Đông Nam Á đang 'vá lại những vết nứt' của trật tự thế giới

Ngọc Anh
Khi mục tiêu cải tổ Liên hợp quốc (LHQ) vẫn còn xa vời và các cuộc khủng hoảng ngày càng leo thang, thì một số xu hướng ở Đông Nam Á mang đến cái nhìn tích cực về chủ nghĩa đa phương.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Đó là nhận định của bà Elina Noor* trong bài viết "Southeast Asia is starting the work of fixing a broken world order_ tạm dịch: Đông Nam Á đang 'vá lại những vết nứt của trật tự thế giới" đăng tải trên South China Morning Post ngày 8/9.

Đông Nam Á đang 'vá lại những vết nứt' của trật tự thế giới
Bài viết "Southeast Asia is starting the work of fixing a broken world order" đăng tải trên South China Morning Post, ngày 8/9.

“Cơ hội duy nhất trong một thế hệ”

Bài viết cho rằng cuộc họp thường niên của Đại hội đồng LHQ tháng 9/2024 - cuộc họp của tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh - lại diễn ra trên nền tảng của một trật tự thế giới nhiều khủng hoảng. Sự bất ổn này không chỉ đến từ tình hình Trung Đông đang trên bờ vực xung đột toàn khu vực hay vấn đề viện trợ nhân đạo cho Dải Gaza, mà còn từ cuộc xung đột Nga-Ukraine có nguy cơ khiến châu Âu và Mỹ sa lầy.

Theo tác giả Elina Noor, những thách thức và tổn thất hiện nay khiến nhiều quốc gia Nam bán cầu mất niềm tin vào chủ nghĩa đa phương. Điều này cũng phản ánh một cuộc khủng hoảng niềm tin đối với trật tự toàn cầu "lỗi thời và bất công" hiện nay. Các ghế thành viên thường trực và quyền phủ quyết của các nước trong Hội đồng Bảo an (HĐBA) là những minh chứng cho điều này.

Tháng 9/2024, LHQ sẽ triệu tập Hội nghị thượng đỉnh Tương lai, đây được xem là “cơ hội duy nhất trong một thế hệ” nhằm khôi phục niềm tin vào hợp tác quốc tế, hướng tới một Hiệp ước Tương lai. Bản dự thảo hiện tại của hiệp ước chỉ ra 60 chương trình hành động cần thiết để giải quyết các thách thức liên quan đến phát triển bền vững, quản trị toàn cầu và hòa bình-an ninh.

Đông Nam Á đang 'vá lại những vết nứt' của trật tự thế giới

Hội nghị thượng đỉnh Tương lai của LHQ nỗ lực cải thiện khả năng đối phó với các cuộc khủng hoảng đang hiện diện ở hầu hết các nơi trên thế giới. (Nguồn: PassBlue)

Phần lớn dự thảo là những nguyện vọng chưa được thực hiện từ các thập kỷ trước như mong muốn về một thế giới không có vũ khí hạt nhân, không đói nghèo và thiếu thốn. Tuy nhiên, căng thẳng địa chính trị ngày càng leo thang, cách diễn giải luật pháp quốc tế mang tính vị kỷ và những cam kết hời hợt đối với hòa bình thế giới chính là lý do để hoài nghi rằng hội nghị này không thể mang lại thay đổi ý nghĩa nào cho thế giới.

Bà Elina Noor nhấn mạnh, đối với các quốc gia Đông Nam Á, chủ nghĩa đa phương có thể mang đến một vị thế bình đẳng và sự hợp tác hiệu quả hơn nhằm giải quyết những thách thức phức tạp mà không một nước nào có thể tự mình đảm đương. Dù ở bất cứ tình huống và xung đột nào, người dân phải gánh chịu hậu quả nặng nề nhất luôn là nhóm dễ bị tổn thương nhất. Tiêu biểu như đại dịch Covid-19 vừa qua và gần đây là hậu quả của khủng hoảng khí hậu đang “càn quét” hành tinh này.

Đông Nam Á đang 'vá lại những vết nứt' của trật tự thế giới
Giải quyết hậu quả của biến đổi khí hậu là thách thức mà không một nước nào có thể tự mình đảm đương. (Nguồn: Reuters)

Vì vậy, việc cải cách chủ nghĩa đa phương không chỉ là một nghĩa vụ phải thực hiện mà còn là hành động đúng đắn về đạo đức, nhằm xây dựng thế giới công bằng. Để đạt được điều đó, tất cả các nước, bao gồm Đông Nam Á, cần cất lên tiếng nói mạnh mẽ hơn.

Cải tổ HĐBA LHQ, một trong những chủ đề thảo luận tại Hội nghị thượng đỉnh, chính là bước khởi đầu. Trong nhiều năm qua, các chính phủ Đông Nam Á cùng với các quốc gia Nam bán cầu, liên tục kêu gọi cải tổ Hội đồng. Năm 2000, Malaysia cũng đã kêu gọi một “cuộc đại tu toàn diện” HĐBA để cơ quan quyền lực này trở nên đại diện, minh bạch và có trách nhiệm hơn.

Năm 2014, trong cuộc tranh luận tại Đại Hội đồng, Thái Lan đề xuất vị trí thành viên tạm thời của HĐBA nhằm khắc phục thực trạng gần 1/3 các quốc gia thành viên LHQ không có cơ hội trở thành thành viên thường trực. Năm 2015, tại lễ kỷ niệm 60 năm Hội nghị Á-Phi ở Jakarta, Tổng thống Indonesia Joko Widodo nhấn mạnh sự cần thiết của cả hai châu lục trong việc tiếp tục thúc đẩy cải tổ LHQ.

Cánh cửa chiến lược mới

Bài viết khẳng định, bất chấp tham vọng của Hội nghị thượng đỉnh, việc cải tổ toàn diện LHQ, bao gồm cả HĐBA, vẫn là cuộc chơi dài đòi hỏi sự kiên trì. Tuy nhiên, một số xu hướng quốc tế cả trong và ngoài LHQ lại mang đến cho các quốc gia Đông Nam Á con đường để “vá lại” những vết nứt của chủ nghĩa đa phương.

Sự tự tin của các quốc gia Nam bán cầu vào vai trò của mình, cùng với sự quan tâm từ cộng đồng quốc tế, đang thúc đẩy tái định hình các ưu tiên và mối quan hệ toàn cầu. Bên cạnh đó, tập trung nhiều hơn vào Nam bán cầu cũng là động lực cho cải cách đa phương, hướng cái nhìn đến những vấn đề cốt lõi của phần lớn dân số thế giới.

Việc ASEAN thúc đẩy giao dịch bằng đồng nội tệ hay Malaysia và Thái Lan cân nhắc gia nhập khối BRICS đều cho thấy các quốc gia này đang tìm kiếm những lựa chọn mới mà không nhất thiết phải từ bỏ trật tự quốc tế hiện có. Ngoài ra, việc Indonesia và Thái Lan đề xuất gia nhập Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) cũng phản ánh góc nhìn linh hoạt đối với các tổ chức quốc tế nhằm điều chỉnh vị thế đất nước trên trường quốc tế.

Bên cạnh đó, bằng cách đóng góp vào các khung quản trị công nghệ đang phát triển, các quốc gia Đông Nam Á có thể chủ động hơn trong quản lý và vận hành công nghệ ở những thập kỷ tới. Hiệp định khung về kinh tế số ASEAN hướng tới mục tiêu là “hiệp định kinh tế số khu vực lớn đầu tiên trên thế giới” sau khi đàm phán xong vào năm 2025. Khi đi vào hiệu lực, hiệp định này có thể tạo tiền đề để các đối tác ngoài khu vực tuân thủ tiêu chuẩn ASEAN khi kinh doanh ở Đông Nam Á.

Đông Nam Á đang 'vá lại những vết nứt' của trật tự thế giới
Các cuộc đàm phán Hiệp định khung về kinh tế kỹ thuật số ASEAN đã được khởi động trong khuôn khổ Hội nghị Hội đồng Cộng đồng Kinh tế ASEAN lần thứ 23. (Nguồn: Bộ Công thương)

Bà Elina Noor nhấn mạnh, Đông Nam Á nên tiến xa hơn. Không chỉ giới hạn ở mục đích thương mại và đầu tư, trí tuệ nhân tạo và các cơ sở hạ tầng hỗ trợ như trung tâm dữ liệu và cáp ngầm còn mang tính chiến lược, đóng vai trò quan trọng đối với an ninh quốc gia trong dài hạn. Chính vì vậy, ASEAN cần chủ động tham gia những cuộc đối thoại về vấn đề này, thay vì e ngại hoặc né tránh.

Tin liên quan
ASEAN đang nằm trên quỹ đạo để trở thành nền kinh tế lớn thứ tư thế giới vào năm 2030 ASEAN đang nằm trên quỹ đạo để trở thành nền kinh tế lớn thứ tư thế giới vào năm 2030

Cuối cùng, tương lai của một chủ nghĩa đa phương hiệu quả nằm ở việc dân chủ hóa không chỉ trong quy trình mà còn cả những người tham gia. Hội nghị thượng đỉnh Tương lai lần này đã đúng khi dành hẳn một trụ cột thảo luận để trao quyền và lắng nghe giới trẻ.

Trong các hành động thúc đẩy công bằng xã hội trên toàn cầu, thế hệ trẻ liên tục thể hiện sự can đảm, niềm tin và tính tổ chức, vốn là những điều mà lớp lãnh đạo hiện nay còn thiếu. Cách tốt nhất để hướng tới một xã hội tốt đẹp hơn là tạo điều kiện cho giới trẻ được hành động và cất lên tiếng nói của mình.

Đông Nam Á đang 'vá lại những vết nứt' của trật tự thế giới
Lễ thượng cờ ASEAN là thông lệ chính thức được 10 quốc gia thành viên ASEAN cử hành đầy tự hào vào ngày 8/8 hàng năm. Hoạt động nhằm lan tỏa, quảng bá bản sắc ASEAN, khẳng định quyết tâm đoàn kết và hợp tác vì khát vọng chung về hòa bình và thịnh vượng lâu dài của các quốc gia Đông Nam Á dưới một mái nhà chung. (Ảnh: Nguyễn Hồng)

Tựu trung, Đông Nam Á đang tích cực định hình tương lai bằng cách chủ động tham gia vào các vấn đề toàn cầu như công nghệ và an ninh quốc gia, đồng thời không từ bỏ trật tự quốc tế hiện tại. Những động thái như thúc đẩy giao dịch bằng đồng nội tệ và cân nhắc gia nhập BRICS cho thấy khu vực này đóng vai trò quan trọng trong cải cách chủ nghĩa đa phương. Hơn hết, để xây dựng một hệ thống hợp tác quốc tế công bằng và hiệu quả hơn, cần có sự chung tay từ tất cả các quốc gia, bao gồm cả Đông Nam Á, cũng như cần lắng nghe tiếng nói của thế hệ trẻ, chìa khóa cho tương lai thế giới.


* Bà Elina Noor là nhà nghiên cứu cao cấp tại Chương trình châu Á của Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế, với nhiệm vụ phân tích diễn biến ở Đông Nam Á, đặc biệt là tác động và hệ quả của công nghệ trong việc định hình các động lực quyền lực, quản trị và xây dựng quốc gia trong khu vực. Bà từng là nhà nghiên cứu thỉnh giảng tại Viện Nghiên cứu chiến lược và quốc tế Malaysia.

Đỉnh điểm căng thẳng Ba Lan-Ukraine: Quan hệ Kiev và Warsaw đang rạn nứt, sự thật ngũ cốc ‘gây nghiện’ từ Nga?

Đỉnh điểm căng thẳng Ba Lan-Ukraine: Quan hệ Kiev và Warsaw đang rạn nứt, sự thật ngũ cốc ‘gây nghiện’ từ Nga?

Sự nổi giận của nông dân Ba Lan dường như đang lên tới đỉnh điểm, trong khi chính phủ Ukraine không ngừng chỉ trích Warsaw ...

VGLF 2024 quy tụ những nhà khoa học hàng đầu của Việt Nam trên thế giới

VGLF 2024 quy tụ những nhà khoa học hàng đầu của Việt Nam trên thế giới

Nhiều nhà khoa học người Việt và gốc Việt có những thành tựu nổi trội sẽ tham gia đóng góp cho Diễn đàn Người Việt ...

Kinh tế thế giới nổi bật (19-25/4): Nga mạnh mẽ, cơn sốt vàng lan sang giới trẻ Hàn Quốc, hoạt động kinh doanh của Mỹ chậm lại

Kinh tế thế giới nổi bật (19-25/4): Nga mạnh mẽ, cơn sốt vàng lan sang giới trẻ Hàn Quốc, hoạt động kinh doanh của Mỹ chậm lại

Nga tăng trưởng mạnh mẽ, Trung Quốc mua khí đốt của Moscow với giá thấp, châu Âu khởi động điều tra ứng dụng Lite của ...

Hội nghị thượng đỉnh NATO năm 2024 và những vấn đề nóng của thế giới

Hội nghị thượng đỉnh NATO năm 2024 và những vấn đề nóng của thế giới

Hội nghị thượng đỉnh NATO năm 2024 không chỉ quan trọng bởi lễ kỷ niệm 75 năm thành lập mà còn vì những vấn đề ...

(theo South China Morning Post)

Xem nhiều

Đọc thêm

Thủ tướng Hungary đã 'có chiêu' bảo vệ nguồn khí đốt Nga, vẹn nguyên huyết mạch kinh tế

Thủ tướng Hungary đã 'có chiêu' bảo vệ nguồn khí đốt Nga, vẹn nguyên huyết mạch kinh tế

Thủ tướng Hungary Viktor Orban đã tung 'chiêu' bảo vệ nguồn khí đốt Nga, nhằm vẹn nguyên huyết mạch kinh tế cho đất nước.
Giá heo hơi hôm nay 22/12: Giá heo tăng trên cả 3 miền, nông dân Bình Phước chống dịch bệnh để đảm bảo nhu cầu tiêu thụ cuối năm và dịp Tết

Giá heo hơi hôm nay 22/12: Giá heo tăng trên cả 3 miền, nông dân Bình Phước chống dịch bệnh để đảm bảo nhu cầu tiêu thụ cuối năm và dịp Tết

Nhìn chung, thị trường heo hơi đang trên đà tăng nhanh và được dự báo sẽ đạt đỉnh mới trong tuần sau.
Kéo dài thời gian tham quan Triển lãm Quốc phòng quốc tế, người dân cần lưu ý gì?

Kéo dài thời gian tham quan Triển lãm Quốc phòng quốc tế, người dân cần lưu ý gì?

Ban Tổ chức vừa ký quyết định sẽ mở cửa Triểm lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam thêm 1 ngày – ngày 23/12 để bà con nhân dân vào ...
Lãnh đạo Ủy ban Biên giới quốc gia thăm và chúc mừng các đơn vị Bộ Quốc phòng

Lãnh đạo Ủy ban Biên giới quốc gia thăm và chúc mừng các đơn vị Bộ Quốc phòng

Trong các ngày 20-21/12, đoàn công tác Uỷ ban Biên giới quốc gia đến thăm, chúc mừng các đơn vị trực thuộc Bộ Quốc phòng.
Kinh tế thế giới 2024 ‘vượt ngàn chông gai’

Kinh tế thế giới 2024 ‘vượt ngàn chông gai’

Năm 2024, nền kinh tế thế giới chưa hoàn toàn hồi phục sau đại dịch Covid-19 và các xung đột liên tiếp xảy ra trên toàn cầu.
Bán kết ASEAN Cup: Cháy vé trận tuyển Việt Nam gặp Singapore

Bán kết ASEAN Cup: Cháy vé trận tuyển Việt Nam gặp Singapore

Toàn bộ vé trận tuyển Việt Nam đấu với Singapore tại bán kết ASEAN Cup 2024 (AFF Cup) được VFF thông báo đã bán hết.
Iceland lập chính phủ liên minh ba đảng, có nữ Thủ tướng trẻ nhất trong lịch sử

Iceland lập chính phủ liên minh ba đảng, có nữ Thủ tướng trẻ nhất trong lịch sử

Iceland ngày 21/12 đã thành lập chính phủ liên minh ba đảng.
Tình hình Sudan: Liên hợp quốc báo động khủng hoảng nhân đạo, hơn 700 người thiệt mạng trong cuộc bao vây el-Fasher

Tình hình Sudan: Liên hợp quốc báo động khủng hoảng nhân đạo, hơn 700 người thiệt mạng trong cuộc bao vây el-Fasher

Báo cáo của LHQ cho thấy ít nhất 782 thường dân đã thiệt mạng kể từ tháng 5 trong bối cảnh thành phố Bắc Darfur (Sudan) bị pháo kích thường xuyên và dữ dội.
Phía sau nghi phạm tấn công chợ Giáng sinh ở Đức

Phía sau nghi phạm tấn công chợ Giáng sinh ở Đức

Câu chuyện phía sau tài xế lái xe đâm vào khu chợ Giáng sinh ở Đức, khiến ít nhất 5 người thiệt mạng và hơn 200 người bị thương.
Sau Ấn Độ, Tổng thống Sri Lanka chuẩn bị công du Trung Quốc

Sau Ấn Độ, Tổng thống Sri Lanka chuẩn bị công du Trung Quốc

Tổng thống Sri Lanka Anura Kumara Dissanayake sẽ đến thăm Trung Quốc - quốc gia cho vay song phương lớn nhất của hòn đảo này vào giữa tháng Giêng tới.
Tổng thống Biden phê chuẩn ngân sách, chính phủ Mỹ thoát nguy cơ đóng cửa trong gang tấc

Tổng thống Biden phê chuẩn ngân sách, chính phủ Mỹ thoát nguy cơ đóng cửa trong gang tấc

Nhà Trắng thông báo Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 21/12 đã ký phê chuẩn thành luật dự luật cấp ngân sách cho chính phủ liên bang đến giữa tháng 3/2025.
Xung đột Israel-Hamas: Đàm phán ngừng bắn ở Gaza đang ở giai đoạn cuối, kỳ vọng 'về đích' một thỏa thuận ngày càng tăng

Xung đột Israel-Hamas: Đàm phán ngừng bắn ở Gaza đang ở giai đoạn cuối, kỳ vọng 'về đích' một thỏa thuận ngày càng tăng

Người ta tin rằng thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza, trong đó có việc thả các con tin Israel, sắp được thực hiện.
Châu Âu: Khi ‘đầu tàu’ trật bánh

Châu Âu: Khi ‘đầu tàu’ trật bánh

Biến động trong bộ máy lãnh đạo tại Pháp và Đức có thể tác động không nhỏ tới quỹ đạo phát triển của châu Âu hiện nay.
Tổng thống Sri Lanka thăm Ấn Độ: Định hình quỹ đạo quan hệ láng giềng, nêu gương về hợp tác vượt biên giới

Tổng thống Sri Lanka thăm Ấn Độ: Định hình quỹ đạo quan hệ láng giềng, nêu gương về hợp tác vượt biên giới

Ấn Độ là điểm đến đầu tiên trong chuyến công du nước ngoài của ông Anura Kumara Dissanayake kể từ khi đắc cử Tổng thống Sri Lanka cách đây 3 tháng.
Đại sứ Nguyễn Quang Khai bình luận về cơn địa chấn bất ngờ ở Syria và tương lai khu vực

Đại sứ Nguyễn Quang Khai bình luận về cơn địa chấn bất ngờ ở Syria và tương lai khu vực

Chỉ 11 ngày dưới sự tấn công của lực lượng đối lập HTS, Tổng thống Bashar al-Assad đã phải rời khỏi Syria...
Thủ tướng Anh tới Trung Đông và Cyprus: Chuyến thăm mở đường

Thủ tướng Anh tới Trung Đông và Cyprus: Chuyến thăm mở đường

Chuyến thăm đầu tiên của Thủ tướng Anh Keir Starmer tới Trung Đông phản ánh ưu tiên và quan điểm của xứ sở sương mù trong hợp tác với khu vực này.
Nepal-Trung Quốc: ‘Phá lệ’ để thành công?

Nepal-Trung Quốc: ‘Phá lệ’ để thành công?

Việc Thủ tướng Nepal KP Sharma Oli chọn Trung Quốc làm điểm dừng chân trong chuyến công du đầu tiên phản ánh thay đổi đáng chú ý từ Kathmandu.
Tổng thống Hàn Quốc ban bố tình trạng khẩn cấp: Giọt nước tràn ly ở Seoul

Tổng thống Hàn Quốc ban bố tình trạng khẩn cấp: Giọt nước tràn ly ở Seoul

Vào nửa đêm 3/12, một cơn 'địa chấn' đã làm rung chuyển Hàn Quốc sau khi Tổng thống Yoon Suk Yeol bất ngờ ban bố tình trạng khẩn cấp.
Từ thiết quân luật đến luận tội

Từ thiết quân luật đến luận tội

Cụm từ 'thiết quân luật' từ lâu đã bị coi là điều cấm kỵ ở Hàn Quốc do vết thương mà lệnh này mang lại trong lịch sử.
Cập nhật kho vũ khí hạt nhân toàn 'hàng khủng' của Nga

Cập nhật kho vũ khí hạt nhân toàn 'hàng khủng' của Nga

Sau khi Nga tiến hành cuộc tấn công vào Ukraine bằng tên lửa đạn đạo Oreshnik, kho vũ khí hạt nhân của nước này được quan tâm hơn bao giờ hết.
'Ván cờ' Syria: Làm rõ 'người chơi’ chính, ai là ai của ai?

'Ván cờ' Syria: Làm rõ 'người chơi’ chính, ai là ai của ai?

Cuộc nội chiến kéo dài ở Syria đã thu hút sự chú ý của thế giới sau khi lực lượng nổi dậy bất ngờ chiếm giữ hầu hết Aleppo.
Những vũ khí ‘chết chóc’ nhất lịch sử (Kỳ 2): Công cụ hạt nhân hủy diệt hàng loạt liệu có đám gờm hơn một nỗi khiếp sợ vô hình?

Những vũ khí ‘chết chóc’ nhất lịch sử (Kỳ 2): Công cụ hạt nhân hủy diệt hàng loạt liệu có đám gờm hơn một nỗi khiếp sợ vô hình?

Vũ khí hạt nhân đặc biệt nổi bật vì sự hủy diệt tuyệt đối và khả năng đe dọa toàn cầu, song vẫn có những công cụ khác có sức phá hủy kinh hoàng.
Giải mã tên lửa Oreshnik mà Nga mới 'trình làng' trong cuộc tấn công vào Ukraine

Giải mã tên lửa Oreshnik mà Nga mới 'trình làng' trong cuộc tấn công vào Ukraine

Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết Mosco sẽ tiếp tục thử nghiệm tên lửa Oreshnik trong chiến đấu sau khi dùng để tấn công Ukraine ngày 21/11.
Kênh đào nhân tạo: Cánh cổng thần kỳ kết nối thế giới

Kênh đào nhân tạo: Cánh cổng thần kỳ kết nối thế giới

Sự xuất hiện của kênh đào nhân tạo giúp phá vỡ giới hạn địa lý, mở ra vô vàn cơ hội cho sự phát triển kinh tế, văn hóa và chính trị toàn cầu.
Phiên bản di động