Giá trị thời đại Tư tưởng ‘ngoại giao cây tre’ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

Năm 2023 là năm kỷ niệm 15 năm hai nước Trung-Việt thiết lập quan hệ Đối tác hợp tác chiến lược toàn diện. 15 năm qua, đặc biệt là từ Đại hội XI của Đảng Cộng sản Việt Nam đến nay, dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Công sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng, Việt Nam đã thực hiện chính sách ngoại giao độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác, phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế, không ngừng nâng cao địa vị và vai trò trên trường quốc tế, đã dần hình thành "Tư tưởng ngoại giao cây tre của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng".

Dưới sự định hướng của tư tưởng này, chính sách của Việt Nam đối với Trung Quốc cũng đã tiến cùng thời đại, không ngừng được tối ưu hóa, tạo nên một hình mẫu hợp tác giữa các nước trong khu vực kiểu mới trong cộng đồng quốc tế.

Đặc điểm của cây tre Việt Nam là "rễ tre vững chắc, thân tre rắn chắc, cành tre dẻo dai". Vì vậy, "ngoại giao cây tre" cũng đã thể hiện những đặc sắc tương ứng: Rễ tre vững chắc, "dĩ bất biến" trong bảo vệ lợi ích quốc gia; "thân tre rắn chắc" là lấy phát triển để làm trụ đỡ cho các khóm lá um tùm; cành tre dẻo dai là "ứng vạn biến" là để cống hiến cho lợi ích can bản của quốc gia.

Nói một cách cụ thể là vừa kiên trì sự lãnh đạo kiên cường của Đảng Cộng sản Việt Nam, một mặt tích cực mở rộng trong lĩnh vực ngoại giao, bảo vệ và phát triển lợi ích quốc gia của Việt Nam, kết hợp nhuần nhuyễn tính linh hoạt và tính nguyên tắc, nỗ lực thích ứng với thế giới không ngừng biến đổi; mặt khác cùng với việc phát triển các quan hệ ngoại giao hiện có, thiết lập các quan hệ hợp tác mới.

Đây chính là nền tảng ngoại giao để Việt Nam vẫn phát triển ổn định, lành mạnh dù đứng trước tình hình thế giới vô cùng phức tạp kể từ Đại hội XI của Đảng, đặc biệt là từ Đại hội XIII của Đảng đến nay.

Tư tưởng ngoại giao cây tre của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là kết tinh thời đại của Việt Nam hóa Chủ nghĩa Marx, cũng là sự kế thừa và phát huy Tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh.

Việt Nam nhất quán thực hiện đường lối ngoại giao tôn trọng độc lập, hòa bình và toàn vẹn lãnh thổ lẫn nhau, không can thiệp, đồng thời chủ trương mở cửa, linh hoạt, cố gắng cải thiện quan hệ quốc tế và tham gia vào hợp tác quốc tế trên tất cả các lĩnh vực. Đối diện với khó khăn và thách thức, kiên định giữ vững nguyên tắc, linh hoạt sáng tạo trong hoạch định chính sách, vừa cứng rắn, vừa uyển chuyển.

Dưới sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng và sự quản lý tập trung của Nhà nước, Việt Nam đã tạo được đồng thuận trong triển khai chính sách ngoại giao, chuyển phức tạp thành đơn giản, biến khó thành dễ, tìm được con đường phát triển giữa xung đột của các nước lớn, kết hợp nhuần nhuyễn đa phương và song phương; thúc đẩy nền ngoại giao tổng hợp trong thời đại mới phát triển mạnh mẽ trên các mặt ngoại giao chính trị, ngoại giao kinh tế, ngoại giao văn hóa, ngoại giao quân sự; không ngừng tạo môi trường quốc tế tốt đẹp, ổn định và hữu nghị cho sự nghiệp đổi mới mở cửa của Việt Nam.

Người quân tử yêu tre, tre có tính dẻo dai. Nghệ thuật ngoại giao Hồ Chí Minh coi trọng "5 biết", tức là biết mình, biết người, biết thời, biết dừng, biết biến đổi. Qua việc chọn thời cơ, là ngoại giao đánh vào lòng người, lấy chính nghĩa, tình cảm, công bằng, đạo lý để thuyết phục lòng người.

Đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã trên nền tảng đó để nâng lên thành nghệ thuật ngoại giao "9 biết", tức là "biết mềm, biết cứng, biết thời, biết thế, biết người, biết mình, biết tiến, biết lui", đã hình thành nên đặc trưng nghệ thuật của tư tưởng ngoại giao cây tre Nguyễn Phú Trọng; tức là trên nền tảng ngoại giao “đánh vào lòng người", thêm vào sự coi trọng thực chất và linh hoạt, thúc đẩy Việt Nam nhắm chính xác những cơ hội trong mỗi lần môi trường quốc tế thay đổi; chuyển đổi thế năng của sự biến đổi quốc tế trở thành động năng phát triển của Việt Nam.

Là một quốc gia theo mô hình mở cửa trong các nước ASEAN, Việt Nam đã ký kết 15 hiệp định tự do thương mại, thu hút được lượng lớn đầu tư nước ngoài, đây đã thể hiện những thành quả, là sự cụ thể hóa của Tư tưởng ngoại giao cây tre của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trên lĩnh vực kinh tế.

Trong bối cảnh thế giới tồn tại nhiều rủi ro thách thức, xung đột và tranh chấp ngày càng gia tăng, Việt Nam trở thành một đất nước vừa duy trì an ninh chính trị và thể chế ổn định, vừa duy trì kinh tế phồn vinh và xã hội phát triển, điều này không thể tách rời được sự lãnh đạo kiên cường của Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam; cũng không thể tách rời được tư tưởng ngoại giao cây tre Nguyễn Phú Trọng và đường lối đối ngoại đặc sắc Việt Nam trong thời đại mới.

Giá trị cốt lõi của phương châm ngoại giao kinh tế của Việt Nam chính là kiên trì tư tưởng phát triển lấy nhân dân Việt Nam làm trung tâm, không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ công, tập trung trao đổi nhiều nội dung thúc đẩy hợp tác kinh tế trong tiếp xúc đối ngoại cấp cao; nắm bắt chính xác thời cơ mở cửa của các nước, tận dụng tốt các cơ chế song phương, đa phương để mở rộng và làm sâu sắc các quan hệ hợp tác kinh tế đối ngoại, thu hút nhiều hơn nữa các nguồn lực từ bên ngoài để chuyển đổi kết cấu kinh tế và phát triển bền vững, lành mạnh nền kinh tế Việt Nam.

Thực tiễn chứng minh, tư tưởng ngoại giao cây tre Nguyễn Phú Trọng là tài sản quý báu để sự nghiệp đổi mới mở cửa trong thời đại mới của Việt Nam đi từ thành công này đến thành công khác, vượt qua các loại "bẫy" phát triển.

Cùng với việc thúc đẩy ổn định, lành mạnh sự nghiệp đổi mới mở cửa, hình tượng quốc gia của Việt Nam ngày càng nâng cao. Về ngoại giao văn hóa, Việt Nam kết hợp chặt chẽ với ngoại giao kinh tế, vượt qua sự thù hận trong lịch sử, đặt xuống những gánh nặng chiến tranh giữa các quốc gia, tạo nên hình tượng quốc gia Việt Nam anh dũng, chân thành, trung thành, đáng tin cậy và có trách nhiệm.

Điều này cũng đã giúp Việt Nam trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động, , có thể đi con đường phát triển chủ nghĩa xã hội đặc sắc Việt Nam trong thời đại mới, trong đó sự lãnh đạo của Đảng được tăng cường, kinh tế phát triển nhanh chóng, văn hóa xã hội đi lên mạnh mẽ.

Lịch sử giao lưu hai nước Trung-Việt đã có hàng nghìn năm, không chỉ có quan hệ tốt đẹp giữa hai đất nước, mà còn có quan hệ hữu nghị anh em giữa hai Đảng. Chúng ta đều tin tưởng chắc chắn rằng tương lai quan hệ hai nước Trung - Việt nhất định sẽ không ngừng phát triển, thúc đẩy mỗi nước giành được thành công nhiều hơn nữa, tốt hơn nữa, thực hiện hợp tác hai nước ở chất lượng cao hơn, trình độ cao hơn.

(*) Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Chính hiệp toàn quốc Trung Quốc, Chủ tịch Học hội Ngoại giao và quan hệ quốc tế CHARHAR.