Bầu cử Đức: Liên minh nào sẽ lập chính phủ sau thời bà Merkel?

Nguyễn Hữu Tráng
Nguyên Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Frankfurt/Main, CHLB Đức
Thay đổi về tỷ lệ ủng hộ trước thềm cuộc bầu cử Đức đang khiến tương lai của Berlin sau thời Thủ tướng Angela Merkel trở nên phức tạp hơn bao giờ hết.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Thủ tướng Đức Angela Merkel. (Nguồn: Getty Images)
Liên minh nào sẽ thành lập chính phủ sau khi Thủ tướng Đức Angela Merkel mãn nhiệm?. (Nguồn: Getty Images)

Vài nét khác biệt

Bầu cử Đức có một số điểm đặc biệt so với nhiều nước khác.

Về lý thuyết, bầu cử được tổ chức để bầu Nghị viện mới. Tuy nhiên, thực tế cho thấy quan tâm của người dân không phải về bản thân Nghị viện, mà về chính đảng nào có đủ số phiếu cao nhất để đứng ra thành lập chính phủ mới.

Ngoài ra, khác với Mỹ hay một số nước, vận động tranh cử ở Đức thường bị coi là “tẻ nhạt”. Tranh luận giữa các ứng viên Thủ tướng từ chính đảng trên truyền hình chỉ diễn ra vài lần trước ngày bầu cử và không thu hút sự quan tâm của người dân.

Thậm chí, không phải đảng nào cũng giới thiệu ứng viên ra tranh cử Thủ tướng vì còn căn cứ vào tỷ lệ tín nhiệm từ thăm dò dư luận. Những lần trước, chỉ liên minh Dân chủ/Xã hội Thiên chúa giáo (CDU/CSU) và đảng Dân chủ Xã hội Đức (SPD) giới thiệu ứng viên. Năm nay, đảng Xanh đã mạnh dạn đề cử thêm bà Annalena Baerbock do kết quả khá cao trong các cuộc thăm dò dư luận hồi đầu năm.

Còn các ứng viên hàng đầu của các đảng cũng chỉ đến vài địa điểm nhất định, gặp một số người, phát vài cái bút in hình đảng và vài tờ rơi. “Đối thoại” hay tranh luận với cử tri cũng diễn ra hời hợt. Một bộ phận người dân Đức chủ yếu biết về bầu cử qua những tấm biển treo cột đèn là nhiều.

Tại Đức, Thủ tướng không do người dân bầu trực tiếp, mà được Nghị viện bỏ phiếu và được Tổng thống trao quyết định bổ nhiệm. Sau khi được bầu, người đứng đầu chính phủ sẽ trình Nghị viện thông qua danh sách thành viên nội các, vốn đã được những đảng thắng cử thỏa thuận trước đó.

Thông thường, đảng nào có số phiếu bầu cao nhất và theo đó, số ghế trong Nghị viện nhiều nhất, thì mặc định được cử người làm Thủ tướng. Nhưng đáng nói là từ năm 1961, không có đảng nào đạt số phiếu tuyệt đối để có thể lập chính phủ, mà đều phải liên minh với những đảng khác để có đủ số phiếu ủng hộ trong Nghị viện Liên bang.

Theo Hiến pháp, Thủ tướng Đức có thẩm quyền “quyết định và chịu trách nhiệm về đường hướng cơ bản của chính sách” (điều 65) và toàn quyền quyết định về nhân sự chính phủ (điều 64). Tuy nhiên, giống như quyền giới thiệu thành viên chính phủ, thẩm quyền này bị hạn chế khá nhiều trong “Thỏa thuận liên minh” giữa các đảng.

Vì lẽ đó, đàm phán về một chính phủ liên minh sau khi công bố kết quả kiểm phiếu mới là công việc thực sự khó khăn và thu hút sự quan tâm của dư luận trong nước.

(09.23) Nhiều người dân Đức chỉ biết đến cuộc bầu cử thông qua các tấm áp phích bên cột đèn. (Nguồn: DW)
Một bộ phận người dân Đức chỉ biết đến cuộc bầu cử thông qua các tấm áp phích như thế này. (Nguồn: DW)

Nhìn vào lịch sử

Từ khi nước Đức thống nhất (03/10/1990), các liên minh sau đây đã lên cầm quyền:

Đầu tiên, liên minh đen/vàng giữa CDU/CSU và đảng Dân chủ Tự do Đức (FDP) của ông Helmut Kohl đã khởi đầu với hai nhiệm kỳ (tháng 10/1990-10/1998), theo sau là liên minh đỏ/xanh giữa SPD và đảng Xanh của ông Gerhard Schröder (tháng 10/1998-11/2005).

Trong 4 nhiệm kỳ của Thủ tướng Angela Merkel có liên minh đen/đỏ (Đại liên minh giữa CDU/CSU và SPD) từ 2005-2009, liên minh đen/vàng giữa CDU/CSU và FDP từ 2009-2013 và liên tục từ 2013 đến nay là Đại liên minh.

Ngược về thời gian CHLB Đức (cũ) có các liên minh khác, như liên minh đỏ/vàng giữa SPD và FDP dưới thời Thủ tướng Willy Brandt từ 1969-1974 và Thủ tướng Helmut Schmidt từ 1974-1982.

Về cơ bản CDU/CSU và SPD đã thay nhau cầm quyền dưới những liên minh linh hoạt - khi thì bắt tay với nhau trong Đại liên minh, lúc lại phối hợp với đảng nhỏ hơn như FDP và đảng Xanh. Sau bầu cử năm 2017, với 12,6% số phiếu, đảng Giải pháp cho nước Đức (AfD) đã xuất hiện và trở thành đảng đối lập lớn nhất trong Nghị viện.

Liên minh cho tương lai

Theo kết quả thăm dò dư luận ngày 19/9 của Bundestagwahl 2021, tỷ lệ ủng hộ của các đảng lần lượt là: SPD 25,6%, CDU/CSU 21%, đảng Xanh 15,6%, AfD 11,2%, FDP 11% và đảng Cánh tả 6,4%. Nếu kết quả bỏ phiếu ngày 26/9 tới phản ánh đúng dự báo này, chính trường Đức có thể sẽ chứng kiến hai kịch bản sau.

Thứ nhất, đảng SPD có thể đứng ra đàm phán lập chính phủ mới sau 16 năm cầm quyền liên tục của CDU/CSU và bà Merkel. Điều này cũng phù hợp với xu hướng muốn thay đổi của cử tri vì CDU/CSU đã cầm quyền liên tục 4 nhiệm kỳ.

Vấn đề là SPD sẽ liên minh với đảng nào để đủ số phiếu ủng hộ? Sau bầu cử năm 2017, SPD từng tuyên bố sẽ rời Đại liên minh và chuyển sang đối lập, vì không muốn bị “lép vế” lần nữa trong một chính phủ do CDU lãnh đạo nhưng đến phút chót, đảng này vẫn ở lại. Tuy nhiên, CDU/CSU sẽ không muốn là “chiếu dưới” trong Đại liên minh do SPD cầm đầu và lịch sử cũng chưa từng có tiền lệ như vậy.

Trong khi đó, dù bà Annalena Baerbock của đảng Xanh được tín nhiệm cao qua đợt thăm dò dư luận, song đến nay đảng này vẫn chưa đủ “chín” để lãnh đạo chính phủ. Từ khi thành lập (1980), đảng Xanh từng có hai nhiệm kỳ liên minh tương đối thành công với SPD trong chính phủ của ông Gerhard Schröder. Do đó, đảng này có thể sẽ liên minh với SPD một khi SPD thắng cử và giành đủ số phiếu cần thiết.

Theo dữ liệu ở trên, hai đảng này chỉ mới đạt 41,2% số phiếu, tương đương 272/598 ghế trong Nghị viện, không đủ để lập chính phủ và buộc phải liên minh với một đảng nhỏ khác.

Khi ấy, cái tên được nhiều người nhắc tới là đảng Cánh tả. Ứng viên SPD, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Olaf Scholz đã bỏ ngỏ khả năng này. Đảng Cánh tả cũng đã “bắn tin” muốn liên minh với SPD và Đảng Xanh. Tuy nhiên, khả năng này khó thành hiện thực vì đảng Cánh tả chưa thật sự có được sự ủng hộ của đa số cử tri, dù đảng này cũng đang liên minh cầm quyền ở bang Thüringen hay Berlin.

Đảng SPD có thể đứng ra đàm phán lập chính phủ mới sau 16 năm cầm quyền liên tục của CDU/CSU và bà Merkel. Điều này cũng phù hợp với xu hướng muốn thay đổi của cử tri vì CDU/CSU đã cầm quyền liên tục 4 nhiệm kỳ.

FDP cũng có khả năng “buôn vua”, tức là góp thêm số phiếu của mình để ủng hộ bên này hoặc bên kia trở thành Thủ tướng. Nếu góp thêm 11% của FDP thì liên minh đỏ/xanh/vàng (còn gọi là phương án "đèn giao thông") cũng mới chỉ đạt mức quá bán mỏng là 52,2%.

Thứ hai, CDU/CSU, dù chỉ đứng thứ hai nhưng cũng có thể tìm cho mình đối tác lập chính phủ. Từ trước đến nay, thực tế này chưa xảy ra, nhưng không gì là không thể.

Dù muốn tái lập Đại liên minh như 4 nhiệm kỳ trước, số phiếu của CDU/CSU và SPD chỉ đạt 46,6% và vẫn cần thêm đảng khác.

Trong trường hợp bên thứ ba là FDP, tổng số phiếu sẽ là 57,6%, với một chính phủ liên minh chưa có tiền lệ khi có đủ màu cờ nước Đức (đen/đỏ/vàng). Nếu bên thứ ba là đảng Xanh, số phiếu ủng hộ trong liên minh Kenya (đen/đỏ/xanh) sẽ là 62,2%.

Trường hợp SPD không muốn bắt tay với CDU/CSU và trở thành đảng đối lập, liên minh Jamaika (đen/xanh/vàng) mới đạt 47,6% số phiếu, chưa đủ lập chính phủ.

Với những bức tranh nhiều màu sắc như trên, chắc chắn rằng đàm phán thành lập chính phủ sau bầu cử Đức, dù kín hay mở, sẽ căng thẳng và mất nhiều thời gian. Cho đến khi đó, tương lai Berlin sau thời bà Angela Merkel vẫn là câu hỏi khó có lời giải sớm ngay sau ngày 26/9 tới.

Đại sứ quán Việt Nam tại Đức: Quyết liệt, kiên trì, bền bỉ tiếp xúc trong ngoại giao vaccine

Đại sứ quán Việt Nam tại Đức: Quyết liệt, kiên trì, bền bỉ tiếp xúc trong ngoại giao vaccine

Theo Đại sứ Nguyễn Minh Vũ, mặc dù gặp nhiều khó khăn, Đại sứ quán Việt Nam tại Đức vẫn vận động vaccine một cách ...

Dòng chảy phương Bắc 2, lắp xong, bao giờ thì chảy

Dòng chảy phương Bắc 2, lắp xong, bao giờ thì chảy

Dòng chạy phương Bắc 2 hoàn thành, dường như "ván bài năng lượng đã ngã ngũ"...

Bài viết cùng chủ đề

Bầu cử Đức

Xem nhiều

Đọc thêm

Tập đoàn Ericsson mong muốn nghiên cứu, phát triển các sản phẩm, công nghệ mới tại Việt Nam

Tập đoàn Ericsson mong muốn nghiên cứu, phát triển các sản phẩm, công nghệ mới tại Việt Nam

Thủ tướng đề nghị Tập đoàn Ericsson đẩy mạnh hợp tác với Việt Nam, không chỉ mở rộng thương mại mà còn hợp tác theo chiều sâu, mang tính chiến ...
Bế giảng Lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng đối với cán bộ quy hoạch Ủy viên Trung ương Đảng khóa XIV

Bế giảng Lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng đối với cán bộ quy hoạch Ủy viên Trung ương Đảng khóa XIV

Tại Lễ bế giảng, 49 học viên là cán bộ quy hoạch Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIV được trao chứng nhận tốt nghiệp.
Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Tổng thống Bulgaria Rumen Radev

Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Tổng thống Bulgaria Rumen Radev

Tổng Bí thư Tô Lâm trao đổi với Tổng thống Rumen Radev một số phương hướng, biện pháp lớn nhằm thúc đẩy đưa quan hệ giữa hai nước lên tầm ...
Đoàn Trưởng cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài được bổ nhiệm năm 2024 làm việc tại Bộ Quốc phòng

Đoàn Trưởng cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài được bổ nhiệm năm 2024 làm việc tại Bộ Quốc phòng

Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng chủ trì buổi gặp mặt với đoàn Trưởng cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài năm 2024.
Trường Đại học Cần Thơ mở thêm nhiều ngành mới, trong đó có Trí tuệ nhân tạo

Trường Đại học Cần Thơ mở thêm nhiều ngành mới, trong đó có Trí tuệ nhân tạo

Hội đồng trường - Trường Đại học Cần Thơ đã phê duyệt chủ trương mở các ngành mới ở trình độ đại học và thạc sĩ.
Tổng thống Mỹ Biden và 'nước cờ cuối' củng cố di sản, tạo không gian để ông Trump trổ tài 'bậc thầy thương thuyết'

Tổng thống Mỹ Biden và 'nước cờ cuối' củng cố di sản, tạo không gian để ông Trump trổ tài 'bậc thầy thương thuyết'

Tổng thống Mỹ Joe Biden vẫn nỗ lực nhằm thay đổi cục diện xung đột Nga-Ukraine và Trung Đông, tuy nhiên, sẽ chỉ là 'muối bỏ bể'.
Tin thế giới 25/11: Ukraine tấn công kho dầu Nga, Tổng thống Philippines bị đe dọa ám sát, Niger nổi giận với EU

Tin thế giới 25/11: Ukraine tấn công kho dầu Nga, Tổng thống Philippines bị đe dọa ám sát, Niger nổi giận với EU

Báo Thế giới và Việt nam điểm một số tin quốc tế nổi bật trong 24h.
Đại sứ Israel tại Mỹ 'thắp lên hy vọng' về tương lai lệnh ngừng bắn với Hezbollah

Đại sứ Israel tại Mỹ 'thắp lên hy vọng' về tương lai lệnh ngừng bắn với Hezbollah

Đại sứ Israel tại Washington tuyên bố, một thỏa thuận ngừng bắn nhằm chấm dứt giao tranh giữa Tel Aviv và Hezbollah có thể được đạt được trong vài ngày tới.
Biểu tình bùng phát ở Pakistan, yêu cầu trả tự do cho cựu Thủ tướng Imran Khan

Biểu tình bùng phát ở Pakistan, yêu cầu trả tự do cho cựu Thủ tướng Imran Khan

Vào ngày 25/11, hàng trăm người Pakistan đã tham gia cuộc tuần hành đòi trả tự do cho cựu Thủ tướng bị giam giữ Imran Khan.
Tình hình Lebanon: Beirut tố Israel gửi 'thông điệp đẫm máu' từ chối hòa giải, Mỹ dọa rút khỏi đàm phán ngừng bắn

Tình hình Lebanon: Beirut tố Israel gửi 'thông điệp đẫm máu' từ chối hòa giải, Mỹ dọa rút khỏi đàm phán ngừng bắn

Ngày 24/11, Thủ tướng lâm thời của Lebanon Najib Mikati cáo buộc rằng, Israel từ chối giải pháp chính trị cho xung đột với lực lượng Hezbollah.
Thủ tướng Malaysia công du Hàn Quốc: Cùng xây dựng quan hệ Đối tác chiến lược, hợp tác quốc phòng là biểu tượng của lòng tin

Thủ tướng Malaysia công du Hàn Quốc: Cùng xây dựng quan hệ Đối tác chiến lược, hợp tác quốc phòng là biểu tượng của lòng tin

Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đang có chuyến công du tới Hàn Quốc từ ngày 24-26/11, theo lời mời của Tổng thống nước chủ nhà Yoon Suk Yeol.
Hezbollah dội 250 tên lửa vào Israel, nỗ lực ngừng bắn gặp trở ngại

Hezbollah dội 250 tên lửa vào Israel, nỗ lực ngừng bắn gặp trở ngại

Lực lượng Hezbollah ngày 24/11 đã bắn khoảng 250 tên lửa và các loại đạn pháo khác vào Israel.
Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Việc Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa của Mỹ tấn công quân sự trên đất Nga có thể chuyển xung đột sang giai đoạn quyết liệt hơn.
Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Trong bối cảnh địa chính trị phân hóa sâu sắc, xung đột leo thang và biến đổi khí hậu, Thượng đỉnh G20 rất được trông đợi.
Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Tân Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto có chuyến công du nước ngoài đầu tiên kéo dài nhiều ngày với quy mô lớn.
Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị đã thể hiện rõ ý chí và cam kết của nhiều quốc gia trong việc ủng hộ người Palestine và tìm kiếm các giải pháp lâu dài.
Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Những thay đổi dưới thời Trump 2.0 sẽ tác động nhiều mặt tới nước Mỹ và thế giới.
Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Malaysia phản ánh mong muốn tăng cường quan hệ song phương toàn diện, đặc biệt là kinh tế và thương mại.
Tổng thống Mỹ Biden và 'nước cờ cuối' củng cố di sản, tạo không gian để ông Trump trổ tài 'bậc thầy thương thuyết'

Tổng thống Mỹ Biden và 'nước cờ cuối' củng cố di sản, tạo không gian để ông Trump trổ tài 'bậc thầy thương thuyết'

Tổng thống Mỹ Joe Biden vẫn nỗ lực nhằm thay đổi cục diện xung đột Nga-Ukraine và Trung Đông, tuy nhiên, sẽ chỉ là 'muối bỏ bể'.
Chuyên gia Thái Lan: Chuyến thăm Malaysia của Tổng Bí thư Tô Lâm thể hiện cách tiếp cận lấy ASEAN làm trung tâm

Chuyên gia Thái Lan: Chuyến thăm Malaysia của Tổng Bí thư Tô Lâm thể hiện cách tiếp cận lấy ASEAN làm trung tâm

Theo chuyên gia Thái Lan, chuyến thăm Malaysia của Tổng Bí thư Tô Lâm diễn ra khi 2 quốc gia ASEAN đang điều hướng thay đổi địa chính trị nhanh chóng.
Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Rất có thể chính sách 'gây áp lực tối đa' của Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ không còn tác dụng với Iran khi ở thời điểm hiện nay.
Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Sự trở lại của ông Donald Trump không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong chính trị Mỹ mà còn hứa hẹn ảnh hưởng sâu rộng đến khu vực Nam bán cầu.
'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

Nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ và Trung Quốc đang tiến hành dự án 'hạt hòa bình' nhằm thúc đẩy cân bằng thương mại nông nghiệp giữa hai nước.
Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Mặc dù sắp mãn nhiệm nhưng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có một quyết định quan trọng liên quan đến xung đột Nga-Ukraine.
Phiên bản di động