Đây là quan điểm được đưa ra trong bài viết mới đây của tác giả Michel Cabirol với tựa đề “Xuất khẩu vũ khí có thể đe dọa đối với quyền tự chủ của Pháp” đăng trên tờ La Tribune. Theo đó, kể từ 4 năm qua, kim ngạch xuất khẩu vũ khí sản xuất tại Pháp đã liên tục phá vỡ kỷ lục, đạt tổng giá trị lên đến 16,92 tỷ Euro.
Tuy nhiên, nhiều người chỉ tập trung vào ca ngợi thành tích này mà quên đi những rủi ro có thể có đối với quyền lợi của Pháp khi xuất khẩu vũ khí tiên tiến. Những vấn đề này chỉ được nhắc lại khi Viện Quan hệ quốc tế Pháp (IFRI) công bố một nghiên cứu mang tên “Chính sách của Pháp nhằm hỗ trợ xuất khẩu quốc phòng”.
Lợi ích chi phối
Theo đó, tác giả của nghiên cứu IFRI Lucie Beraud-Sudreau đặt câu hỏi: "Liệu xuất khẩu vũ khí có thể thách thức các lợi ích khác liên quan tới Pháp và các đối tác chiến lược?". Tác giả của nghiên cứu này cho rằng, nhu cầu xuất khẩu cũng đặt ra “rủi ro cho quyền tự chủ chiến lược của Pháp” bằng cách trở thành một ưu tiên hơn đối với các nhu cầu của lực lượng vũ trang Pháp. Theo kế hoạch, 6 chiếc Rafale đã sẵn sàng được giao cho khách Ai Cập và công tác đào tạo phi công nước ngoài cũng chiếm nguồn lực đáng kể của phi công Pháp.
| Máy bay chiến đấu Rafale của Pháp. (Nguồn: AFP) |
Cuối cùng, Lucia Beraud-Sudreau đặt ra mối nghi ngại về tầm quan trọng của xuất khẩu vũ khí, khi nó có thể định hướng các quyết định ngoại giao - chiến lược. Việc Pháp bán vũ khí cho Saudi Arabia là một ví dụ về việc xuất khẩu vũ khí ảnh hưởng tới chính sách đối ngoại của quốc gia. Nghiên cứu của IFRI nhận định: “Trong trường hợp này, bán vũ khí, thay vì là kết quả tích cực của quan hệ đối tác chiến lược giữa Pháp với các quốc gia khác, ngược lại sẽ trở thành mục tiêu chính cho việc tìm kiếm các quan hệ đối tác như thế”.
Hơn nữa, xuất khẩu vũ khí “có rủi ro gắn liền với các lực lượng vũ trang Pháp”. Trong cuộc Chiến tranh vùng Vịnh, lực lượng không quân Pháp đã phải đối mặt với các chiến đấu cơ Mirage F1 mà Pháp bán cho Saddam Hussein chỉ vài năm trước đó. Tương tự như vậy, khi tham chiến tại Libya, quân đội Pháp đã phải đau đầu với những máy bay chiến đấu Mirage F1 và tên lửa chống tăng Milan mà nước này từng bán cho chế độ Gaddafi những năm 2007 - 2008.
Rủi ro từ chuyển giao công nghệ
Bên cạnh đó, việc chuyển giao công nghệ có thể tiềm ẩn về những rủi ro lâu dài. Theo nghiên cứu này của IFRI, chuyển giao công nghệ sẽ tăng cường sức mạnh cho đối thủ cạnh tranh với Pháp hiện nay và cả trong tương lai, đồng thời khiến quốc gia này mất đi sự ưu việt về công nghệ chế tạo.
Ngoài ra, chuyển giao công nghệ sẽ dẫn đến sự xuất hiện các tác nhân mới trên thị trường vũ khí toàn cầu. Các tác nhân này có thể quay lại cạnh tranh và chiếm mất việc làm tại các thị trường trong nước bao gồm cả sản xuất và/hoặc các dịch vụ bảo dưỡng đi kèm….
Nghiên cứu của IFRI đã dẫn chứng ví dụ về việc chuyển giao công nghệ đã khiến Pháp đánh mất nhiều lợi thế về mặt kinh tế và quân sự. Năm 1980, thông qua Aerospatiale (nay là Airbus), Pháp đã bán 50 giấy phép cho việc sản xuất các trực thăng AS-365 Dauphin/AS-565 Panther cho Trung Quốc. Nhưng vào những năm 1990, Trung Quốc vẫn tiếp tục sản xuất các máy bay trực thăng loại này và vượt quá số lượng giấy phép ủy quyền. Bên cạnh đó, nhờ vào các bí quyết công nghệ thu nhận được, Trung Quốc đã sản xuất trực thăng Z-9, một trong những loại trực thăng quân sự chính của quân đội nước này và xuất khẩu sang Campuchia, Pakistan, Namibia và Zambia.
| Một trong những máy bay trực thăng Z-9 được Trung Quốc bán cho quân đội Bolivia. (Nguồn: Cơ quan thông tin Bolivia) |
Bất chấp những nguy cơ từ chuyển giao công nghệ, xuất khẩu vũ khí từ các tác nhân mới đã trở nên ngày càng quan trọng trong những năm gần đây. Theo đánh giá của tổ chức Frost & Sullivan, giá trị xuất khẩu vũ khí từ các tác nhân mới có thể tăng từ mức 36,36 tỉ USD vào năm 2012 lên 49,61 tỉ USD vào năm 2021.
Tạp chí Jane’s Defense cũng tính toán rằng trong thời gian giữa năm 2012 và 2022, những công ty quốc phòng của các tác nhân mới sẽ có doanh số lên đến 100 tỷ USD tại các thị trường ngoài Mỹ và châu Âu. Chắc chắn đây sẽ là những “quả bom nổ chậm” đối với công nghiệp phương Tây.