên phụ liệu cho ngành dệt may phải nhập khẩu, vì vậy, chuỗi cung ứng của ngành đang phụ thuộc vào nước ngoài rất nhiều, từ đầu vào đến đầu ra.

Ông Cẩm cho biết, dịch Covid-19 vừa qua đã tác động mạnh tới ngành. Các doanh nghiệp bị ảnh hưởng mạnh, từ nguyên vật liệu tới sản xuất.

Tuy nhiên, ngành cũng có cơ hội rất lớn. Nhưng để khai thác được cơ hội, thời gian tới, việc làm thế nào để có chuỗi cung ứng bền vững là rất quan trọng.

Nhu cầu đầu tư vào ngành dệt may Việt Nam cũng rất lớn. Hiện nay, Việt Nam đã ký kết 15 hiệp định thương mại đầu tư (FTA), việc quan trọng là cần khai thác hiệu quả các hiệp định này để mang lại lợi ích cho doanh nghiệp. Việc thu hút đầu tư cũng cần lựa chọn trọng tâm, trọng điểm, không tràn lan.

Để doanh nghiệp Việt có thể tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, ngành Dệt may cần phải có một chiến lược phát triển dài hạn trong giai đoạn tới, ít nhất là đến năm 2035.

Muốn phát triển ngành Dệt may theo xu hướng xanh và bền vững thì nguồn vốn rất quan trọng. Cần phải có chế độ chính sách phù hợp để tạo điều kiện cho doanh nghiệp có thể tiếp cận nguồn vốn kịp thời để chuyển đổi xanh, phát triển bền vững.

Ông Trương An Dương, Giám đốc khối Bất động sản nhà ở Frasers Property. (Ảnh: Nguyễn Việt)

Ông Trương An Dương - Giám đốc Khối Bất động sản nhà ở, Frasers Property Việt Nam cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, so với thế giới, Việt Nam có lợi thế về nguồn nhân lực. Việt Nam sở hữu nguồn nhân lực trẻ, lợi thế cạnh tranh nguồn lớn. Bài toán đặt ra là làm thế nào để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để tham gia chuỗi cung ứng trong 20 năm tới.

Bên cạnh đó, phát triển nghiên cứu khoa học công nghệ, chuyển đổi số, tạo giá trị cho nền kinh tế cũng là vấn đề đặt ra cho Việt Nam trong tương lai.

Ông Trương An Dương nhìn nhận, hiện các doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI đầu tư vào Việt Nam còn gặp những khó khăn nhất định khi tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong bối cảnh này, doanh nghiệp Việt Nam và thế giới cần bắt tay hợp tác để giải quyết khó khăn.

Ngoài ra, doanh nghiệp cần tận dụng tối đa các FTA mà Việt Nam đang có. Đây là nền tảng mạnh mẽ cho doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI khi tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

Lấy ví dụ từ Frasers Property Vietnam, ông Trương An Dương cho hay, các doanh nghiệp Mỹ, châu Âu và một số quốc gia châu Á rất quan tâm đến phát triển bền vững. Do đó, Frasers Property Vietnam nỗ lực tìm hiểu, đảm bảo chứng chỉ xanh khi hợp tác với các doanh nghiệp này.

Song song với đó, doanh nghiệp chú trọng phát triển dịch vụ, khai thác nhân công, hoàn thiện thủ tục giấy tờ về thuế…

Nhận định về cơ hội và thách thức của doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng hiện nay, ông Trương An Dương cho biết, trong thời gian vừa qua, khả năng kiểm soát kinh tế vĩ mô ổn định, kiểm soát tỷ giá tốt của Chính phủ đã tạo ra cho Việt Nam một vị thế mạnh để cạnh tranh, để phát triển và tham gia chuỗi cung ứng.

Việt Nam cũng có vị trí địa lý tốt, là trung tâm luồng giao thông thương mại ở châu Á, lại sát cạnh Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

“Đối với doanh nghiệp phát triển bất động sản chúng tôi, thời gian vừa qua, chúng tôi đã làm việc khá nhiều với các tỉnh, thành trong việc mở rộng bất động sản công nghiệp. Khi tiếp xúc với chính quyền địa phương, mọi người đều mở cửa, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào tỉnh nhà.

Tuy nhiên, chất lượng về dịch vụ công chưa được lan tỏa, vì vậy, cần nỗ lực cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho các doanh nghiệp”, ông Dương chia sẻ.

Chia sẻ ấn tượng với phát biểu của ông Trương An Dương về phát triển bất động sản công nghiệp, ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài nhận định, doanh nghiệp phải có cái tâm. Nhà nước, doanh nghiệp, người dân cùng đồng lòng và có tâm để xây dựng kinh tế, xã hội. Chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp và người dân cùng chung tiếng nói, cùng chung mục đích để xây dựng nền kinh tế Việt Nam toàn diện, hướng tới tăng trưởng bền vững, tăng trưởng xanh để đạt được mục tiêu xây dựng đất nước đến năm 2030 và 2045.

Về thách thức của doanh nghiệp, ông Tuấn nói: “Hiện nay, thách thức của doanh nghiệp là rất rõ ràng, rất lớn, doanh nghiệp cũng đã nhận diện được.

Đầu tiên, đó là là năng lực cạnh tranh. So với trước đây, năng lực của doanh nghiệp Việt Nam đã tăng đáng kể, tuy nhiên, so với khu vực và thế giới, chúng ta cần phải nỗ lực hơn nữa”.

Thách thức thứ hai, theo Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, đó là sự thiếu kết nối với cộng đồng doanh nghiệp khu vực và thế giới. Chính vì vậy, Diễn đàn OECD-Việt Nam hôm nay có ý nghĩa rất quan trọng, giúp doanh nghiệp có thêm những người bạn, những đối tác để mở rộng quan hệ.

Ngoài ra, doanh nghiệp Việt Nam còn đang khá hạn chế về kết nối, về công nghệ, về tính chuyên nghiệp, khả năng nhận định hay tầm nhìn để phát triển.

Cũng theo ông Tuấn, không thể một sớm một chiều có thể cải thiện được những hạn chế, tồn tại trên. Vì vậy, cần sự hợp tác với các đối tác có nhiều kinh nghiệm, tạo ra network với các doanh nghiệp, tập đoàn lớn thì sẽ tạo ra cơ hội phát triển.

Đối với doanh nghiệp Việt Nam, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài nhận định, việc hợp tác rất đa dạng, không chỉ tập trung vào lĩnh vực nào. Việc của Chính phủ là hỗ trợ để doanh nghiệp có kết nối, có điểm tựa để có thể tự lực cánh sinh. Các cơ quan bộ ngành cũng cần chung tay để tạo ra kết nối, giúp doanh nghiệp.

Ví dụ, ngoại giao kinh tế kết hợp với xúc tiến đầu tư, thương mại để Chính phủ đồng hành cùng doanh nghiệp, tiếp tục mở rộng thị trường. Ngoài ra, cần khai thác hiệu quả 15 FTA đã được ký kết.

Chính phủ hỗ trợ doanh nghiệp thông qua các kênh ngoại giao, song phương để tạo sự hỗ trợ từ phía sở tại.

Thêm vào đó, ngoài việc cung cấp thông tin cho doanh nghiệp, các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài cần phải ở bên cạnh để hỗ trợ doanh nghiệp, đồng thời, cộng đồng doanh nghiệp cũng chính là cánh tay nối dài để hợp tác với các đối tác.