Trong niềm vui chung khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa kết thúc chuyến thăm Trung Quốc thành công rất tốt đẹp, Đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam Hùng Ba đã trả lời phỏng vấn về những điều “chưa có tiền lệ” trong chuyến thăm với những câu chuyện và thông điệp vô cùng ý nghĩa…

Nếu được tóm tắt chuyến thăm chính thức Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng bằng các cụm tính từ, đó sẽ là gì, thưa Đại sứ?

Tôi xin tóm tắt ý nghĩa của chuyến thăm này với 4 từ đó là “Quan trọng-Thân thiết-Hữu nghị-Thành quả phong phú”.

Quan trọng bởi đây là chuyến thăm mang tính lịch sử sẽ để lại dấu ấn quan trọng trong quan hệ Trung-Việt và sẽ có ảnh hưởng rất sâu rộng, vượt quá phạm vi quan hệ song phương hai nước; nhận được sự quan tâm, theo dõi của nhân dân hai nước cũng như cộng đồng quốc tế.

Thân thiết là do chuyến thăm không những thể hiện mối quan hệ đặc biệt giữa hai nước mà còn thể hiện được tình cảm nồng thắm giữa hai Tổng Bí thư. Cuộc gặp mặt của hai Tổng Bí thư có ý nghĩa quan trọng khi hai ông là hai nhà lý luận, tư tưởng kiệt xuất.

Tôi có đọc biên bản cuộc nói chuyện giữa hai Tổng Bí thư thì được biết, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nói "khi trao đổi với Tổng Bí thư Tập Cận Bình, tôi thấy nói càng nhiều càng thú vị và thân thiết”.

Hữu nghị là vì trước, trong và sau chuyến thăm đều diễn ra trong bầu không khí hữu nghị, chân thành. Với điểm nhấn nổi bật là lễ trao tặng Huân chương Hữu nghị cho Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Thành quả phong phú được thể hiện rất rõ trong Tuyên bố chung giữa hai nước và 13 thỏa thuận được ký, thể hiện nhận thức chung chính trị mà hai lãnh đạo đã đạt được và tiếp tục làm sâu sắc hơn quan hệ hai nước. Thành quả của chuyến thăm không những có ảnh hưởng lâu dài với quan hệ hai nước mà còn góp phần vào hòa bình, ổn định, phát triển của khu vực và thế giới.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Trung Quốc ngay sau khi Trung Quốc tổ chức thành công Đại hội Đảng Cộng sản lần thứ XX, Đại sứ đánh giá thế nào về quan hệ hai nước và hai đảng? Bối cảnh diễn ra chuyến thăm có những điểm gì đặc biệt? Ý nghĩa chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và có tác dụng định hướng như thế nào trong quan hệ Việt Nam – Trung Quốc?

Câu hỏi này đặt ra từ một góc độ rất hay. Nhìn từ vai trò, vị thế của Trung Quốc và Việt Nam, có thể thấy hai nước đều có vai trò, vị trí quan trọng trong cục diện đối ngoại của nhau. Tính quan trọng này được thể hiện rất đầy đủ trong chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa diễn ra thành công.

Sở dĩ quan hệ giữa hai nước chúng ta khác với quan hệ song phương với các nước khác bởi vì Trung Quốc và Việt Nam đều là những nước Xã hội Chủ nghĩa do Đảng Cộng sản lãnh đạo, quan hệ hai Đảng có vai trò định hướng trong quan hệ hai nước, thể hiện quan hệ chung của cả hai nước.

Hai Đảng Cộng sản có lịch sử quan hệ lâu đời hơn cả quan hệ của hai nhà nước. Từ khi Đảng Cộng sản Trung Quốc và Việt Nam thành lập đến nay, hai đảng đã thiết lập mối quan hệ nồng thắm với gần 100 năm. Điều này có tính dẫn dắt chiến lược và thể hiện vị trí, vai trò rất đặc biệt của hai nước trong quan hệ đối ngoại của nhau. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khái quát chúng ta “vừa là đồng chí, vừa là anh em”.

Trung Quốc và Việt Nam trong lịch sử đấu tranh giải phóng đất nước, giành độc lập dân tộc cũng gặp phải rất nhiều khó khăn và trong quá trình tìm ra con đường cứu nước đã cùng tìm được một con đường chung, một lý tưởng, niềm tin, chí hướng chung đó là đều trở thành quốc gia xã hội chủ nghĩa do Đảng Cộng sản lãnh đạo.

Chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tới Trung Quốc có vai trò quan trọng khi đã kế thừa quá khứ và hướng tới tương lai.

Đối với Trung Quốc, chúng tôi vừa kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng (năm 2021), hoàn thành mục tiêu 100 năm lần thứ nhất, xây dựng một xã hội khá giả toàn diện và mở ra hành trình mới, phấn đấu tiến đến mục tiêu 100 năm lần thứ hai.

Còn đối với Việt Nam, sau Đại hội Đảng XIII đã mở ra một hành trình mới, chặng đường mới và đang phấn đấu thực hiện hai mục tiêu đó là 100 năm thành lập Đảng và 100 năm thành lập nước.

Sau khi Đại hội XX Đảng Cộng sản Trung Quốc hoàn thành thắng lợi, chúng tôi được chào đón đoàn đại biểu Việt Nam do Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng dẫn đầu. Chuyến thăm với ý nghĩa không chỉ tăng cường trao đổi giữa lãnh đạo cao nhất của hai Đảng mà còn là sự trao đổi kịp thời giữa tập thể lãnh đạo hai Đảng.

Trong chuyến thăm này, đoàn Việt Nam ngoài Tổng Bí thư còn có 6 Ủy viên Bộ Chính trị. Còn phía Trung Quốc, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình cũng đã giới thiệu với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tất cả Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị khóa mới được bầu tại Đại hội XX. Đây là cơ hội quan trọng để hai tập thể lãnh đạo hai nước trao đổi với nhau.

Kết quả sau chuyến thăm chắc chắn sẽ có ý nghĩa định hướng đối với sự hợp tác, phát triển trong thời gian tới giữa hai Đảng, hai nước.

Tôi xin nhấn mạnh thêm một điểm, đó là ý nghĩa của quan hệ Trung Quốc-Việt Nam và ảnh hưởng của quan hệ hai nước đã vượt qua ý nghĩa của quan hệ song phương, mang tính chất cao hơn. Điều này được thể hiện trong hội đàm giữa hai Tổng Bí thư. Và trong tuyên bố Trung Quốc-Việt Nam có nhấn mạnh việc thúc đẩy sự nghiệp xây dựng đảng và xây dựng chủ nghĩa xã hội của mỗi đảng không ngừng phát triển, cùng nỗ lực vì sự nghiệp hòa bình, tiến bộ của nhân loại.

Chắc chắn, sau chuyến thăm quan hệ Đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Trung Quốc-Việt Nam trong thời kỳ mới, tình hình mới sẽ đạt nhiều phát triển và lên một tầm cao.

Trong chuyến thăm vừa qua, hai lãnh đạo đã thảo luận những nội dung quan trọng nào và điều gì khiến Đại sứ đặc biệt chú ý?

Các bạn chắc đều đã đọc báo chí hai nước đưa tin thì có thể thấy Trung Quốc đã thu xếp, đón Tổng Bí thư và đoàn Việt Nam với mức lễ tân cao nhất và có nhiều điểm đặc biệt.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là lãnh đạo nước ngoài cao nhất, đầu tiên mà Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình đón tiếp ngay sau Đại hội XX; cũng là nhà lãnh đạo đầu tiên mà Trung Quốc đón tiếp với nghi thức chính thức cấp nhà nước kể từ sau đại dịch Covid-19 bùng phát.

Và đây là lần đầu tiên trong 3 năm trở lại đây, chúng tôi tổ chức bắn đại bác tại Quảng trường Thiên An Môn, long trọng tổ chức lễ đón, lễ duyệt binh.

Ngoài hội đàm chính thức, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng còn dự tiệc trà với Tổng Bí thư Tập Cận Bình trong bầu không khí thoải mái, thân thiện và nghĩa tình. Đây là nghi thức rất hiếm thấy khi lãnh đạo Trung Quốc đón tiếp nguyên thủ nước ngoài.

Trong chuyến thăm có điểm nhấn nổi bật đó chính là Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình đã trao tặng Huân chương Hữu nghị cho Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Huân chương Hữu nghị dành tặng cho những nhân sĩ nước ngoài có đóng góp kiệt xuất trong sự nghiệp xây dựng hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa của Trung Quốc, thúc đẩy giao lưu hợp tác giữa Trung Quốc với nước ngoài và gìn giữ hòa bình thế giới. Đây là phần thưởng cao quý nhất dành cho nhân sĩ nước ngoài của Trung Quốc.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình đã nói: “Chúng tôi trao tặng Huân chương Hữu nghị này thể hiện tình cảm nồng thắm của Đảng, nhà nước, nhân dân Trung Quốc đối với Tổng Bí thư Phú Trọng cũng như đối với Đảng, nhà nước, nhân dân Việt Nam; thể hiện sự coi trọng và sự kính trọng của Trung Quốc đối với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng”.

Như tôi nói, Tổng Bí thư Tập Cận Bình còn giới thiệu 6 Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị mới với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và đoàn đại biểu Việt Nam, đây cũng là điều rất hiếm thấy. Cho nên có thể khẳng định cách đón tiếp của Trung Quốc lần này có nhiều đột phá và chưa từng có tiền lệ.

Chuyến thăm này là cuộc gặp gỡ giữa hai Tổng Bí thư sau 5 năm và hai Tổng Bí thư là bạn cũ, đã rất quen nhau, “là đối tác tốt, là đồng chí tốt và cũng là bạn bè tốt”.

Trong các cuộc gặp, lãnh đạo cao nhất hai Đảng đã thông báo cho nhau tình hình phát triển của mỗi nước và kết quả hợp tác mà hai nước đã đạt được. Đặc biệt, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình giới thiệu kết quả Đại hội XX Đảng Cộng sản Trung Quốc với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Hai bên đã đạt những nhận thức chung quan trọng, khi khẳng định tiếp tục làm sâu sắc hơn quan hệ và trao đổi kinh nghiệm hai nước.

Trong bối cảnh tình hình quốc tế đang diễn biến phức tạp, Trung Quốc và Việt Nam đều phải đối mặt với nhiều thách thức, hai lãnh đạo cũng đã trao đổi về tình hình quốc tế và các vấn đề khu vực mà hai bên cùng quan tâm.

Hai Tổng Bí thư đã trao đổi rất sâu rộng về sự phát triển lâu dài của hai nước, đưa ra những định hướng cho hợp tác thiết thực trên mọi lĩnh vực. Tất cả những điều này đều đã được thể hiện đầy đủ trong Tuyên bố chung.

Tôi cho rằng thành quả quan trọng nhất trong chuyến thăm đó là chúng ta đã đạt được nhận thức chung về chính trị, khi hai bên đều khẳng định, ghi nhận về thành quả phát triển trên con đường xã hội chủ nghĩa của nhau.

Việt Nam đã đánh giá rất cao thành công của Đại hội XX cũng như những thành tựu của Trung Quốc trong 5 năm và 10 năm trở lại đây.

Trung Quốc cũng đã đánh giá cao những thành quả mà Việt Nam đã được kể từ sau Đại hội XIII. Hai bên tiếp tục ủng hộ lẫn nhau đi theo đường xã hội chủ nghĩa và thực hiện những mục tiêu dài hạn.

Tôi cho rằng đây là thành quả nổi bật nhất, bởi vì nhận thức chính trị là quan trọng nhất.

Ngoài ra, Tuyên bố chung giữa hai nước cũng là một văn kiện rất đáng được quan tâm, đây là văn bản chính thức, được tuyên bố rộng rãi. Hai nước còn ký được 13 văn kiện hợp tác trong nhiều lĩnh vực.

Xin Đại sứ kể về ấn tượng của mình với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình hay câu chuyện liên quan đến giao lưu qua lại giữa hai nhà lãnh đạo?

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình là hai nhà lãnh đạo có rất nhiều điểm chung và trong đó nổi bật nhất đều là nhà tư tưởng, chính trị, lý luận kiệt xuất.

Hai nhà lãnh đạo đều phát huy vai trò không thể thay thế được đối với sự nghiệp của mỗi nước, mỗi Đảng cũng như sự phát triển trong quan hệ hai nước.

Và như tôi đã nói thì hai ông là đồng chí tốt và bạn bè tốt, cùng chung chí hướng.

Sự giao lưu, trao đổi giữa hai nhà lãnh đạo bắt đầu từ năm 2011. Khi đó, Tổng Bí thư Tập Cận Bình là Phó Chủ tịch nước Trung Quốc và ông đã đến thăm Việt Nam, có trao đổi với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Kể từ đó, hai nhà lãnh đạo đã trao đổi, giao lưu rất thường xuyên và đặc biệt vào các năm 2015 và 2017 hai Tổng Bí thư đã thực hiện các chuyến thăm viếng lẫn nhau.

Sau Đại hội XIX của Đảng Cộng sản Trung Quốc vào năm 2017, nước đầu tiên mà Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình sang thăm đó chính là Việt Nam, chuyến thăm để lại ấn tượng tốt đẹp cho cả hai bên. Trong chuyến thăm đó, hai Tổng Bí thư đã cùng vào thăm Nhà sàn Bác Hồ và uống trà tại đây, đi dạo trên đường Xoài, có những trao đổi rất sâu rộng, thiết thực.

Sự định hướng, dẫn dắt chiến lược của hai nhà lãnh đạo cao nhất của hai Đảng có vai trò quan trọng trong phát triển quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước trong thời đại mới. Chúng ta đều rất trân trọng điều đó.

Tuy rằng trong mấy năm xảy ra đại dịch Covid-19, hai nhà lãnh đạo không thể gặp mặt trực tiếp nhưng đã thông qua nhiều hình thức linh hoạt như điện đàm, gửi thư, gửi quà Tết cho nhau… duy trì trao đổi thường xuyên.

Chúng tôi tin tưởng rằng, cuộc gặp giữa hai Tổng Bí thư sau 5 năm có ý nghĩa rất quan trọng đối với quan hệ Trung-Việt, đối với sự nghiệp xã hội chủ nghĩa của mỗi nước.

Trong điện mừng Tổng Bí thư Tập Cận Bình tái cử ngày 23/10, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đánh giá cao những tình cảm, sự quan tâm, đóng góp của ông Tập Cận Bình với quan hệ Việt – Trung. Trong thời gian tới, Tổng Bí thư Tập Cận Bình sẽ tiếp tục có những quan tâm, đóng góp gì để tăng cường quan hệ song phương?

Tổng Bí thư, Chủ tịch Tập Cận Bình rất coi trọng và quan tâm đến quan hệ hai Đảng, hai nước Trung Quốc-Việt Nam trong suốt thời gian qua. Tôi tin chắc rằng mọi người cũng có thể cảm nhận được rằng Tổng Bí thư Tập Cận Bình là người rất coi trọng tình cảm và lịch sử.

Tình cảm mà Tổng Bí thư dành cho quan hệ Trung-Việt cũng có ảnh hưởng từ thế hệ các lãnh đạo tiền bối như Chủ tịch Mao Trạch Đông và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tổng Bí thư Tập Cận Bình rất quen thuộc với lịch sử giao lưu, hợp tác lâu dài giữa hai Đảng, nhấn mạnh rằng quan hệ hai bên không nên quên ước nguyện ban đầu và giữ vững sứ mệnh chung.

Tôi nghĩ rằng không chỉ riêng Tổng Bí thư Tập Cận Bình, lãnh đạo hai Đảng, hai nước đều hết sức coi trọng quan hệ Trung-Việt. Ngoài ra, lãnh đạo hai Đảng ta đều kiên trì giữ gìn, bảo vệ công bằng, chính nghĩa quốc tế, bảo vệ chủ nghĩa đa phương, lợi ích chung của toàn nhân loại. Do đó, tôi nghĩ rằng sự kiên trì dẫn dắt, lãnh đạo của hai Đảng đối với quan hệ Trung-Việt là mấu chốt trong phát triển quan hệ song phương trong thời đại mới.

Trong chuyến thăm vừa qua, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đánh giá cao những đóng góp của Tổng Bí thư Tập Cận Bình và ngược lại Tổng Bí thư Tập Cận Bình cũng đã đánh giá cao vai trò của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Vì vậy, Tổng Bí thư Tập Cận Bình đã trao tặng Huân chương Hữu nghị cho Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Thời gian tới, theo Đại sứ, đâu là những cơ hội và thách thức trong quan hệ song phương?

Điểm nổi bật nhất là thế mạnh chính trị của 2 nước. Cả 2 nước đều nằm dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, tư tưởng phát triển lấy nhân dân làm trung tâm, duy trì sự ổn định lâu dài về mặt chính trị và xã hội.

Cả Trung Quốc và Việt Nam đều đưa ra mục tiêu phát triển trong 10 năm, 20 năm và 30 năm. Do đó, sự phát triển quan hệ song phương có thể căn cứ vào mục tiêu phát triển để lên kế hoạch lâu dài. Từ đó, quan hệ song phương giữa 2 bên có tính ổn định cao.

Ngoài ra, một cơ hội khác phải đề cập tới là quan hệ kinh tế thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc có tính bổ trợ lẫn nhau.

Sản phẩm Trung Quốc có thế mạnh, ưu thế thì Việt Nam có nhu cầu. 2 bên có mối quan hệ mật thiết liên quan tới chuỗi cung ứng. Trung Quốc và Việt Nam là nước láng giềng, núi sông liền một dải, có điều kiện tốt để phát triển kết nối cơ sở hạ tầng và giao thông. Giai đoạn phát triển của 2 nước cũng có điểm tương đồng, từ đó bổ trợ, phát huy, tăng cường tính hợp tác.

Về mặt thách thức, quan hệ Việt Nam- Trung Quốc đứng trước các rủi ro chủ yếu từ môi trường bên ngoài, với tính không ổn định của môi trường quốc tế hiện tại.

Điều này dẫn tới rủi ro về chuỗi cung ứng, chuỗi ngành nghề, an ninh truyền thống và phi truyền thống. Sự phát triển của Trung Quốc và Việt Nam đều cần môi trường ổn định, hòa bình và kinh tế cởi mở, bao trùm, thương mại tự do.

Trong một cuộc tiếp kiến Thủ tướng Phạm Minh Chính, Đại sứ đã khẳng định Trung Quốc không theo đuổi xuất siêu với Việt Nam. Đại sứ có thể chia sẻ những giải pháp để thúc đẩy cân bằng hơn thương mại và những cơ hội hợp tác kinh tế trong khuôn khổ song phương và đa phương giữa hai nước thời gian tới?

Đúng như vậy, Trung Quốc không theo đuổi xuất siêu trong giao thương với Việt Nam. Hiện nay, tình trạng xuất siêu, về mặt khách quan, không phải do chính sách từ phía Trung Quốc. Tình trạng xuất siêu của Trung Quốc thực ra là một sự phân công ngành nghề quốc tế. Nhập siêu cũng phần nào phản ánh được thế mạnh phát triển của Việt Nam. Xu hướng khu vực hóa và quốc tế hóa ngành nghề là một xu thế rõ ràng, một sản phẩm công nghệ cao không thể được sản xuất ở chỉ một nơi nào đó.

Tôi cho rằng chúng ta cũng cần thời gian để cân bằng hơn cán cân thương mại giữa hai nước và Trung Quốc cũng đang hướng đến các giải pháp để giải quyết vấn đề này. Việc này cũng đã được đưa vào Tuyên bố chung trong chuyến thăm vừa qua.

Trong ngắn hạn, tôi cho rằng Trung Quốc có thể nhập khẩu nhiều hơn các sản phẩm của Việt Nam như trái cây, thủy sản… Về trung, dài hạn, tôi cho rằng Trung Quốc nên tham gia hợp tác ngành nghề với Việt Nam, tích cực ủng hộ Việt Nam chuyển đổi và nâng cấp ngành nghề để thực hiện công nghiệp hóa, nâng cao năng lực phụ trợ của các doanh nghiệp. Tôi nghĩ rằng tình trạng mất cân bằng thương mại song phương sẽ được giải quyết song song với tiến trình công nghiệp hóa của Việt Nam.

Thực hiện: Phạm Hằng | Đồ họa: Lim Dim | Ảnh: TTXVN...