Du thuyền Diamond Princess: Chuyến đi ác mộng

Đêm cuối cùng trong hành trình hai tuần nghỉ dưỡng, thuyền trưởng Diamond Princess thông báo một khách rời du thuyền 9 ngày trước có kết quả dương tính với SARS-CoV-2, chủng mới virus corona gây ra dịch Covid-19 đang hoành hành trên thế giới. Tuy nhiên, điều đó là chưa đủ để khiến hành khách trên tàu lo sợ và chiếc Diamond Princess vẫn đang ung dung tiến về thành phố lớn thứ hai Nhật Bản - Yokohama.

Nhằm giảm thiểu nỗi lo lắng của hành khách, tàu Diamond Princess vội vã tổ chức hàng loạt hoạt động giải trí như biểu diễn văn nghệ, bóng bàn, karaoke… khi biết tin hành khách của mình phải ở lại trên tàu thêm một ngày để giới chức y tế kiểm tra xem họ có bị nhiễm virus SARS-CoV-2 hay không.

Kể từ khi có thông tin một hành khách Hong Kong (Trung Quốc) đi tàu từ tháng trước bị nhiễm virus corona, chính phủ Nhật Bản phải mất đến 72 giờ mới đưa ra quyết định cách ly toàn bộ tàu Diamond Princess. Tất cả hoạt động tập thể đã đặt toàn bộ hành khách trên tàu có nguy cơ bị phơi nhiễm với loại virus nguy hiểm này. Kết quả là, vào ngày 4/2, các hành khách trên tàu nhận được tin giật gân: 10 người trên tàu đã được xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2.

Những ký ức đáng quên

Bị mắc kẹt trong các khoang tàu, 2.666 hành khách lúc này có dịp để nhớ lại từng khoảnh khắc có thể đã khiến họ bị nhiễm virus trong những ngày đầu đưa ra thông báo.

Trong một bữa tiệc buffet tại khoang 14, hành khách được yêu cầu rửa tay trước khi xếp hàng. Bây giờ họ tự hỏi vì sao tiệc buffet đó vẫn được diễn ra ngay cả khi nhân viên tàu đã biết về trường hợp bị nhiễm bệnh đầu tiên. Ký ức về những buổi đấu giá nghệ thuật, những buổi trà chiều sang trọng, những đêm đố vui và trò chơi từng là những phút giây giải trí vui vẻ đều ùa về với một màu sắc u ám.

Một người phát ngôn của hãng vận hành tàu, Princess Cruises nói rằng thủy thủ đoàn đã tiến hành việc “vệ sinh thường xuyên”, sử dụng chất khử trùng được cho là “có thể nhanh chóng tiêu diệt được virus corona trong vòng 30 giây”. Tuy nhiên, những biện pháp đó dường như không có tác dụng gì. Mỗi ngày lại có nhiều ca nhiễm mới hơn: 10, 10 ca khác, và rồi một lúc 41 ca...

Điều khiến các hành khách lo sợ hơn cả là việc thông tin đã có thể bị giấu đi. Hàng giờ đồng hồ đã trôi qua giữa lúc Bộ Y tế Nhật Bản phát đi thông báo ca nhiễm mới và lúc mọi người trên tàu được truyền lại thông tin.

Mọi người trên tàu đã tìm cách đếm số lượng xe cứu thương đậu trên cảng để đoán số ca nhiễm mới được xác định mỗi ngày. Các hành khách Nhật treo những tấm biển dọc các boong tàu, một trong số đó ghi “Thiếu thuốc men trầm trọng, thiếu cả thông tin”.

Các biện pháp và cách xử lý liên tục được thay đổi trong thời gian cách ly. Trong ngày thứ hai, các nhân viên y tế bắt đầu cho những hành khách trong các buồng kín không có cửa sổ được ra ngoài hít thở không khí trong lành. Mãi đến ngày tiếp theo, hành khách mới được khuyến cáo giữ khoảng cách giữa người với người ít nhất trong vòng 2 mét.

Vào ngày thứ năm của lệnh cách ly, hành khách được phát khẩu trang N95 và phải đeo chúng khi mở cửa phòng để nhận thức ăn hay nhu yếu phẩm từ thủy thủ đoàn. Một tuần sau lệnh cách ly, chính quyền Nhật Bản thông báo một số hành khách sẽ được phép rời tàu, bao gồm những người 80 tuổi trở lên có triệu chứng bệnh hay những người bị cách ly trong các buồng không có cửa sổ.

Động thái đó không khiến tình hình trở nên khả quan hơn. Hành khách đã phải đợi nhiều ngày mới được kê đơn thuốc cho những bệnh mãn tính như tiểu đường hay huyết áp. Mọi người không còn đủ kem đánh răng và quần áo sạch để mặc.

Ổ dịch bệnh khổng lồ

Tadashi Chida, một hành khách 70 tuổi, gửi một lá thư viết tay tới Bộ trưởng Bộ Y tế Nhật Bản phản ánh rằng thủy thủ đoàn có vẻ bị kiệt sức và các nhân viên cách ly thì không chú ý đủ đến những người có triệu chứng bệnh và mọi việc đã vượt quá ra khỏi tầm kiểm soát. Con tàu giờ đây thực sự đã trở thành một ổ dịch đúng nghĩa.

Trong khi hành khách có thể tự cách ly trong cabin riêng trên Diamond Princess, 1.045 nhân viên thủy thủ đoàn không thể làm như vậy. Bởi họ là người duy trì sự sống cho du thuyền. Họ chuẩn bị thức ăn và mang tới từng cabin cho khách, công việc thường ngày nhưng khiến họ bị cáo buộc vô tình làm lây nhiễm Covid-19 trên tàu. Tính đến nay, 85 thủy thủ đã được xác định dương tính với virus.

Thậm chí sau khi một số nhân viên tàu bị sốt, họ vẫn ở chung phòng với những người khác. “Bạn cùng phòng vẫn ở đây với tôi nhưng ông ấy vẫn đang phải làm việc”, một nhân viên dọn phòng bị sốt cho biết. Ông cho rằng việc cách ly trên tàu chẳng giải quyết được gì bởi họ đã bị mắc kẹt trong một cái ổ dịch khổng lồ.

Virus cũng đã tấn công các nhân viên y tế cộng đồng khi họ lên con tàu. Rất nhiều người trong số họ chưa có đủ kinh nghiệm đối phó với bệnh truyền nhiễm. Một số nhân viên không trang bị đủ trang thiết bị bảo hộ. Hiện đã có 6 nhân viên nhiễm bệnh.

Phản ứng chậm trễ

Giới chức Hong Kong thông báo ca bệnh này cho Bộ Y tế Nhật Bản vào sáng sớm 2/2. Tuy nhiên, người phát ngôn Princess Cruises cho biết tới ngày 3/2 họ mới nhận được “xác nhận chính thức” và thông báo cho hành khách vào tối hôm đó. Sau khi du thuyền cập cảng Yokohama, các nhân viên y tế đến từng phòng kiểm tra nhiệt độ, triệu chứng ho và tiến hành xét nghiệm SARS-CoV-2 với một số hành khách.

Khi kết thúc thời hạn 14 ngày cách ly, chính phủ Mỹ trong tuần vừa qua đã cho phép 14 công dân bị phơi nhiễm với virus corona lên những chuyến bay sơ tán về nước với hàng trăm hành khách khác. Chính quyền Nhật Bản thì để gần 1.000 hành khách trước đó có kết quả xét nghiệm âm tính trở về và đi lại tự do, mặc cho việc nhiều chuyên gia lo sợ rằng một số có thể bị nhiễm virus và chưa phát triển triệu chứng. Lo ngại lớn nhất mà Nhật Bản đang vướng phải, đó là những hành khách này sẽ gây lây lan virus trên toàn bộ lãnh thổ Nhật Bản. Thật vậy, một phụ nữ 60 tuổi ban đầu được xét nghiệm âm tính, hiện đã bị sốt và cho kết quả dương tính với virus corona. Riêng Nhật Bản (không tính tàu Diamond Princess) hiện đang có 161 ca nhiễm virus corona và 1 ca tử vong.

Ngày 22/2, Bộ trưởng Y tế Nhật Bản Katsunobu Kato xin lỗi và thừa nhận rằng có 23 hành khách rời khỏi du thuyền mà không được xét nghiệm và đã sử dụng các phương tiện công cộng. Các quan chức Nhật Bản khẳng định họ đã làm những gì tốt nhất có thể trong tình huống khẩn cấp, nhằm ngăn chặn không để virus lây lan ra bên ngoài. Ngay khi xác nhận ca nhiễm virus đầu tiên trên tàu, nhà chức trách đã quyết định cách ly toàn bộ con tàu để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm. Nhật Bản cũng tuyên bố biện pháp cách ly đã đạt hiệu quả lớn.

Hai quan chức Mỹ nói với tờ New York Times rằng, sau khi biết tin 14 hành khách Mỹ dương tính với virus bay về Mỹ, Tổng thống Donald Trump đã rất tức giận. Quyết định đưa họ trở về nước đã khiến ông rất bất ngờ. Đến bây giờ, Mỹ đã ghi nhận 57 trường hợp nhiễm SARS-CoV-2.

Diamond Princess trở thành một thảm hoạ về mặt dịch tễ học, biến kỳ nghỉ dưỡng của toàn bộ hành khách thành một cơn ác mộng khi bị lênh đênh trên biển, không có lối thoát, với nguy cơ nhiễm một căn bệnh nguy hiểm chưa có thuốc chữa luôn kề cạnh. Có rất nhiều nguyên nhân khiến điều này xảy ra: sự phản ứng chậm trễ của chính phủ, những biện pháp cách ly và phòng dịch vụng về, thiếu kinh nghiệm. Chưa hết, những hành khách có thể mang mầm mống của virus SARS-CoV-2 từ trên tàu đã trở về quê nhà, khiến dịch Covid-19 vốn đã khó lường, ngày một trở nên nguy hiểm hơn.