Bắc Ninh khẳng định vị thế trên bản đồ văn hóa quốc gia và quốc tế

Nằm ở cửa ngõ phía Đông Bắc của Thủ đô Hà Nội, trong vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc, tỉnh Bắc Ninh có truyền thống lịch sử, văn hiến lâu đời, nơi hội tụ kho tàng văn hoá dân gian.

Bắc Ninh được mệnh danh là “Vương quốc của lễ hội” với nhiều loại hình sinh hoạt văn hoá nghệ thuật dân gian phong phú. Dân ca Quan họ Bắc Ninh là một loại hình nghệ thuật đặc sắc, độc đáo và tiêu biểu trong các loại hình thức diễn xướng dân gian của Việt Nam.

Hiện nay, Bắc Ninh có 1.589 di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu, trong đó có 4 di tích quốc gia đặc biệt, 204 di tích quốc gia, 457 di tích cấp tỉnh; 18 hiện vật, nhóm hiện vật được công nhận là bảo vật quốc gia.

Mảnh đất Bắc Ninh tự hào có 4 di sản văn hóa phi vật thể được Tổ chức giáo dục, khoa học và văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh là: Dân ca Quan họ Bắc Ninh, ca trù, thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt và nghi lễ, trò chơi kéo co làng Hữu Chấp. Bên cạnh đó, Bắc Ninh còn có 8 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống, hội nhập sâu rộng

Ngày 30/9/2009, tại kỳ họp Ủy ban liên Chính phủ theo Công ước 2003 của UNESCO đã vinh danh Dân ca Quan họ Bắc Ninh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.

Hơn 15 năm qua, tỉnh Bắc Ninh triển khai nhiều hoạt động thực hiện cam kết với UNESCO trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của Di sản, dành nhiều nguồn lực để giới thiệu, quảng bá Dân ca Quan họ Bắc Ninh với bạn bè năm châu...

Bên cạnh Dân ca Quan họ, Bắc Ninh còn nổi tiếng với một loại hình nghệ thuật dân gian tạo hình đó là tranh dân gian Đông Hồ, làm tranh khắc gỗ hoàn toàn bằng phương pháp thủ công và các nguyên liệu tự nhiên. Những giá trị đặc sắc của loại hình tranh dân gian này từ nội dung, màu sắc, nguyên liệu, cách làm... tất cả đều phảng phất hồn quê, phong vị Kinh Bắc, đi vào cuộc sống của người dân.

Năm 2013, nghề làm tranh dân gian Đông Hồ được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia. Hiện nay, nghề làm tranh dân gian Đông Hồ được các cấp, các ngành quan tâm, hỗ trợ bảo tồn và phát huy giá trị.

Nhận thấy loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc này đang đứng trước nguy cơ mai một, Chính phủ Việt Nam quyết định đề nghị đưa Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ vào Danh sách đề cử Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp để UNESCO xem xét công nhận trong năm 2025.

Hồ sơ đang được Hội đồng của Công ước 2003 UNESCO thẩm định và đề xuất nhận xét cho Ủy ban Liên chính phủ Công ước 2003 quyết định. Việc công bố dự kiến sẽ được thực hiện vào cuối năm nay.

Thời gian qua, Bắc Ninh đã và đang khẳng định vị thế trên bản đồ văn hóa quốc gia và quốc tế, góp phần quan trọng vào việc quảng bá hình ảnh, lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống, thúc đẩy hợp tác quốc tế và hội nhập sâu rộng.

Xác định văn hóa vừa là nền tảng tinh thần, vừa là tài sản chiến lược trong công cuộc hội nhập, thời gian qua, Bắc Ninh chỉ đạo tổ chức phong phú các hoạt động như: Chương trình “Tinh hoa văn hóa Bắc Ninh - Sắc màu Đông Hồ” tại phố đi bộ ở Hà Nội; mở các tour du lịch miễn phí vào cuối tuần, từ tháng 3 đến hết tháng 6/2025 thu hút hàng nghìn lượt du khách đến với các làng nghề, di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu nhằm quảng bá hình ảnh văn hóa, du lịch Bắc Ninh với người dân cả nước và bạn bè quốc tế.

Dấu ấn nổi bật là sự hiện diện ngày càng đậm nét của di sản văn hóa Bắc Ninh trong các hoạt động giao lưu, hợp tác quốc tế. Việc tiếp đón và làm việc với các đoàn khách đến từ Lào, Mỹ, Ba Lan, Azerbaijan, Pakistan, Trung Quốc, Nhật Bản… không chỉ dừng ở các nghi lễ ngoại giao đơn thuần mà trở thành những cuộc đối thoại văn hóa sâu sắc và thực chất, giúp Bắc Ninh giới thiệu tiềm năng, thế mạnh về văn hóa, du lịch, đồng thời mở ra cơ hội thúc đẩy hợp tác đầu tư.

Hay mới đây, ngày 20/5, Đoàn công tác của Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch Bắc Ninh cùng Viện Văn hoá, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam có chương trình làm việc với Phái đoàn thường trực Việt Nam bên cạnh UNESCO tại Pháp để nghiên cứu, tìm hiểu kinh nghiệm quốc tế và trao đổi chuyên môn trong lĩnh vực bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể.

Phát triển văn hóa găn với du lịch

Theo Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh Trịnh Hữu Hùng, thực hiện các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng về lĩnh vực phát triển văn hóa, con người, những năm qua, Bắc Ninh triển khai đồng bộ, hiệu quả Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI). Đặc biệt, ngay sau Hội nghị Văn hóa toàn quốc, ngày 29/8/2022, Bắc Ninh đã ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TU về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh đến năm 2030 đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững”.

Phát triển văn hóa gắn với phát triển du lịch được xem là “kim chỉ nam”, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng cả về tầm nhìn, về ưu tiên đầu tư các nguồn lực cho việc xây dựng và phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh thời kỳ mới.

Năm 2025, Bắc Ninh sẽ tiếp tục dành những nguồn lực đầu tư cho phát triển văn hóa. Trong đó, phấn đấu 100% đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã có đủ cơ sở vật chất thiết chế văn hóa; bảo tồn, tôn tạo và phát triển các công trình văn hóa, di tích lịch sử cách mạng kết hợp phát triển du lịch.

Ở cấp tỉnh, tiếp tục đầu tư xây dựng Nhà thực hành Quan họ, Trung tâm chiếu phim đạt chuẩn quốc gia, Trung tâm thông tin, hội chợ, triển lãm. Nâng cấp, cải tạo, xây mới các thiết chế như: Trung tâm Văn hóa tỉnh, Bảo tàng tỉnh, Thư viện tỉnh, Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Cung văn hóa Thanh thiếu niên tỉnh.... (Trung tâm văn hóa tỉnh sáp nhập với Nhà hát Dân ca Quan họ thành Nhà hát dân ca Quan họ Bắc Ninh; Bảo tàng sáp nhập với Trung tâm Bảo tồn di tích và Xúc tiến du lịch thành Bảo tàng và Xúc tiến du lịch)

Tăng cường các nguồn lực cho phát triển văn hóa, tương xứng với tăng trưởng kinh tế, gắn với thu hẹp khoảng cách vùng miền là chủ trương mà Bắc Ninh đã triển khai trong thời gian qua và tiếp tục duy trì trong thời gian tới.

"Ngành Văn hóa Bắc Ninh đang tranh thủ nắm bắt thời cơ, tận dụng lợi thế, tham mưu hoàn thiện chính sách, tháo gỡ những điểm nghẽn, tạo nguồn xung lực mới trong xây dựng, phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh bắt nhịp, đột phá tư duy trên hành trình đổi mới và sáng tạo, vươn mình trong kỷ nguyên dân tộc", Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh Trịnh Hữu Hùng nhấn mạnh.