Câu chuyện ngoại giao 40 năm trước (Kỳ 1)

Ngày 27/1/1973, Hiệp định Paris chấm dứt chiến tranh lập lại hòa bình ở Việt Nam đã được ký kết. Đây là thắng lợi vĩ đại của tinh thần “không có gì quý hơn độc lập tự do”, của sức mạnh đoàn kết dân tộc trong cả nước, là thắng lợi của đường lối chính trị, quân sự ngoại giao đúng đắn, sáng tạo của Đảng ta. Nhân kỷ niệm 35 năm ngày ký Hiệp định Paris, nhà ngoại giao lão thành Võ Văn Sung, thành viên đoàn Việt Nam trong cuộc đàm phán Lê Đức Thọ-Kissinger, đã có bài viết riêng cho TG&VN.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Cục diện mới

Ngày 31/03/1968, Tổng thống Mỹ Johnson tuyên bố ngừng ném bom Bắc Việt Nam từ vĩ tuyến 20 trở ra và đề nghị cùng Việt Nam Dân chủ Cộng hòa nói chuyện. Ngày 03/04/1968, Chính phủ ta tuyên bố đồng ý cử đại diện tiếp xúc với phía Mỹ nhằm xác định việc Mỹ chấm dứt hoàn toàn và không điều kiện để hai bên có thể nói chuyện về các giải pháp có thực chất. Tuy vậy, suốt thời gian từ ngày 13/5/1968 cho đến cuối năm 1968, các cuộc đàm phán hai bên chỉ tập trung giải quyết vấn đề chấm dứt hoàn toàn ném bom. Tiếp đó một thời gian, Hội nghị bốn bên chỉ bàn các vấn đề thủ tục, chưa đi vào thực chất. Sang năm 1969 đến cuối năm 1970, cuộc đàm phán hai bên vẫn tiến hành song song với Hội nghị bốn bên.

Trong hai năm ấy phía Mỹ vẫn còn ảo tưởng đạt kết quả “Việt Nam hóa chiến tranh”; chỉ sau thất bại của cuộc hành quân Lam Sơn 719 tại đường 9, Nam Lào mà lực lượng tham chiến chỉ có quân ngụy thì họ mới nhận ra là Chính sách “Việt Nam hóa chiến tranh” có thể phá sản hoàn toàn nên họ bắt đầu đi vào thảo luận giải quyết có thực chất. Tuy nhiên cuộc thăm dò, mặc cả thực chất này vẫn căng thẳng kéo dài từ đầu năm 1971 đến cuối hè 1972.

 Ngày nay chúng ta ai cũng biết rằng, mặc dù có Hội nghị bốn bên công khai, song cuộc đàm phán thực chất là của hai lực lượng, hai phía đối đầu Bên cạnh Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, thực tế chính trị đòi hỏi phải đề cao vị thế của Mặt trận Dân tộc giải phóng Miền Nam Việt Nam, về sau là Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam để đối lại với chính quyền Sài Gòn do Mỹ dựng lên. Đương nhiên đối với chúng ta đây là quan hệ “tuy hai mà một”. Cả hai đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam chỉ là hai danh nghĩa để cùng nhau phối hợp thực hiện các cuộc “tấn công ngoại giao”, dưới sự lãnh đạo thống nhất và trực tiếp của Bộ Chính trị Trung ương Đảng Lao động Việt Nam. Đó cũng là thể hiện thực chất của ý chí và tinh thần Việt Nam thống nhất: “Nước Việt nam là một, dân tộc Việt Nam là một. Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý đó không bao giờ thay đổi”.

Trên cơ sở nghị quyết của Bộ Chính trị Trung ương Đảng tháng 12/1967 về tổng tiến công, tổng khởi nghĩa ở miền Nam, Hội nghị Trung ương lần thứ 14 (1/1968) đã nhất trí “chuyển chiến tranh cách mạng ở miền Nam sang thời kỳ giành thắng lợi quyết định”. Về ngoại giao, nghị quyết nêu: “Ngoại giao trở thành một mặt trận phối hợp với các mặt trận chính trị và quân sự, mở ra cục diện vừa đánh vừa đàm”. Nghị quyết mới khẳng định những phân tích của Nghị quyết 13 ngày 26/01/1967: “Thắng lợi trên chiến trường miền Nam là cơ sở cho thắng lợi trên mặt trận ngoại giao. Chúng ta chỉ có thể giành được trên bàn đàm phán những cái mà chúng ta đã giành được trên chiến trường. Tuy nhiên, đấu tranh ngoại giao không chỉ đơn thuần phản ánh cuộc đấu tranh trên chiến trường mà trong tình hình quốc tế hiện nay với tính chất cuộc đấu tranh giữu ta và địch, đấu tranh ngoại giao giữ một vai trò quan trọng, tích cực và chủ động’. Nghị quyết 13 cũng nêu ta “cần có phương pháp và hình thức thích hợp để tiến công địch và phải mở đường buộc địch đi vào thương lượng theo hướng có lợi nhất cho ta”.

Sau nghị quyết 14, tình hình chuyển biến dồn dập: Ngày 31/1/1968 quân dân ta ở miền Nam mở cuộc tổng tiến công, thì ngày 31/3/1968, Tổng thống Mỹ đề nghị đàm phán. Phải nói ngay rằng ta chấp nhận đàm phán với Mỹ và có chiến lược về mặt trận ngoại giao, nhưng về mặt “phương pháp và hình thức cũng như làm cách nào “buộc địch đi vào thương lượng theo hướng có lợi nhất cho ta” thì  tại thời điểm đó, ta chưa nghiên cứu sâu và cụ thể được.

Sứ mệnh trọng đại

Trên thế giới và trong lịch sử Việt Nam, chưa có tiền lệ “đánh, đàm” như ta lần này. Lịch sử thế giới chỉ có đàm khi nước mạnh về quân sự đã đánh thắng; đàm để buộc nước thua nhận điều kiện đầu hàng; hoặc hai nước đánh không phân thắng bại phải đàm để hoãn binh, ngưng chiến. Trường hợp ở Việt Nam thì ta “yếu” hơn về quân sự thuần tuý, ta không thể chỉ dùng quân sự mà thắng, nhưng ta vẫn đủ trình độ để “không thua” về quân sự, do đó ta phải kết hợp đấu tranh cả về chính trị, ngoại giao. Mỹ cũng thấy họ không thua nhưng cũng không thể thắng bằng quân sự thuần tuý do đó họ cũng cần đàm phán. Yêu cầu của Mỹ là đàm phán trên thế mạnh buộc ta vào một giải pháp có thể cho Mỹ rút quân ra khỏi Việt Nam nhưng vẫn tiếp tục giữ được lợi ích của Mỹ ở miền Nam, tiếp tục xâm lược miền Nam Việt Nam bằng chính sách “phi Mỹ hoá chiến tranh” hoặc “Việt Nam hóa chiến tranh”. Yêu cầu của ta trong đàm phán là trên cơ sở phát huy thắng lợi về quân sự và chính trị trên chiến trường, “tích cực, chủ động”,  tìm ra phương pháp và hình thức “mở đường buộc địch đi vào thương lượng theo hướng nhất cho ta”. Ta chưa có tiền lệ quốc tế và trong lịch sử Việt Nam cho “bài toán đánh đàm” như vậy.

Mặt khác, phải nói rằng trong đội ngũ các cán bộ của ta lúc đó, chưa ai được trải qua những cuộc đàm phán tầm cỡ như đàm phán giữa ta với Mỹ. Do đó, anh em chúng tôi chỉ còn lấy nhiệt tình cách mạng, gian khổ nghiên cứu tìm tòi và cố làm “ba người thợ giày”, cộng lại may ra thành “Gia Cát Lượng”. Cho nên, có những vấn đề khi đã tìm ra và sau này áp dụng có kết quả tốt thì thấy “bình thường”, nhưng với những người đang mò mẫm, tìm tòi, mà như chúng tôi hay nói là đang “đi cày”, thì thấy đúng là quá khó với trình độ chúng tôi lúc ấy.

Đối với bản thân tôi, thời gian từ 1968 đến cuối 1970 là một thời kỳ công tác vô cùng đáng nhớ, hết sức đặc biệt vì phải gánh vác một công việc rất mới, đòi hỏi tầm nhìn, óc sáng tạo trên hẳn trình độ vốn có của bản thân, đòi hỏi một phương pháp được đem ra vận dụng trong một thực tế không khớp với lý luận đã tích luỹ, và quá trình làm việc...

(Còn nữa)

Võ Văn Sung, TP. Hồ Chí Minh, 01/2008

Xem tiếp kỳ cuối



 

 


Xem nhiều

Đọc thêm

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chính sách tại trường Đại học quốc gia Malaya

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chính sách tại trường Đại học quốc gia Malaya

Tổng Bí thư Tô Lâm tin tưởng khuôn khổ Đối tác chiến lược toàn diện vừa thiết lập sẽ mở ra một kỷ nguyên phát triển mới trong quan hệ ...
Chủ tịch nước tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc cho 2 phi công vụ tai nạn máy bay ở Bình Định

Chủ tịch nước tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc cho 2 phi công vụ tai nạn máy bay ở Bình Định

Ngày 22/11, Chủ tịch nước vừa có Quyết định về việc tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc.
Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Rất có thể chính sách 'gây áp lực tối đa' của Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ không còn tác dụng với Iran khi ở thời điểm hiện nay.
Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 23/11 và sáng 24/11: Lịch thi đấu Ngoại hạng Anh - Man City vs Tottenham; La Liga - Celta Vigo vs Barcelona

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 23/11 và sáng 24/11: Lịch thi đấu Ngoại hạng Anh - Man City vs Tottenham; La Liga - Celta Vigo vs Barcelona

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 23/11 và sáng 24/11: Lịch thi đấu Ngoại hạng Anh - Arsenal vs Nottingham Forest; La Liga - Celta Vigo vs Barcelona.
Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt trao quyết định điều động và bổ nhiệm cán bộ cấp Vụ

Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt trao quyết định điều động và bổ nhiệm cán bộ cấp Vụ

Ngày 22/11, tại Trụ sở Bộ, Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt đã trao quyết định điều động và bổ nhiệm cán bộ cấp Vụ của Bộ Ngoại giao.
Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Bảy ngày 23/11/2024: Sư Tử tình cảm chớm nở

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Bảy ngày 23/11/2024: Sư Tử tình cảm chớm nở

Tử vi hôm nay 23/11/2024 của 12 cung hoàng đạo - Ma Kết, Bảo Bình, Song Ngư, Bạch Dương, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Xử Nữ, Thiên ...
Báo động từ HĐBA LHQ: 70% dân số Syria cần viện trợ nhân đạo

Báo động từ HĐBA LHQ: 70% dân số Syria cần viện trợ nhân đạo

Phó đặc phái viên LHQ Najat Rochdi cho biết 2024 'sẽ là năm đẫm máu nhất' tại Syria trong vòng 4 năm qua.
Burkina Faso liệt cựu Tổng thống và tướng tình báo vào 'danh sách đen' khủng bố

Burkina Faso liệt cựu Tổng thống và tướng tình báo vào 'danh sách đen' khủng bố

Burkina Faso ngày 21/11 đã phong tỏa 'tài sản và nguồn lực' của hơn 100 người, trong đó có cựu Tổng thống Paul-Henri Sandaogo Damiba.
Thủ tướng Đức Olaf Scholz tiếp tục nhận được tín nhiệm của đảng SPD

Thủ tướng Đức Olaf Scholz tiếp tục nhận được tín nhiệm của đảng SPD

Ông Olaf Scholz một lần nữa là ứng cử viên của SPD cho chức Thủ tướng Đức trong cuộc bầu cử sớm dự kiến diễn ra vào ngày 23/2/2025.
Dính bê bối tình dục, ứng viên Bộ trưởng Tư pháp Mỹ xin rút lui

Dính bê bối tình dục, ứng viên Bộ trưởng Tư pháp Mỹ xin rút lui

Hơn 1 tuần sau khi được đề cử làm Bộ trưởng Tư pháp Mỹ, cựu hạ nghị sĩ Matt Gaetz - đồng minh thân cận của Tổng thống đắc cử Donald Trump.
Sự cố đứt cáp ngầm ở Biển Baltic: Nga gạt phắt cáo buộc dính líu, Mỹ thận trọng không suy đoán, Đức cảnh báo 'chiến tranh hỗn hợp'

Sự cố đứt cáp ngầm ở Biển Baltic: Nga gạt phắt cáo buộc dính líu, Mỹ thận trọng không suy đoán, Đức cảnh báo 'chiến tranh hỗn hợp'

Hai sự cố đứt cáp viễn thông ngầm ở Biển Baltic hồi cuối tuần trước đã dấy lên những đồn đoán về hành vi phá hoại cũng như chủ mưu phía sau.
Haiti: Bạo lực leo thang nguy hiểm, Tổng thống Pháp dính 'vạ miệng' khiến Port-au-Prince nổi giận

Haiti: Bạo lực leo thang nguy hiểm, Tổng thống Pháp dính 'vạ miệng' khiến Port-au-Prince nổi giận

Tình trạng bạo lực gia tăng tại thủ đô Port-au-Prince của Haiti đã cướp đi sinh mạng của hơn 4.500 người từ đầu năm tới nay.
Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Việc Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa của Mỹ tấn công quân sự trên đất Nga có thể chuyển xung đột sang giai đoạn quyết liệt hơn.
Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Trong bối cảnh địa chính trị phân hóa sâu sắc, xung đột leo thang và biến đổi khí hậu, Thượng đỉnh G20 rất được trông đợi.
Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Tân Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto có chuyến công du nước ngoài đầu tiên kéo dài nhiều ngày với quy mô lớn.
Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị đã thể hiện rõ ý chí và cam kết của nhiều quốc gia trong việc ủng hộ người Palestine và tìm kiếm các giải pháp lâu dài.
Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Những thay đổi dưới thời Trump 2.0 sẽ tác động nhiều mặt tới nước Mỹ và thế giới.
Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Malaysia phản ánh mong muốn tăng cường quan hệ song phương toàn diện, đặc biệt là kinh tế và thương mại.
Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Rất có thể chính sách 'gây áp lực tối đa' của Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ không còn tác dụng với Iran khi ở thời điểm hiện nay.
Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Sự trở lại của ông Donald Trump không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong chính trị Mỹ mà còn hứa hẹn ảnh hưởng sâu rộng đến khu vực Nam bán cầu.
'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

Nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ và Trung Quốc đang tiến hành dự án 'hạt hòa bình' nhằm thúc đẩy cân bằng thương mại nông nghiệp giữa hai nước.
Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Mặc dù sắp mãn nhiệm nhưng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có một quyết định quan trọng liên quan đến xung đột Nga-Ukraine.
Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Tổng thống Joe Biden đã quyết định 'xé rào' vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, những 'đòn giáng' không thể tạo ra bằng lời nói.
Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Truyền thông Mexico đề cao vị thế và sự tham gia, đóng góp hiệu quả của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương gần đây như APEC, G20...
Phiên bản di động