Có một thực tế khác khuất sau APEC 2018

Trong thời gian diễn ra APEC 2018, Mỹ, Australia, New Zealand và Nhật Bản đã công bố một kế hoạch 1,7 tỷ USD để giúp Papua New Guinea (PNG) có điện đầy đủ vào năm 2030.

Thủ tướng PNG Peter O’Neill trong phát biểu bế mạc APEC có nói rằng, các nền kinh tế khu vực phải tập trung vào việc giảm rào cản thương mại để đảm bảo sự thịnh vượng cho tất cả mọi người và sẽ cố gắng hết sức nhằm giảm sự bất bình đẳng.

Tuy nhiên, viễn cảnh đó dường như vẫn quá xa vời trong suy nghĩ của đa số người dân PNG, mà những cư dân của khu tạm cư ngay tại Thủ đô là một ví dụ.

Chỉ cách APEC Haus - Tòa nhà APEC sang trọng và hiện đại, nơi tổ chức Tuần lễ Cấp cao, có 5 phút lái xe, là một khu tạm cư đơn sơ, nghèo nàn, hẳn đã được che khuất khỏi tầm mắt của các nhà lãnh đạo đến với Papua New Guinea.

Khu định cư Wanigela ở Port Moresby có tầm nhìn thẳng tới APEC Haus, nhưng Wanigela dường như là một thế giới khác.

Mỗi khi mùa mưa đến với quốc gia ở Nam Thái Bình Dương này, hàng ngàn cư dân tại Wanigela đành phải cùng nhau chui rúc trong những căn nhà tạm bợ, đổ nát và quá đông đúc mà không hề được đảm bảo vệ sinh và nguồn điện.

Với hy vọng và hứa hẹn từ chính phủ Papua New Guinea rằng, APEC sẽ đưa PNG ra với thế giới, đồng thời thu hút đầu tư nước ngoài, đem đến công việc mới và nâng cấp cơ sở hạ tầng. Nhưng đối với dân thường, những người còn đang vật lộn với cuộc sống hàng ngày, câu hỏi của họ rất giản dị: ÁPEC sẽ đem lại cho cuộc sống hàng ngày họ.

Papua New Guinea có diện tích gần bằng bang California (Mỹ), là quốc đảo với hơn 7,3 triệu người sống rải rác trên các vùng đồi núi và hàng trăm hòn đảo nhỏ.

Tuy có rất nhiều tài nguyên như khoáng sản, gỗ, cá và năng lượng, nhưng một bộ phận lớn dân chúng ở vùng nông thôn PNG chỉ sống đủ qua ngày .

Theo một nghiên cứu năm 2015 của Tổ chức Cơ sở hạ tầng khu vực Thái Bình Dương (Pacific Region Infrastructure Facility), gần như một nửa trong số 310.000 cư dân tại Port Morseby sống trong các khu định cư tạm bợ. Nghèo khó, thất nghiệp khiến người dân dễ bị cuốn vào vòng xoáy của bạo lực, tội phạm băng đảng.

Các nhà lãnh đạo APEC đến rồi đi, còn những khó khăn cuộc sống vẫn ở lại đó với người dân nghèo PNG. Chính phủ nói APEC sẽ cải thiện cuộc sống của người dân, nhưng tôi thì không rõ điều đó có thật hay không. Giáo dục yếu kém khiến việc làm kiếm sống trở nên rất khó khăn – Bradley Kalau, 31 tuổi, một người ở Wanigela đã thất nghiệp trong 2 năm cho biết.

Bradley Kalau nói rằng: “Nếu chúng tôi có khả năng tự nuôi bản thân, chắc chắn tình trạng tội phạm sẽ giảm bớt. Chúng tôi cảm thấy như bị bỏ rơi. Đất nước của chúng tôi thì nhiều tài nguyên, nhưng chúng tôi lại là người ăn xin tại đây”.

Kalau sống trong một căn nhà sàn bằng gỗ nhỏ nằm trên bờ đá của Bãi biển Ela, cách một khu nghỉ dưỡng hạng sang khoảng một cây số, nơi một số đoàn đại biểu APEC nghỉ ngơi. Anh sống cùng với vợ và 30 người thân của bốn thế hệ trong gia đình, bao gồm anh chị em ruột, anh em họ, cháu gái và cháu trai.

Những khu tạm cư tồi tàn, cũ kỹ tại Port Morseby phần lớn là nơi cư trú của những người dân vùng quê chuyển lên thủ đô để tìm cách thoát cảnh đói nghèo ở nông thôn và tìm cách tiếp cận với cơ sở hạ tầng xã hội tốt hơn, bao gồm giáo dục và dịch vụ y tế.

Tuy nhiên, tình trạng thiếu việc làm và nhà ở giá rẻ khiến cho tình hình của những khu định cư này ngày càng trở nên trầm trọng và vượt tầm kiểm soát. Với nhiều gia đình,  nguồn thu nhập chủ yếu là từ các công việc lặt vặt và bán hàng ngoài chợ.

Nhiều người có việc làm ổn định cũng buộc phải sống trong những căn nhà tạm cư. Banian Masiboda, nhân viên bưu chính quốc gia nói rằng “nhà ở giá cả hợp lý” vẫn nằm ngoài tầm với của rất nhiều người.

Đa phần người sinh sống tại các khu tạm cư nghĩ rằng APEC chỉ tốt cho giới thượng lưu trong khi dân thường bị ngó lơ.

Chỉ vài ngày sau khi APEC kết thúc, hơn 300 nhân viên an ninh tấn công tòa nhà Quốc hội PNG đòi tiền bảo vệ APEC.