Đập thủy điện và sự sinh tồn của loài cá tuế

TRUNG HIẾU
Một nghiên cứu mới của các nhà khoa học Mỹ dự báo, các con đập tương lai ở các nền kinh tế mới nổi sẽ làm lạnh nước sông ở hạ lưu, đe dọa đời sống các loài thủy sinh vật.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Đập thủy điện Laúca ở Angola. (Nguồn: Construction Review)
Đập thủy điện Laúca ở Angola. (Nguồn: Construction Review)

Cá tuế ở sông Colorado (Bắc Mỹ) từng là một loài thủy sản phổ biến, dài tới 1,8m và nặng 35kg. Nhưng chúng cũng dễ bị ảnh hưởng bởi những thay đổi của môi trường sống và đang trở thành loài động vật cần được bảo tồn.

Vào thập niên 1960, loài cá này được liệt kê là có nguy cơ tuyệt chủng một phần do việc xây dựng một số con đập.

Các đập thủy điện đã ngăn chặn sự di cư để sinh sản của cá tuế. Đập làm thay đổi dòng chảy của sông và làm nước lạnh hơn ở hạ lưu. Cá tuế vốn không quen với nước lạnh, đã bị các loài cá khác cạnh tranh nguồn thức ăn. Giờ đây, hầu hết cá tuế chỉ dài khoảng 50-60cm.

Ông Gordon Holtgrieve, nhà sinh thái học tại Đại học Washington (Mỹ) cho biết: “Loài cá này hiện đang bị đe dọa và đã bị thay thế bằng cá hồi thích nghi với nước lạnh. Những thổ dân Mỹ bản địa, vốn có truyền thống đánh bắt cá tuế, đã mất đi một phần văn hóa của họ”.

Những con đập được xây dựng khắp thế giới để chống lại lũ lụt nghiêm trọng, đáp ứng nhu cầu về nước ngày càng tăng và cung cấp năng lượng thủy điện. Nhưng chúng cũng làm thay đổi hệ sinh thái sông như làm thay đổi nhiệt độ ở hạ lưu và có thể thay đổi đáng kể các quần thể cá ở đó.

Hệ quả chênh lệch nhiệt độ

Tại Trung Quốc, các đập thủy điện Xinanjiang và Danjiangkou khiến nhiệt độ vào mùa Hè giảm từ 4-6 độ C ở hạ lưu các con sông. Việc sinh sản của cá bị trì hoãn từ 3-8 tuần, gây ra tình trạng tuyệt chủng cục bộ của một số loài cá nước ấm.

Đập thủy điện Keepit ở Australia cũng làm giảm nhiệt độ nước sông Namoi, làm gián đoạn chu kỳ sinh sản của nhiều loài cá bản địa.

Trên toàn thế giới, ít nhất 3.700 đập thủy điện cỡ vừa và lớn đã được lên kế hoạch xây dựng trong những thập kỷ tới hoặc đang được xây dựng, tập trung nhiều ở Nam Mỹ, châu Phi, Nam Á và Đông Á. Ông Holtgrieve cho biết, hàng trăm triệu người ở các lưu vực sông lớn ở những khu vực này phụ thuộc rất nhiều vào dòng sông để kiếm sống. Ví dụ, 80% lượng protein động vật của người Campuchia là từ cá nước ngọt đánh bắt tự nhiên, chủ yếu từ sông Mekong.

Ông Shahryar Ahmad, tác giả chính của nghiên cứu cho biết: “Ở lưu vực sông Congo, Amazon và Mekong sẽ có một số lượng lớn các con đập. Chúng tôi không muốn lặp lại những sai lầm tương tự hoặc ít nhất là một số nhược điểm mà chúng tôi đang thấy từ các con đập đã được xây dựng trong thế kỷ qua”.

Các khối nước lớn ở các độ sâu khác nhau thường có nhiệt độ khác nhau, đây được gọi là sự phân tầng nhiệt. Các lớp nước lạnh hơn nằm dưới sâu, trong khi lớp nước tương đối ấm hơn do Mặt trời hun nóng nằm gần bề mặt.

Các đập thủy điện thường hoạt động bằng cách hút nước từ các tầng sâu của hồ chứa vào tuabin để sản xuất điện. Tiếp theo, đập xả khối nước lạnh này xuống hạ lưu sông và gây ra hiệu ứng làm mát vào mùa Hè, ngược lại, vào mùa Đông thì làm nước ấm. Một số đập thủy điện hút nước từ bề mặt hồ chứa hoặc có các hồ chứa nông hơn, có thể tạo ra nhiệt độ hạ lưu ấm hơn.

Giáo sư Faisal Hossain (Đại học Washington) đồng tác giả nghiên cứu cho biết: “Chênh lệch nhiệt độ mà chúng tôi phát hiện ra là đáng kể, đôi khi tới 6 độ C”.

Tương lai của đập và cá

Trong số 216 con đập trong tương lai được họ nghiên cứu, khoảng 73% có khả năng làm giảm nhiệt độ nước ở hạ lưu sông vào mùa hè tới 6,6 độ C so với ở thượng nguồn. Một số khu vực bị ảnh hưởng sâu sắc nhất bởi các con đập là các lưu vực các sông Amazon, Paraná, Niger và Mekong.

Nhà sinh thái học Lindsey Bruckerhoff thuộc Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ cho biết: “Ở nhiều lưu vực ở Nam Mỹ và châu Á, nơi người ta muốn xây một số đập này, nghề cá vẫn thực sự là kế sinh nhai của nhiều người”.

Nhóm nghiên cứu này đã tạo ra một mô hình trí tuệ nhân tạo như một công cụ giám sát và dự đoán sự thay đổi nhiệt độ do các con đập, có thể giúp các nhà quy hoạch giảm thiểu tác động môi trường.

Giáo sư Hossain cho biết, công cụ giám sát này có thể giúp cung cấp thông tin về các hoạt động của đập để nhiệt độ hạ lưu được duy trì trong phạm vi có thể chấp nhận được đối với các loài thủy sinh vật.

Việc thay thế tua-bin của đập bằng các tuabin nhỏ hơn có thể làm giảm tác động của môi trường trong một số trường hợp.

Theo giáo sư Hossain, giải pháp chắc chắn không phải là xây dựng thêm đập, nếu các tác động môi trường quá nghiêm trọng ở khu vực đó. “Có lẽ chúng ta nên xem xét những thay đổi nhiệt độ có thể ra sao và tìm các giải pháp thay thế khác, từ đó giảm thiểu tác động tiêu cực đến thiên nhiên”.

Vụ đập Đại Phục Hưng chưa xong, Ethiopia tính xây cả 100 con đập trên toàn quốc, Ai Cập tố cáo 'ý đồ xấu'

Vụ đập Đại Phục Hưng chưa xong, Ethiopia tính xây cả 100 con đập trên toàn quốc, Ai Cập tố cáo 'ý đồ xấu'

Ngày 31/5, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ai Cập Ahmed Hafez đã lên tiếng chỉ trích tuyên bố của Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed ...

Đập thủy điện Đại Phục Hưng: Sudan lo ngại, Ai Cập ủng hộ AU

Đập thủy điện Đại Phục Hưng: Sudan lo ngại, Ai Cập ủng hộ AU

TGVN. Ngày 6/2, Bộ trưởng Thủy lợi và Tài nguyên nước Sudan Yasser Abbas bày tỏ quan ngại khi Ethiopia đơn phương tích nước cho ...

(theo The Washington Post)

Đọc thêm

Tháp cao tầng: Biểu tượng của các thành phố lớn trên thế giới

Tháp cao tầng: Biểu tượng của các thành phố lớn trên thế giới

Trong hội họa, bức tranh được coi là hoàn hảo khi có một điểm nhấn thu hút mọi ánh nhìn của người xem. Trong lĩnh vực kiến trúc đô thị ...
Bốn váy cưới giúp Chu Thanh Huyền đẹp trong veo trong ngày nên duyên cùng Quang Hải

Bốn váy cưới giúp Chu Thanh Huyền đẹp trong veo trong ngày nên duyên cùng Quang Hải

Hôm 28/3, Chu Thanh Huyền mặc 4 váy cưới đa phong cách, từ tối giản tới đầm ballgown xòe bồng, đậm chất Hoàng gia.
HLV Mourinho và khả năng dẫn dắt tuyển Hàn Quốc

HLV Mourinho và khả năng dẫn dắt tuyển Hàn Quốc

Liên đoàn bóng đá Hàn Quốc có ý định tìm HLV ngoại dẫn dắt đội tuyển quốc gia, HLV Mourinho trong danh sách ứng cử viên HLV đội tuyển Hàn ...
Dự báo thời tiết ngày mai (30/3): Đông Bắc Bộ ngày nắng; nhiều khu vực có nơi nắng nóng, Nam Bộ nắng nóng gay gắt; Tây Nguyên tối mưa to cục bộ

Dự báo thời tiết ngày mai (30/3): Đông Bắc Bộ ngày nắng; nhiều khu vực có nơi nắng nóng, Nam Bộ nắng nóng gay gắt; Tây Nguyên tối mưa to cục bộ

Thông tin dự báo thời tiết các khu vực ngày mai (30/3) từ Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia.
Ngoại trưởng Pháp thăm Trung Quốc

Ngoại trưởng Pháp thăm Trung Quốc

Chuyến thăm của Ngoại trưởng Sejourne nhân dịp Pháp và Trung Quốc kỷ niệm 60 năm thiết lập quan hệ ngoại giao và đang nỗ lực tăng cường quan hệ.
Chi tiết lịch thi lớp 10 trường THPT Chuyên Ngoại ngữ, ĐH Quốc gia Hà Nội

Chi tiết lịch thi lớp 10 trường THPT Chuyên Ngoại ngữ, ĐH Quốc gia Hà Nội

Trường ĐH Ngoại ngữ - ĐH Quốc gia Hà Nội vừa thông báo tuyển sinh lớp 10 Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ năm 2024.
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Cụ thể hóa tầm nhìn chiến lược

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Cụ thể hóa tầm nhìn chiến lược

Chuyến công du Đông Nam Á của ông Jaishankar không chỉ thúc đẩy quan hệ với từng nước, mà còn góp phần nâng cao ảnh hưởng của Ấn Độ trong khu vực.
Công du New Zealand và Australia, Ngoại trưởng Trung Quốc tạo đà cải thiện quan hệ?

Công du New Zealand và Australia, Ngoại trưởng Trung Quốc tạo đà cải thiện quan hệ?

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đang thực hiện chuyến công du đến New Zealand và Australia để đẩy nhanh tốc độ cải thiện quan hệ giữa hai bên.
Bước chạy đà ấn tượng

Bước chạy đà ấn tượng

Với Thông điệp liên bang mạnh mẽ, đường như đương kim Tổng thống Joe Biden đã có bước chạy đà ấn tượng cho màn tái đấu giữa hai 'người quen cũ'.
Bầu cử Tổng thống Mỹ: Màn song đấu tái hiện

Bầu cử Tổng thống Mỹ: Màn song đấu tái hiện

Từ nay đến khi cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ diễn ra vào tháng 11 tới, nhiều bất ngờ sẽ còn xảy ra...
Chỗ dựa tinh thần của Tổng thống Palestine

Chỗ dựa tinh thần của Tổng thống Palestine

Việc Tổng thống Palestine lựa chọn đến thăm Thổ Nhĩ Kỳ trong thời điểm hiện nay có thể coi là quyết định khôn khéo.
Xung đột Nga-Ukaine, động thái mới và dự báo cục diện, kết cục

Xung đột Nga-Ukaine, động thái mới và dự báo cục diện, kết cục

Cuộc xung đột ở Ukraine bước sang năm thứ ba khó đoán định.
Thiếu hụt đạn dược trong xung đột với Nga, Ukraine tăng cường sản xuất vũ khí 'cây nhà lá vườn'

Thiếu hụt đạn dược trong xung đột với Nga, Ukraine tăng cường sản xuất vũ khí 'cây nhà lá vườn'

Trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine vẫn tiếp diễn, Kiev đang nỗ lực tự sản xuất vũ khí với sự hỗ trợ của phương Tây để đáp ứng nhu cầu.
Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Việc Mỹ bỏ phiếu trắng với nghị quyết kêu gọi ngừng bắn ở Gaza của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc liệu có thể làm chuyển hướng quan hệ với Israel?
Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Kế hoạch theo Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) của Nhật Bản, Anh và Italy báo hiệu sự thay đổi then chốt trong chiến lược an ninh khu vực.
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ tìm cách tối đa hóa hoạt động ngoại giao để đưa mối quan hệ của Ấn Độ với các đối tác Đông Nam Á lên một tầm cao mới.
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Khi chính lực lượng IS đã nhận là chủ mưu cuộc khủng bố, Nga vẫn chưa thể vội vàng tin bởi nếu vội tin rất có thể Moscow đã dính bẫy.
Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

EU đồng lòng hỗ trợ Ukraine 'bằng mọi giá' vì hòa bình trong bối cảnh Nga đang dành nhiều lợi thế trong cuộc xung đột.
Phiên bản di động