| Một xe tải đang được kiểm tra an ninh ở cảng Larne, Bắc Ireland. Anh thông báo gia hạn tạm hoãn kiểm tra hải quan với những thực phẩm tới vùng lãnh thổ Bắc Ireland. (Nguồn: Bloomberg) |
Căng thẳng mới nảy sinh sau khi Thủ hiến vùng Bắc Ireland Brandon Lewis thông báo, London sẽ gia hạn giai đoạn ân hạn, trong đó thực phẩm và nông sản có thể được chuyển từ lục địa Anh tới Bắc Ireland mà không cần kiểm tra hải quan.
Động thái này sẽ kéo dài thời hạn áp dụng giai đoạn ân hạn đến ngày 1/10 thay vì chấm dứt vào tháng 4 như đã được 2 bên thống nhất trước đó.
Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Maros Sefcovic cho biết, hành động của Anh đã vi phạm thỏa thuận giữa 2 bên về vấn đề Brexit, cụ thể là nghị định thư về Bắc Ireland và EU sẽ có hành động pháp lý để đáp lại "hành động đơn phương" này.
Thông cáo của EC nêu rõ, Phó Chủ tịch Sefcovic sẽ thông báo về phản ứng của EC trước những diễn biến này dựa trên các biện pháp pháp lý được qui định trong Thỏa thuận rút lui và Hiệp định thương mại và hợp tác.
EU cho rằng, động thái mới của Anh sẽ làm suy yếu thỏa thuận nhằm bảo vệ hòa bình trên đảo Ireland. Chính phủ CH Ireland gọi quyết định của London là vô ích trong khi Pháp gọi đây là động thái không thể chấp nhận được.
Tuy nhiên, trong thông báo đưa ra sau các cuộc thảo luận giữa Bộ trưởng phu trách vấn đề Brexit của Anh David Frost và ông Maros Sefcovic, chính phủ Anh cho biết, Bộ trưởng Frost đã giải thích rõ rằng các biện pháp này chỉ là các bước đi mang tính kỹ thuật, tạm thời, chủ yếu tiếp nối các biện pháp đã được áp dụng. Anh cũng đã gửi thông báo chính thức tới EC về các biện pháp này vào đầu tuần.
Chính phủ Anh cho rằng, việc tạm hoãn 6 tháng là điều cần thiết để cho các doanh nghiệp như các siêu thị các nhà vận chuyển hàng hóa có thêm thời gian thích nghi và triển khai những quy định mới.
Cùng ngày, Thủ tướng Anh Boris Johnson tuyên bố, nước này để ngỏ mọi khả năng trong các cuộc đàm phán với EU để nâng cao hiệu quả triển khai nghị định thư về vấn đề Bắc Ireland.
"Bắc Ireland có vị trí vững chắc và được bảo đảm trong thị trường nội bộ của Vương quốc Anh. Chúng ta đang củng cố điều đó với một số nới lỏng tạm thời trong hoạt động để bảo vệ thị trường trong một số lĩnh vực, như cung ứng thực phẩm, trong khi chờ đợi các cuộc thảo luận tiếp theo với EU", ông Johnson nói.
Anh chính thức cắt đứt mọi ràng buộc thành viên với EU từ ngày 1/1, nhưng riêng vùng lãnh thổ Bắc Ireland vẫn tiếp tục tuân thủ các quy định của thị trường chung EU và liên minh thuế quan để tránh phải thiết lập "biên giới cứng" giữa vùng này và CH Ireland (một thành viên của EU).
Anh và EU đã ký Nghị định thư Bắc Ireland, theo đó EU cử các nhân viên hải quan tới vùng Bắc Ireland, làm việc tại các cảng giữa vùng này và phần còn lại của lục địa Anh, tiến hành kiểm tra hàng hóa đi qua các cảng, đảm bảo những hàng hóa này khi vào Bắc Ireland sẽ đảm bảo các tiêu chuẩn của thị trường EU.
Tuy nhiên, 2 bên cũng thống nhất miễn kiểm tra hải quan với các thực phẩm và nông sản từ Anh vào Bắc Ireland trong 3 tháng đầu năm 2021 để các doanh nghiệp Bắc Ireland có thời gian chuẩn bị thích nghi với các quy định mới
Trong một diễn biến khác, Belfast Telegraph đưa tin, các tổ chức bán quân sự trung thành với Bắc Ireland đã thông báo với Thủ tướng Johnson về việc tạm thời rút khỏi thỏa thuận hòa bình Ngày thứ Sáu tốt lành năm 1998 do những quan ngại về thỏa thuận Brexit.