Dự án MLC: Nâng cao năng lực hội nhập thương mại quốc tế cho doanh nghiệp Việt Nam

Sáng kiến hợp tác Mekong – Lan Thương (MLC) và dự án đào tạo

Dự án “Tổ chức các khóa đào tạo ngắn hạn trong năm, tăng cường kỹ năng chuyên môn trong lĩnh vực xuất nhập khẩu" là một dự án hỗ trợ kỹ thuật được tài trợ bởi Quỹ đặc biệt trong khuôn khổ sáng kiến hợp tác Mekong – Lan Thương (MLC). Dự án do Ban Quản lý dự án MLC thuộc Vụ Phát triển thị trường nước ngoài, Bộ Công Thương quản lý, với mục tiêu góp phần phát triển thương mại giữa các thành viên của cơ chế hợp tác Mekong - Lan Thương và tăng cường ngoại thương giữa khu vực này với thế giới, thông qua các hoạt động nâng cao năng lực cho cán bộ và doanh nghiệp có liên quan.

Cơ sở để hình thành dự án

Dự án được xây dựng nhằm giải quyết một loạt thách thức lớn trong thương mại quốc tế hiện nay như: sự khác biệt chính sách giữa các quốc gia trong khu vực, tốc độ phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử, tình trạng thiếu thông tin và kỹ năng đáp ứng các quy định thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp, cũng như nhu cầu tăng cường đối thoại giữa doanh nghiệp xuất khẩu và cơ quan quản lý nước nhập khẩu.

Thứ nhất, sự khác biệt về chính sách thương mại giữa các nước nói chung và giữa các nước trong MLC nói riêng ảnh hưởng không nhỏ đến dòng chảy thương mại quốc tế, mang lại khó khăn cho cơ quan quản lý trong hoạch định, triển khai chính sách liên kết, hội nhập kinh tế, có phản ứng chính sách phù hợp trước sự điều chỉnh chính sách của nước đối tác. Yêu cầu đặt ra cho cán bộ quản lý là phải nắm vững kiến thức về chính sách kinh tế đối ngoại của các quốc gia MLC khác.

Thứ hai, nhu cầu cấp thiết trong việc phải nhanh chóng trang bị cho các cán bộ quản lý nhà nước kiến thức về thương mại điện tử, vì lĩnh vực này đang phát triển mạnh mẽ và nhanh chóng trên toàn cầu.

Doanh thu thương mại điện tử toàn cầu đã tăng từ 3,4 nghìn tỷ USD năm 2019 lên 6,3 nghìn tỷ USD năm 2024

Đại dịch COVID-19 đã thúc đẩy tăng trưởng doanh thu của thương mại điện tử. Tuy nhiên, ngành này được dự báo sẽ tiếp tục duy trì xu hướng phát triển mạnh mẽ ngay cả khi đại dịch qua đi. Để có thể khai thác những lợi ích của thương mại điện tử phục vụ các mục tiêu phát triển, mở rộng thị trường, các cán bộ quản lý nhà nước cần phải liên tục cập nhật các xu hướng mới nhất.

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp trong khu vực vẫn còn lúng túng khi nghiên cứu thị trường cũng như đáp ứng các quy định mới của thị trường. Kiến thức về tiếp cận thị trường và các quy định liên quan sẽ cho phép doanh nghiệp cung cấp dữ liệu phù hợp đến khách hàng tiềm năng vào đúng thời điểm, điều này sẽ mang lại lợi thế lớn cho doanh nghiệp so với các doanh nghiệp khác. Bên cạnh đó, số lượng các vụ việc phòng vệ thương mại ngày càng tăng đòi hỏi doanh nghiệp phải cập nhật các liên tục các quy định liên quan.

Hiện nay, đã có nhiều diễn đàn và hội nghị quốc tế, khu vực để các doanh nghiệp đối thoại với các cơ quan quản lý nhà nước. Tuy nhiên, vẫn còn ít diễn đàn nơi các đơn vị xuất khẩu có thể giao tiếp trực tiếp với các cán bộ quản lý nhà nước. Các khóa đào tạo mang đến cơ hội để các doanh nghiệp trực tiếp đặt câu hỏi với cơ quan quản lý xuất nhập khẩu về việc thực thi chính sách.

Kiến thức toàn diện về hội nhập kinh tế quốc tế và thương mại điện tử

Một trong những nội dung chính của khóa học là về tình hình cập nhật về các xu hướng hội nhập kinh tế, thương mại – đầu tư, các FTA và các rào cản phi thuế quan đối với thương mại quốc tế. Bà Phùng Thị Lan Phương, chuyên gia cao cấp Công ty tư vấn đầu tư và tận dụng hiệp định Thương mại tự do KTP cho biết xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế và sự tham gia của các nước Mê Công-Lan Thương vào các Hiệp định thương mại tự do (FTA) đang ngày càng sâu và rộng hơn. Trong nội dung này, giảng viên đã cung cấp những kiến thức sâu rộng về (i) Thương mại và đầu tư thế giới; (ii) Sự ra đời và phát triển của các Hiệp định thương mại tự do thế giới và Việt Nam; (iii) Các rào cản phi thuế quan đối với thương mại quốc tế; (iv) Giới thiệu về các công cụ thương mại quốc tế và hướng dẫn cách sử dụng.

Khóa học giúp học viên hiểu rõ vai trò của FTA và cách tận dụng để mở rộng thị trường. Học viên được thảo luận về lý do các quốc gia gia nhập FTA, những cơ hội và thách thức mà chúng mang lại, cũng như cách chính phủ và doanh nghiệp có thể tối đa hóa lợi ích.

Bên cạnh đó, khóa học còn đi sâu vào các biện pháp phi thuế quan (NTM). Các học viên đã tìm hiểu về khái niệm, mức độ phổ biến của NTM trong thương mại toàn cầu và tác động kinh tế đáng kể của chúng, đặc biệt đối với các nước đang phát triển. Ông Nguyễn Văn Quyết – đại diện Công ty TNHH Thịnh Plus đã chia sẻ kinh nghiệm của mình cùng với khóa học: Khi xuất khẩu sang một thị trường mới, doanh nghiệp nên tham khảo Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI). VCCI cung cấp thông tin về các quốc gia khác nhau, bao gồm chi tiết về dân số, văn hóa và các sản phẩm mà các quốc gia đó đang nhập khẩu từ các quốc gia khác. Để hỗ trợ học viên thực hành, chuyên gia còn hướng dẫn cách sử dụng các công cụ thương mại quốc tế như ITC TradeMap, UN Comtrade và Global Trade Helpdesk.

Thương mại điện tử cũng là một nội dung được các học viên quan tâm và thảo luận sôi nổi. TS. Nguyễn Thị Thanh Hoa, giảng viên trường Đại học Ngoại Thương (FTU) đã cung cấp những kiến thức liên quan tới tình hình và xu hướng phát triển thương mại điện tử khu vực và thế giới; Lợi ích, thách thức và các nền tảng thương mại phi giấy tờ xuyên biên giới; Nội dung cam kết Thương mại điện tử trong các FTA mà Việt Nam đã tham gia; Vai trò, lợi ích các cam kết đối với hoạt động xuất khẩu trực tuyến.

Thông qua khóa đào tạo, học viên được đi sâu vào tìm hiểu về sự phát triển của thương mại điện tử khu vực và toàn cầu, cũng như các xu hướng chính định hình bối cảnh thương mại kỹ thuật số. Học viên được trang bị kiến thức về lợi ích, thách thức của thương mại không giấy tờ xuyên biên giới và các nền tảng hỗ trợ giao dịch quốc tế. Buổi đào tạo cũng đề cập đến các cam kết của Việt Nam đối với thương mại điện tử trong các Hiệp định thương mại tự do (FTA), nhấn mạnh vai trò của các hiệp định này trong việc thúc đẩy hoạt động xuất khẩu trực tuyến. Thông qua các cuộc thảo luận chi tiết, giảng viên đã minh họa cách các cam kết này có thể tăng cường sự tham gia của Việt Nam vào nền kinh tế kỹ thuật số toàn cầu. Phần thảo luận và tương tác cho phép học viên tương tác với giảng viên, đặt câu hỏi và chia sẻ quan điểm, làm phong phú thêm sự hiểu biết của họ về vai trò của thương mại điện tử trong thương mại hiện đại.

Chương trình đào tạo được đồng thiết kế và triển khai bởi Công ty Tư vấn Đầu tư và Tận dụng Hiệp định Thương mại tự do KTP (KTPC) và Viện Đào tạo và Tư vấn doanh nghiệp (iEIT) – hai đơn vị có kinh nghiệm lâu năm trong đào tạo doanh nghiệp và tư vấn hội nhập.

Các khóa đào tạo được giảng dạy bởi các chuyên gia có kinh nghiệm thực tế trong lĩnh vực đàm phán, quản lý, giảng dạy và tư vấn về kinh tế và thương mại quốc tế. Nội dung chương trình học kết hợp kiến thức lý thuyết với các nghiên cứu tình huống thực tế, tập trung giải quyết những vướng mắc thường gặp và ứng dụng kiến thức vào công việc.

Vai trò của Dự án MLC trong việc nâng cao năng lực và kĩ năng xuất nhập khẩu

Dự án MLC đã chứng minh vai trò quan trọng trong việc không chỉ trang bị kiến thức, mà còn xây dựng nền tảng năng lực dài hạn cho các doanh nghiệp, hiệp hội, viện nghiên cứu và cán bộ quản lý cấp địa phương. Thông qua chuỗi khóa đào tạo được thiết kế thực tiễn, dự án đã góp phần thu hẹp khoảng trống về kỹ năng và kiến thức hội nhập, giúp các học viên nắm bắt đầy đủ bức tranh thương mại toàn cầu từ các FTA, rào cản phi thuế quan cho tới thương mại điện tử và thương mại phi giấy tờ.

Điểm nổi bật của dự án không chỉ nằm ở việc nâng cao năng lực cá nhân, mà còn ở tác động lan tỏa đến tổ chức và cộng đồng doanh nghiệp. Hơn 70 - 80% học viên phản hồi rằng họ hài lòng với nội dung đào tạo, giảng viên và chất lượng tổ chức sự kiện. Các học viên sau khóa học đã có thể áp dụng ngay những công cụ phân tích thị trường, xây dựng chiến lược xuất khẩu dựa trên dữ liệu, và chủ động hơn trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường nhập khẩu. Qua đó, dự án đã góp phần trực tiếp nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế. Chị Đỗ Thị Kim Hơn – Đại diện Công ty TNHH Evolution Enterprises chia sẻ: “Khóa học trong khuôn khổ dự án MLC thực sự mang lại nhiều giá trị thiết thực cho doanh nghiệp chúng tôi. Những kiến thức và kỹ năng được các chuyên gia truyền đạt không chỉ bổ ích mà còn có tính ứng dụng cao, giúp tôi mở rộng đáng kể hiểu biết về hoạt động xuất nhập khẩu và thương mại quốc tế, từ đó tự tin hơn trong việc triển khai vào thực tế.”

Hơn thế nữa, Dự án MLC đã đóng vai trò như một cầu nối đối thoại chính sách, tạo không gian để doanh nghiệp và cơ quan quản lý cùng chia sẻ, thảo luận những thách thức thực tiễn trong thương mại quốc tế. Đây là giá trị đặc biệt, bởi nó không chỉ hỗ trợ giải quyết vướng mắc trước mắt mà còn định hình cách thức hợp tác bền vững giữa các bên liên quan trong dài hạn.

Với những tác động thiết thực cả ở cấp độ doanh nghiệp lẫn chính sách, Dự án MLC đã khẳng định vai trò quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp Việt Nam tự tin hội nhập sâu vào thương mại toàn cầu. Thành công của dự án không chỉ phản ánh nỗ lực hợp tác khu vực Mekong – Lan Thương, mà còn mở ra hướng đi bền vững cho quá trình nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế của doanh nghiệp Việt Nam trong giai đoạn tới.