Tin vui cho phát hành báo chí ở Việt Nam

Báo in nước ngoài rất chú trọng công tác phát hành (Theo MSN)

Phát hành báo chí thế giới

Trên thế giới, báo mạng, báo miễn phí bùng nổ khiến cho nhiều tờ báo in danh tiếng liên tục giảm. Năm 2007, Pháp ra 2 tờ báo miễn phí là “20 Minute” và “ Le Metro”, với gần 2 triệu bản/ngày, chiếm tới 15% tổng số phát hành báo giấy ở Pháp. 

Tờ Le Monde của Pháp từ 400.000 bản/kỳ, tụt xuống còn khoảng 350.000 bản/kỳ. Tờ Washington Post của Mỹ tụt xuống còn dưới 1 triệu bản/kỳ. Tờ New York Times giảm 3,85%, Los Angeles Times giảm 5,13%...

Phát hành báo chí ở nhiều nước trên thế giới là một ngành tổ chức rất có quy củ, chuyên nghiệp. Mạng lưới phân phối phủ khắp toàn quốc, mở rộng tới nhiều quốc gia trên thế giới. 

Nhiều quốc gia có những tờ báo phát hành hàng triệu bản/kỳ như Yomiuri Shimbun 10 triệu bản/kỳ, Asahi Shimbun 8 triệu bản/kỳ (Nhật), Washington Post (Mỹ): trên 1 triệu bản/kỳ, Cankao Xiaoxi: 9,18 triệu bản/kỳ, Peoples Daily: 2,7 triệu bản/kỳ và Yangcheng Evning News: 1,86 triệu bản/kỳ (đều của Trung Quốc)…

Báo được phát hành tới tay bạn đọc một cách nhanh chóng. Như tờ Asahi Shimbun, in 8 triệu bản, với 11 thứ tiếng, phát hành tới 11 quốc gia trong ngày, thời gian phân phối tới các đại lý cũng chỉ diễn ra trong vòng chưa tới 1 giờ đồng hồ. Tất cả các khâu lên số lượng, đóng gói, chuyển ra xe hơi đều được tự động hóa. Trong khi đó ở VN, một tờ báo có 60.000 bản/kỳ, cũng phải mất tới 4-5 tiếng để thực hiện các công đoạn trên.

Để cạnh tranh với báo mạng, các tờ báo in nước ngoài còn hợp tác với nhau trong công tác phát hành. Năm 2007, ở Nhật Bản, tờ Yomiuri Shibun, có số lượng phát hành hàng đầu thế giới đã hợp tác với đối thủ là tờ Asahi Shimbun và tờ nhật báo kinh doanh Nikkei để tạo điều kiện cho việc phát hành tốt hơn.

Có lẽ chính thế mà dù trong tình hình hiện tại, các báo in trên thế giới bị tụt giảm thị phần, nhưng báo in của Nhật vẫn được xếp hàng đầu, có số lượng độc giả bình quân đầu người đông nhất thế giới (631/1000 người) và đứng hàng thứ 3 trong top 5 thị trường báo chí lớn nhất thế giới.

Hiện nay các tờ báo mạnh trên thế giới vẫn luôn bảo đảm phân phối đến tận nhà.

Thực trạng ngành phát hành báo chí ở VN

Tại "Phố Báo" của Hà Nội: Nơi những bao kiện báo chí đến với từng tỉnh thành trong nước bằng những cách thủ công thế này (Ảnh: ChitXinh)

Ở nước ta hiện nay, ngoài một công ty Phát hành báo chí Trung ương (PHBCTƯ), còn có rất nhiều công ty phát hành báo chí khác hoạt động, chưa kể mỗi cơ quan báo chí lại có hệ thống phát hành riêng của mình

Công ty PHBCTƯ có ưu điểm là trang thiết bị vận chuyển tương đối hùng hậu, có hệ thống phân phối trong cả nước và lượng khách hàng tương đối cố định. Nhưng chính vì thế tính năng động khó được phát huy vì quy trình phân phối ổn định, cơ chế tài chính không linh hoạt, tạo sức ỳ. Gần như công ty đã mất thị phần trong khối báo chí thể thao vào tay hệ thống phát hành báo chí tư nhân.

Ngày 10.4.2009, tại Hà Nội, Đại hội thành lập Hội Phát hành Báo chí VN được tổ chức, thông qua dự thảo và phương hướng hoạt động trong nhiệm kỳ đầu tiên từ 2008-2012. Chủ tịch Hội là Ông Đào Duy Quát, nguyên Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, hiện là chuyên gia cao cấp của ban Tuyên giáo Trung ương, Tổng biên tập báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam.

Do chính sách chiết khấu hoa hồng hợp lý, lại cơ động trong các phương thức vận chuyển nên hệ thống phát hành báo chí tư nhân đã giành thị phần vượt trội hơn hệ thống của nhà nước. Các tờ báo càng có cách chiết khấu hoa hồng và các chính sách hỗ trợ tốt, càng khiến các hệ thống phân phối cạnh tranh ngặt nghèo, gây nên tình trạng nhiều tờ báo có nội dung tốt hơn nhưng lại không ăn khách và không phát hành được, trong khi những tờ mang tính thương mại hóa thì lại bán rất chạy.

Cũng vì lợi nhuận trước mắt, các công ty, đại lý phát hành báo chỉ tìm những tờ báo mạnh, và những địa bàn thuận lợi để làm ăn. Vì vậy phát hành báo chí mới chỉ đến được các đô thị là chính. Một số tờ chỉ phát hành đến lãnh đạo cấp xã, còn nhiều vùng nông thôn, miền núi, khu công nghiệp chưa được phát hành đến. Theo công ty Nghiên cứu thị trường TNS, có tới 60% - 70% lượng báo trên toàn quốc phát hành ở TP HCM.

Còn hệ thống phát hành báo chí VN ra nước ngoài hiện giờ ngoài Xunhasaba đảm trách suốt bao năm nay, thì việc các công ty tư nhân tham gia vào còn gặp nhiều hạn chế ở khâu thủ tục, nên việc đưa báo chí ra nước ngoài cũng chỉ nhỏ, lẻ, chưa thành hệ thống.
 
Ý nghĩa của việc thành lập Hội PHBCVN

Từ phân loại, vận chuyển, những tờ báo đầu tiên đã đến với độc giả... (Ảnh: ChitXinh)

Trong kinh tế thị trường, phát hành báo chí cạnh tranh khiến cho đạo đức bị tác động bởi lợi nhuận, xuất hiện những mánh khoé để hạn chế nhau, để giành thị phần. Tình trạng gian dối trong việc trả lại báo, như mua lại báo cũ để chuyển thành báo trả lại làm thiệt hại cho các toà soạn, rồi tình trạng người bán báo rong chiếm dụng vốn, không thanh toán cũng đã xuất hiện và là một vấn nạn rất cần chấn chỉnh.

Tính chuyên nghiệp, tính văn hoá trong phát hành báo chí với vấn đề văn minh đô thị, văn minh công cộng cũng cần được chú trọng đối với đội ngũ phát hành, nhất là các sạp báo và người bán báo rong.

Nhiều cơ sở phát hành còn quá lạc hậu. Có nơi văn phòng chỉ là địa chỉ nhà ở, còn giao dịch ở ngoài đường. Phương tiện phát hành đa số rất thô sơ.

Lực lượng phát hành nhìn chung không được đào tạo từ trường lớp nào, nên từ cách thức bán buôn, tới vấn đề văn minh lịch sự cũng còn nhiều chuyện phải chấn chỉnh.

Căn cứ tình hình báo chí, phát hành báo chí VN, và thế giới hiện nay, có thể nói là lĩnh vực phát hành báo chí của chúng ta đang có rất nhiều bất cập, tụt hậu xa so với thế giới. Không thể chậm hơn nữa, phải nhanh chóng hình thành một tổ chức đủ tầm, đủ lực để chấn chỉnh, thúc đẩy công tác phát hành báo chí phát triển.

Khi có Hội PHBCVN, công tác phát hành báo chí sẽ dần được khẳng định là một nghề của xã hội hiện đại. Lợi ích đó sẽ giúp nghề này đến với nhiều người, xóa bỏ dần việc bán báo lòng lề đường không văn minh, mang tới cho nghề phát hành báo chí một diện mạo mới. Phát hành báo chí sẽ trở thành một ngành văn hóa, góp phần xây dựng xã hội hiện đại.

Một vài số liệu về phát hành báo chí VN (tính đến tháng 12.2008)

Hà Nội: 60 đại lý, 700 quầy sạp báo,1.000 người bán dạo. TP.HCM: 200 đại lý, 1.400 quầy sạp báo, 3.000 người bán dạo. TP.Cần Thơ: 10 đại lý, 80 quầy sạp, 200 người bán dạo. Đà Nẵng: 10 đại lý, 60 quầy sạp, 200 người bán dạo.

Theo Tuần Việt Nam