An ninh khu vực toàn diện và trật tự tương lai châu Á

Minh Vương
Đông Á có thể sử dụng vị thế lãnh đạo các tổ chức khu vực và đa phương năm 2023 để hướng tới xây dựng an ninh khu vực toàn diện.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Thành công của G20, APEC và Hội nghị ASEAN vừa qua cho thấy các nước Đông Á có đủ khả năng tìm kiếm, khơi gợi đồng thuận trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng. (Nguồn: EPA/EFE)
Thành công của G20, APEC và Hội nghị ASEAN vừa qua cho thấy các nước Đông Á có đủ khả năng tìm kiếm, khơi gợi đồng thuận trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng. (Nguồn: EPA/EFE)

Thành công và cơ hội

Thành công của Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) tại Indonesia và Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) tại Thái Lan tháng trước đã thu hút sự chú ý của thế giới. Nó cho thấy Đông Á (bao gồm 10 nước ASEAN và 6 nước đối tác) hoàn toàn có đủ năng lực xây dựng đồng thuận trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị đang ngày một gia tăng.

Trong bối cảnh Ấn Độ trở thành Chủ tịch G20, Indonesia nắm giữ cương vị Chủ tịch luân phiên ASEAN và Nhật Bản làm Chủ tịch G7, năm 2023 sẽ mang đến cho khu vực này một cơ hội đặc biệt để tận dụng lợi thế và định hình chương trình nghị sự đa phương cho phần còn lại của thập kỷ.

Đông Á là một trong những nơi mà chủ nghĩa đa phương và hội nhập quốc tế vẫn còn cơ hội chống lại chủ nghĩa bảo hộ và dân tộc quá khích. Các thể chế đa phương được phát triển tại châu Á như Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác (TAC), Diễn đàn khu vực ASEAN, Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á và Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP)-là những công cụ mạnh mẽ để tăng cường hội nhập trong các lĩnh vực an ninh và kinh tế thông qua xây dựng quy tắc đa phương và hợp tác.

Tuy nhiên, Đông Á cũng đang bị mắc kẹt ở tâm điểm của căng thẳng địa chiến lược. Trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, không một quốc gia đơn lẻ nào có thể đơn phương bảo đảm khả năng phục hồi, chống chịu và chủ quyền của mình. Thay vào đó, sức mạnh và an ninh chỉ có thể được tìm thấy thông qua hợp tác, trong một cách tiếp cận toàn diện. Khả năng phục hồi của một quốc gia trước tác động của biến đổi khí hậu, hay việc có thể tiếp cận các thị trường năng lượng, thực phẩm tự do hay không tác động đến các quốc gia khác.

Khái niệm mới mà cũ

Có lẽ, đã đến lúc khu vực và thế giới nên suy nghĩ lại, không chỉ về an ninh quốc gia, an ninh quân sự, mà còn về cách tăng cường an ninh khu vực toàn diện. Đây là một ý tưởng đa diện, bao gồm tất cả các cấu phần của an ninh-quân sự, kinh tế, môi trường và xã hội-dựa trên hiểu biết rằng những lợi ích này chỉ có thể được bảo đảm thông qua hợp tác trong một hệ thống khu vực hợp tác tích cực về chính trị và phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế.

Trên thực tế, an ninh khu vực toàn diện từ lâu đã là một đặc điểm trong tư duy chính sách tại Đông Á. Thực tế cho thấy, ngay cả khi các cải cách cấu trúc và kinh tế, động lực quan trọng đằng sau tăng trưởng thần kỳ của châu Á hậu Thế chiến II, xuất phát từ chính phủ từng nước, song chúng đều được hỗ trợ và thúc đẩy bởi các thể chế đa phương và hỗ trợ chính trị thông qua hợp tác khu vực và quốc tế. Thông qua việc đưa các nền kinh tế xích lại gần nhau hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho đối thoại, xây dựng thói quen hợp tác và đồng thuận, cấu trúc kinh tế Đông Á đã hình thành dựa trên sự phụ thuộc lẫn nhau trong khu vực.

TAC của ASEAN-một bộ quy tắc ràng buộc pháp lý cho các mối quan hệ giữa các nước ký kết-đã tìm cách “thúc đẩy hòa bình vĩnh viễn, tình hữu nghị và hợp tác lâu dài” từ năm 1976.

Hiện hiệp ước này có 49 thành viên từ nhiều châu lục, phản ánh giá trị xuyên lục địa của các nguyên tắc trong hiệp ước. Sự ra đời của RCEP lấy ASEAN làm trung tâm, đi kèm một nền tảng dành riêng để tăng cường hợp tác kinh tế là cơ hội để thúc đẩy cấu phần kinh tế trong khái niệm an ninh khu vực toàn diện.

Tuy nhiên, xuyên suốt chiều dài lịch sử hậu Thế chiến II, khu vực này thường bị chi phối bởi khuôn khổ liên minh của Mỹ. Trong bối cảnh các hành động của Mỹ tại khu vực đang ngày càng tập trung vào kiểm soát ảnh hưởng của Trung Quốc, Đông Á đang trở thành chiến trường mới cho cạnh tranh nước lớn. Đáng ngại hơn, nhiều quốc gia đang đứng trước lời mời “chọn bên”. Điều này có thể gây xói mòn chủ quyền, ảnh hưởng tới năng lực bảo đảm an ninh toàn diện của chính họ.

May mắn thay, các cuộc gặp song phương giữa lãnh đạo các nước bên lề thượng đỉnh tháng 11 vừa qua tại Đông Nam Á cho thấy dường như vẫn còn một con đường hướng tới đối thoại cởi mở, giải quyết tranh chấp vào thời điểm phù hợp.

Khi đó, các nước Đông Á có thể sử dụng vị thế lãnh đạo các tổ chức khu vực và đa phương năm 2023 để thiết lập một chương trình nghị sự cho khu vực, với ASEAN và đối tác cùng hợp tác hướng tới xây dựng an ninh khu vực toàn diện.

Bằng cách chứng minh rằng sự hợp tác trên một loạt các yếu tố an ninh truyền thống và phi truyền thống vẫn có thể thành công trước áp lực địa chính trị, Đông Á có thể bắt đầu quá trình chuyển đổi sang một trật tự khu vực đa cực, ổn định, qua đó vạch ra con đường cho phần còn lại của thế giới cùng tiến bước.

Hungary chặn EU viện trợ tài chính cho Kiev, Estonia nói ‘không’ với người di cư từ Ukraine

Hungary chặn EU viện trợ tài chính cho Kiev, Estonia nói ‘không’ với người di cư từ Ukraine

Hungary đã nhiều lần phản đối các biện pháp trừng phạt của phương Tây với Moscow vì xung đột Nga-Ukraine.

EU xác nhận cam kết về tư cách thành viên của tất cả các quốc gia Tây Balkan

EU xác nhận cam kết về tư cách thành viên của tất cả các quốc gia Tây Balkan

Lãnh đạo EU khẳng định, hơn bao giờ hết, Liên minh này mong muốn "có một tương lai chung với các đối tác tại Tây ...

Hai lệnh cấm dầu giáng mạnh xuống Nga, EU và Mosocow cùng 'chịu trận'

Hai lệnh cấm dầu giáng mạnh xuống Nga, EU và Mosocow cùng 'chịu trận'

Hầu hết dầu thô của Nga sang châu Âu đã bị cấm - nỗ lực táo bạo nhất của phương Tây nhằm gây áp lực ...

Chủ tịch Trung Quốc đến Saudi Arabia, Mỹ 'không có gì ngạc nhiên'

Chủ tịch Trung Quốc đến Saudi Arabia, Mỹ 'không có gì ngạc nhiên'

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tới thủ đô Riyadh vào chiều 7/12, bắt đầu chuyến thăm cấp nhà nước tới Saudi Arabia ...

Taliban hành quyết công khai ở Afghanistan; Mỹ, EU ‘kịch liệt lên án’

Taliban hành quyết công khai ở Afghanistan; Mỹ, EU ‘kịch liệt lên án’

Mỹ và EU lên án mạnh mẽ vụ hành quyết công khai đầu tiên của Taliban kể từ khi lực lượng này giành lại quyền ...

(theo East Asia Forum)

Xem nhiều

Đọc thêm

Tàu chiến Nga trang bị tên lửa siêu thanh cập cảng Algeria, thăm Syria

Tàu chiến Nga trang bị tên lửa siêu thanh cập cảng Algeria, thăm Syria

Hạm đội phương Bắc thông báo một tàu chiến Nga trang bị tên lửa siêu thanh tối tân ngày 26/7 đã cập cảng Algeria thực hiện cuộc 'chuyến thăm công ...
Chuyển nhượng cầu thủ hôm nay: MU chi 80 triệu Euro để thuyết phục Real Madrid 'nhả' Eduardo Camavinga

Chuyển nhượng cầu thủ hôm nay: MU chi 80 triệu Euro để thuyết phục Real Madrid 'nhả' Eduardo Camavinga

Chuyển nhượng cầu thủ hôm nay: MU tìm cách lôi kéo Camavinga, Man City muốn có Musiala, Antoine Griezmann xem xét gia nhập bóng đá Mỹ.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đưa đối ngoại Việt Nam lên tầm cao mới

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đưa đối ngoại Việt Nam lên tầm cao mới

Những thành tựu đối ngoại của Việt Nam trong hơn một thập kỷ qua có những dấu ấn to lớn của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Mỹ hoan nghênh giải pháp ngoại giao về Biển Đông, Nga cảnh báo có yếu tố làm gia tăng lo ngại an ninh ở khu vực

Mỹ hoan nghênh giải pháp ngoại giao về Biển Đông, Nga cảnh báo có yếu tố làm gia tăng lo ngại an ninh ở khu vực

Ngoại trưởng Mỹ hoan nghênh giải pháp ngoại giao ở Biển Đông trong khi Ngoại trưởng Nga cảnh báo có yếu tố đáng lo ngại ở bán đảo Triều Tiên ...
8 bí quyết giúp phụ nữ trẻ hơn, khỏe hơn

8 bí quyết giúp phụ nữ trẻ hơn, khỏe hơn

Muốn trẻ khỏe, phụ nữ cần duy trì thái độ sống tích cực, chế độ ăn lành mạnh, ngâm chân, uống đủ nước...
Lãnh đạo Đảng, Nhà nước tưởng niệm các Anh hùng liệt sỹ và vào Lăng viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước tưởng niệm các Anh hùng liệt sỹ và vào Lăng viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh

Đoàn lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Ủy ban Trung ương MTTQ đặt vòng hoa tưởng niệm các Anh hùng liệt sỹ và vào Lăng viếng Chủ tịch ...
Tàu chiến Nga trang bị tên lửa siêu thanh cập cảng Algeria, thăm Syria

Tàu chiến Nga trang bị tên lửa siêu thanh cập cảng Algeria, thăm Syria

Hạm đội phương Bắc thông báo một tàu chiến Nga trang bị tên lửa siêu thanh tối tân ngày 26/7 đã cập cảng Algeria thực hiện cuộc 'chuyến thăm công tác'.
Mỹ hoan nghênh giải pháp ngoại giao về Biển Đông, Nga cảnh báo có yếu tố làm gia tăng lo ngại an ninh ở khu vực

Mỹ hoan nghênh giải pháp ngoại giao về Biển Đông, Nga cảnh báo có yếu tố làm gia tăng lo ngại an ninh ở khu vực

Ngoại trưởng Mỹ hoan nghênh giải pháp ngoại giao ở Biển Đông trong khi Ngoại trưởng Nga cảnh báo có yếu tố đáng lo ngại ở bán đảo Triều Tiên tại Hội nghị ở Lào.
Bầu cử Mỹ 2024: Ông Trump bình phục hoàn toàn, không phải đeo băng tai; chỉ trích bà Harris gay gắt

Bầu cử Mỹ 2024: Ông Trump bình phục hoàn toàn, không phải đeo băng tai; chỉ trích bà Harris gay gắt

Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết, ông đã hồi phục sau vụ ám sát bất thành hôm 13/7 và xuất hiện vào ngày 26/7 mà không có băng ở tai phải.
Phái đoàn đại diện Tổng thống Mỹ sang Việt Nam viếng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

Phái đoàn đại diện Tổng thống Mỹ sang Việt Nam viếng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã công bố cử một phái đoàn đại diện Tổng thống sang viếng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Hàn Quốc điều tra rò rỉ thông tin điệp viên, sắp cải tổ nhân sự tình báo quy mô lớn

Hàn Quốc điều tra rò rỉ thông tin điệp viên, sắp cải tổ nhân sự tình báo quy mô lớn

Quân đội Hàn Quốc đang tiến hành điều tra vụ rò rỉ thông tin cá nhân của các điệp viên thuộc một đơn vị có nhiệm vụ thu thập thông tin tình báo về Triều ...
Tình hình Ukraine: Kiev-Moscow 'đấu khẩu' về điều kiện đàm phán, IAEA quan ngại về Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, Thủ tướng Ấn Độ sẽ thăm Ukraine

Tình hình Ukraine: Kiev-Moscow 'đấu khẩu' về điều kiện đàm phán, IAEA quan ngại về Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, Thủ tướng Ấn Độ sẽ thăm Ukraine

Tình hình Ukraine: Kiev-Moscow 'đấu khẩu' về điều kiện đàm phán, IAEA quan ngại về Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, Thủ tướng Ấn Độ sắp thăm Ukraine...
Cục diện phân tuyến đang manh nha trên bán đảo Triều Tiên

Cục diện phân tuyến đang manh nha trên bán đảo Triều Tiên

Bán đảo Triều Tiên đang manh nha hai tập hợp lực lượng sau Hiệp ước Đối tác chiến lược toàn diện Nga - Triều. Nhưng nó có được duy trì lâu dài hay không...?
Hội nghị các nhà lãnh đạo quốc đảo Thái Bình Dương: Giúp người cũng là giúp mình

Hội nghị các nhà lãnh đạo quốc đảo Thái Bình Dương: Giúp người cũng là giúp mình

Hội nghị các nhà lãnh đạo quốc đảo Thái Bình Dương lần thứ 10 là cơ hội để Nhật Bản gia tăng tiếng nói và vị thế với các quốc đảo trong khu vực.
Bầu cử Tổng thống Mỹ: Sự cố thành ‘sự tích’

Bầu cử Tổng thống Mỹ: Sự cố thành ‘sự tích’

Cuộc bầu cử tiếp tục nóng sau diễn biến mới xung quanh vụ ám sát bất thành nhằm vào ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump.
Điểm nhấn từ Thượng đỉnh NATO

Điểm nhấn từ Thượng đỉnh NATO

Cơ hội để lãnh đạo thành viên NATO thảo luận hàng loạt ưu tiên cấp bách của khối hiện nay.
Chuyến thăm 'bất ngờ trong kế hoạch' của ông Orban

Chuyến thăm 'bất ngờ trong kế hoạch' của ông Orban

Thủ tướng Hungary Viktor Orban đã liên tục có các chuyến công du 'không báo trước' tới Ukraine, Nga, Trung Quốc và có thể là cả Mỹ trong tuần này.
Tổng tuyển cử Anh: Trước ngưỡng cửa mới

Tổng tuyển cử Anh: Trước ngưỡng cửa mới

Cuộc bầu cử trước thời hạn lần này có thể đánh dấu sự chuyển giao quyền lực quan trọng giữa hai chính đảng hàng đầu tại nước Anh.
Cục diện phân tuyến đang manh nha trên bán đảo Triều Tiên

Cục diện phân tuyến đang manh nha trên bán đảo Triều Tiên

Bán đảo Triều Tiên đang manh nha hai tập hợp lực lượng sau Hiệp ước Đối tác chiến lược toàn diện Nga - Triều. Nhưng nó có được duy trì lâu dài hay không...?
Hiệp định Geneva: Đường đến bàn đàm phán

Hiệp định Geneva: Đường đến bàn đàm phán

Chiến thắng Điện Biên Phủ, Hiệp định Geneva về Đông Dương năm 1954 là điển hình cho sự phối hợp giữa mặt trận ngoại giao với các mặt trận khác...
Xuồng tự sát: Có thực sự nguy hiểm?

Xuồng tự sát: Có thực sự nguy hiểm?

Xuồng không người lái dùng trong các vụ 'tấn công tự sát' không chỉ được sử dụng trong tấn công mà còn có thể được sử dụng trong các biến thể trinh sát.
Liên minh Việt - Miên - Lào và Hội nghị Geneva 1954

Liên minh Việt - Miên - Lào và Hội nghị Geneva 1954

Hiệp định Geneva được ký kết mở ra trang sử mới không chỉ cho Việt Nam mà còn cả Lào và Campuchia.
Cuộc cạnh tranh nguồn năng lượng xanh trên toàn cầu

Cuộc cạnh tranh nguồn năng lượng xanh trên toàn cầu

Điện gió hiện trở thành nguồn cung cấp nhiên liệu thiết yếu cho cuộc sống, bởi thế, cuộc cạnh tranh trong lĩnh vực điện gió đang là một xu thế tất yếu.
Tên lửa tầm trung quay trở lại?

Tên lửa tầm trung quay trở lại?

Bi kịch tên lửa tầm ngắn và tầm trung của Liên Xô đã trở thành một phần của thảm họa địa chính trị chính của thế kỷ 20, sự sụp đổ của Liên Xô.
Phiên bản di động