| Ấn Độ đã vận dụng hiệu quả chiến lược 'ngoại giao vaccine Covid-19'. (Nguồn: Times of India) |
Chiến dịch mang tên “Vaccine Maitri” (Vaccine hữu nghị) của New Delhi đã vận chuyển hàng trăm nghìn liều vaccine ngừa Covid-19 do Ấn Độ sản xuất tới khoảng 60 quốc gia. Loại vaccine này mang nhãn hiệu Covishield và được Oxford-AstraZeneca (Đại học Oxford và hãng dược AstraZeneca) cấp phép sản xuất.
Ấn Độ là công xưởng dược phẩm toàn cầu, sản xuất khoảng 20% toàn bộ biệt dược gốc và đóng góp 62% vào sản lượng vaccine của thế giới. Do đó, Ấn Độ đã nhanh chóng bắt tay sản xuất vaccine khi đại dịch bùng phát.
Lợi thế của vaccine Ấn Độ
Trước khi phát triển được vaccine, New Delhi đã cung cấp hydroxychloroquine và paracetamol cho khoảng 100 quốc gia, gửi dược phẩm, bộ xét nghiệm và nhiều trang thiết bị khác tới gần 90 quốc gia.
Sau đó, thậm chí trước cả khi vaccine Oxford-AstraZeneca được cấp phép sử dụng, ông Adar Poonawalla, vị giám đốc 40 tuổi của của Viện Serum Ấn Độ (SII), đã liều lĩnh quyết định sản xuất loại vaccine này.
Quyết định của Poonawalla có thể coi là canh bạc tỷ USD. Khi vaccine của Oxford-AstraZeneca được phê duyệt, SII đã có thể cung cấp hàng triệu liều vaccine loại này cho chính phủ để đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu.
Vaccine Ấn Độ đã được vận chuyển tới hầu hết các quốc gia láng giềng, bao gồm Afghanistan, Bangladesh, Bhutan, Sri Lanka, Maldives, Myanmar và Nepal, và tới những nơi xa xôi hơn như Seychelles, Campuchia, Mông Cổ, Quần đảo Thái Bình Dương, Caribbean và các nước châu Phi.
Vaccine còn giúp Ấn Độ hàn gắn mối quan hệ rạn nứt với Bangladesh và củng cố tình hữu nghị với Maldives.
Trung Quốc và Nga đang quảng bá vaccine của riêng mình, các công ty dược phẩm phương Tây cũng gặt hái được những vận đỏ cho tên tuổi và doanh thu của mình kèm theo đó là món hời “trời cho” nhờ tăng giá cổ phiếu.
Tuy nhiên, trong quá trình phát triển vaccine, các nước giàu đã không tính toán đến thực tế là chi phí đắt đỏ của vaccine như loại Pflizer-BioNTech, Moderna, hay Johnson&Johnson đã khiến các nước nghèo không thể tiếp cận vaccine Covid-19.
Trong khi đó, vaccine do Ấn Độ sản xuất lại được quảng bá là an toàn, giá cả phải chăng và không đòi hỏi quá trình vận chuyển và lưu trữ ở điều kiện nhiệt độ rất thấp như một số loại vaccine khác.
Mục tiêu địa chính trị
Hiển nhiên, chiến lược "ngoại giao vaccine" của Ấn Độ không đơn thuần xuất phát từ lòng vị tha. Khi vị Thủ tướng đầu tiên của quốc gia này, Jawaharlal Nehru, đặt nền tảng cho cơ sở tạ tầng khoa học và công nghệ của Ấn Độ, ý định của ông Nehru đã được thể hiện bằng những ngôn từ cao quý, nhân văn và bác ái.
Những thế hệ thủ tướng kế nhiệm ông từ lâu đã nhận ra Ấn Độ có thể sử dụng năng lực y học và khoa học quốc gia để nâng cao vị thế địa chính trị của mình.Vào thời điểm hầu hết các nước giàu đang bị chỉ trích vì tích trữ vaccine, hình ảnh của Ấn Độ được nâng cao khi nước này gửi đi 33 triệu liều vaccine tới các nước nghèo, chưa kể hàng triệu liều khác vẫn đang trên đường vận chuyển.
Cũng có một nguyên nhân khác ẩn sau chiến lược ngoại giao vaccine của New Delhi: Quan hệ đối địch với Trung Quốc, nhất là trong bối cảnh căng thẳng hai bên đã tăng nhiệt sau các vụ đụng độ dọc khu vực biên giới Himalaya.
Ấn Độ không chỉ vượt qua Trung Quốc với vai trò là nhà cung cấp vaccine giá rẻ và dễ tiếp cận cho các nước nghèo mà New Delhi còn là nhà cung cấp nhanh chóng và hiệu quả hơn so với Bắc Kinh.
Ấn Độ đã "nhanh tay" hơn Trung Quốc khi chuyển được vaccine của mình đến Campuchia và Afghanistan. Còn tại Brazil, nước cũng đang vất vả đối phó với đại dịch, Tổng thống nước này Jair Bolsonaro đã phải quay sang nhờ cậy Ấn Độ sau khi nảy sinh cuộc khủng hoảng về lòng tin của người dân Brazil với vaccine do Trung Quốc sản xuất.
Thừa cơ hội này, New Delhi đã nhanh chóng cung cấp vaccine cho Brazil. Bày tỏ sự cảm ơn trên trang mạng xã hội Twitter, Tổng thống Bolsonro đã minh họa sự biết ơn đó bằng một bức tranh từ sử thi Ramayana của Ấn Độ, trong đó thần Hanuman mang theo cả một ngọn núi để đem thần dược Sanjeevani Booti tới Sri Lanka.
"Thế chân" Trung Quốc
Vaccine Ấn Độ đã “đặt chân” tới cả những nước giàu có. Anh đã đặt mua 10 triệu liều vaccine của SII.
Mặc dù Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã từng nhiều lần chọc giận người đồng cấp Ấn Độ, song vẫn gọi điện cho ông Modi để đặt mua 2 triệu liều vaccine và nửa triệu trong số đó đã được bàn giao chỉ trong vài ngày.
Ông Trudeau tuyên bố một cách nồng nhiệt rằng “chiến thắng của thế giới trước Covid-19 là nhờ năng lực y dược to lớn của Ấn Độ và vai trò lãnh đạo của ông Modi trong việc chia sẻ năng lực ấy với thế giới”.
| Ấn Độ đang sử dụng năng lực của mình trong lĩnh vực này để quảng bá một cách khôn ngoan và tinh tế rằng New Delhi chính là sự thay thế cho vai trò của Trung Quốc. |
Trong khi Bắc Kinh vẫn chưa tiết lộ dữ liệu về vaccine của mình, dẫn tới nhiều cuộc tranh cãi về tính hiệu quả của vaccine Trung Quốc, thì Ấn Độ lại mời các đại sứ nước ngoài tới thăm các nhà máy sản xuất dược phẩm tại Pune và Hyderabad.
Sự đối lập trong cách hành xử giữa Ấn Độ và các nước giàu cũng nổi bật không kém. Theo Viện Y tế Toàn cầu thuộc Đại học Duke, các nước phát triển chiếm 16% dân số thế giới, bao gồm Canada, Mỹ và Anh, đều yêu cầu phải đảm bảo nguồn cung vaccine đủ để tiêm chủng nhiều lần cho toàn dân.
Vì vậy, những nước này thu mua 60% nguồn cung vaccine toàn cầu cho riêng mình. Các quốc gia khác gồm Australia, Chile và một số thành viên thuộc Liên minh châu Âu cũng tích lũy nguồn cung vaccine vượt quá nhu cầu trong nước.
Trái lại, cả thế giới đang đổ dồn sự chú ý vào Ấn Độ bởi quốc gia này sẵn sàng chia sẻ nguồn vaccine của mình thay vì cấm xuất khẩu.
New Delhi cũng sẵn sàng cung cấp 1,1 tỷ liều vaccine Covid-19 cho chương trình COVAX của WHO để phân phối vaccine cho các nước nghèo.
Viết trên twitter, Thủ tướng Modi khẳng định: “Chúng ta sẽ đoàn kết cùng nhau trong cuộc chiến chống đại dịch. Ấn Độ cam kết chia sẻ tài nguyên, kinh nghiệm và kiến thức để phục vụ lợi ích toàn cầu”.
Trả giá bằng lợi ích trong nước
Nếu có vấn đề đáng quan ngại thì chính là việc Ấn Độ đã xuất khẩu số lượng vaccine nhiều gấp 3 lần số liều đã phân phối cho người dân trong nước.
New Delhi đang bị bỏ lại phía sau trên con đường thực hiện mục tiêu tiêm chủng vaccine cho 300 triệu người cho tới tháng 8/2021, sau khi nước này đã tiêm chủng được cho 3 triệu nhân viên chăm sóc y tế trong một chiến dịch bắt đầu từ ngày 16/1.
Mối quan ngại này leo thang trong bối cảnh số ca lây nhiễm Covid-19 ngày càng gia tăng tại Ấn Độ, sự xuất hiện của biến thể Covid-19 mới có khả năng kháng lại vaccine hiện hành và một nền kinh tế chưa phục hồi hoàn toàn từ đại dịch.
Tất cả những vấn đề này làm gia tăng thách thức mà Ấn Độ đang phải đối mặt trong nỗ lực thực hiện nghĩa vụ đối với các nước đang phát triển, đồng thời giải quyết được những khó khăn trong nước. Giải quyết những thách thức này chính là lợi ích sống còn của quốc gia.
Chiến lược ngoại giao vaccine của Ấn Độ chính là yếu tố đem lại nhiều lợi ích đối với tham vọng trở thành cường quốc thế giới của quốc gia này. Trong cuộc chiến chống đại dịch, New Delhi đã đi xa hơn việc chỉ cung cấp biệt dược gốc hay các thiết bị chăm sóc y tế.