 |
| Đợt hạn hán và xâm nhập mặn tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long kỷ lục trong vòng 100 năm qua. (Ảnh minh họa) |
Thông tin vừa được đưa ra tại buổi họp báo thường kỳ tháng 3 do Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức chiều 17/3 tại Hà Nội.
Đã được cảnh báo từ sớm
Theo ông Lê Thanh Hải, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia, đợt hạn hán và xâm nhập mặn tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long là kỷ lục trong vòng 100 năm qua, nhưng đã được dự báo và cảnh báo từ rất sớm.
“Chúng tôi đã đưa ra nhận định về hiện tượng El Nino ở mức độ kỷ lục kéo dài suốt năm 2015 và còn kéo dài sang năm 2016. Việc cảnh báo hạn hán và xâm nhập mặn cũng được phát vào giữa mùa mưa của năm 2015”, ông Hải nói.
Ông Hải cho biết thêm, hiện tượng El Nino đang ở mức kỷ lục, hiện đã hơn 3,1 độ, cao hơn cả đợt El Nino năm 1997-1998 (2,3 độ). Hiện tượng El Nino cao đỉnh điểm sẽ còn tiếp tục gây ra hậu quả hạn hán đối với các tỉnh khu vực Tây Nguyên, Nam Trung Bộ, Trung Trung Bộ và có khả năng lan rộng ra Bắc Trung Bộ trong các tháng tiếp theo.
Cục trưởng Cục Khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu Nguyễn Văn Tuệ cho hay, trong tháng 2/2016 hầu như không có mưa nên ảnh hưởng rất lớn đến dòng chảy chính sông Mekong.
“Khi lượng mưa ít, nhu cầu sử dụng nước của các quốc gia trong lưu vực tăng, nên nguồn nước vào Việt Nam càng ít, hạn hán diễn ra nghiêm trọng. Mùa lũ năm 2015 rất nhỏ dẫn đến dòng chảy chuyển tiếp đầu mùa khô từ thượng lưu về đồng bằng sông Cửu Long ở mức thấp lịch sử. Dự báo, đến cuối tháng Ba, đầu tháng Tư là đỉnh điểm của mùa khô, tình hình sẽ còn nguy cấp hơn nữa”, ông Tuệ cảnh báo.
Hai tuần nữa nước mới về Việt Nam
Ông Trần Đức Cường, Phó Chánh văn phòng thường trực Ủy ban sông Mekong Việt Nam cho biết, vừa qua Việt Nam đã thông qua kênh ngoại giao đề nghị phía Trung Quốc gia tăng lưu lượng xả nước từ Thủy điện Cảnh Hồng (Vân Nam, Trung Quốc) xuống hạ lưu sông Mekong để khắc phục tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn tại một số tỉnh đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam. Ngày 15/3, Thủy điện Cảnh Hồng đã thực hiện xả nước lên 2.000 m3/s trên sông Mekong.
Ủy hội sông Mekong tính toán, sẽ có từ 27% - 54% lượng nước xả về đến được đồng bằng sông Cửu Long. Ủy hội sẽ tiếp tục giám sát lưu lượng nước được xả về từ Trung Quốc thông qua 48 trạm quan trắc trên hệ thống sông Mekong, trong đó có 2 trạm quan trắc trên địa phận Trung Quốc.
“Để dòng nước đó về được đến Việt Nam thì sẽ phải mất không dưới 2 tuần, thậm chí là 3 tuần”, ông Cường khẳng định.
Ông Cường thông tin thêm, không riêng gì Việt Nam, tình trạng khô hạn cũng đang diễn ra trên toàn lưu vực sông Mekong. Khô hạn tại Lào, Thái Lan cũng rất nặng nề. Các quốc gia này hoàn toàn có thể sử dụng nguồn nước từ thượng nguồn về trước Việt Nam nên Ủy hội sông Mekong phải đóng vai trò điều phối chung bằng cách yêu cầu các quốc gia trên lưu vực sông sử dụng nguồn nước với ưu tiên cao nhất là chống hạn, không sử dụng cho mục đích khác. Đặc biệt, không được lưu trữ nguồn nước quý giá này trên các hồ chứa, bậc thang thủy điện, kể cả trên dòng chính và dòng nhánh.
Cũng theo ông Cường, Ủy ban sông Mekong Việt Nam không tham mưu cho công hàm của Bộ Ngoại giao về lưu lượng xả nước. “Hiện Trung Quốc chỉ chứa 50% dung tích hữu ích là có 23 tỷ khối, ở hồ thủy điện phía dưới; Thái Lan và Lào là 20 tỷ khối nên việc sử dụng nước thừa trên các hồ chứa có thể giải quyết được bài toán khô hạn. Vì thế chúng tôi khuyến cáo Bộ Ngoại giao làm việc với các nước trong đó có Trung Quốc để sử dụng nước chứa trên hồ chứa chứ không khuyến cáo về lưu lượng xả cụ thể”, ông Cường nhấn mạnh.
Về giải pháp trước mắt cho vấn đề hạn hán, xâm nhập mặn trong thời gian chờ nước từ Trung Quốc về, Ủy hội sông Mekong khuyến nghị, các địa phương cần tiếp tục triển khai các biện pháp chống hạn, xâm nhập mặn khác như: nạo vét kênh mương, điều tiết công trình thủy lợi ngăn mặn, tranh thủ các thời điểm thuận lợi để lấy và trữ nước ngọt…
Nói về hướng giải pháp lâu dài, theo ông Cường, ngay từ sau Tết Nguyên đán, Ủy ban sông Mekong Việt Nam đã nghiên cứu, phân tích, đánh giá xác định nguyên nhân chính xác cho tình trạng hạn, mặn tại đồng bằng sông Cửu Long hiện nay. Sau khi xác định nguyên nhân, Ủy ban sông Mekong Việt Nam đã có phân tích đánh giá thiệt hại môi trường và kinh tế, có báo cáo chi tiết cho Thủ tướng Chính Phủ và đưa ra khuyến cáo. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để đưa ra những giải pháp căn cơ, bền vững để giải quyết tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn ở khu vực này.
